10 bí quyết giáo dục con trẻ thành công dành cho các bậc cha mẹ
Nuôi dưỡng và giáo dục con cái có thể nói là một công việc gian nan nhất, nhưng cũng ý nghĩa nhất của các bậc cha mẹ trên thế giới. Trong xã hội hiện đại đầy rẫy cám dỗ, bạo lực và bất an này, thân là cha mẹ, chúng ta nên làm thế nào để cùng làm bạn và dẫn dắt con cái của mình bước đi trên con đường trưởng thành vui vẻ, khỏe mạnh và đủ đầy?
Dưới đây là 10 lời khuyên của chuyên gia dành cho các bậc cha mẹ được trích từ trang web “Lifehack” của Mỹ, rất sâu sắc và thực tế.
1. Lắng nghe
Lắng nghe cần phải chủ động và tích cực. Khi nói chuyện với con trẻ thì cha mẹ nên nhìn vào mắt của con, không nên cắt ngang lời con Nếu như con không hỏi ý kiến của cha mẹ, thì không cần đưa ra ý kiến, nhưng cha mẹ có thể đặt câu hỏi, ví như: “Con cảm thấy việc này có thể làm thế nào?”, hoặc “Con có cảm nhận gì về chuyện này?”
Thật lòng lắng nghe lời con muốn nói, thì có thể khuyến khích con tiếp tục giãi bày cùng với cha mẹ. Nếu như mỗi lần nói chuyện đều thuyết giáo, con sẽ cảm thấy tự ti và bị tước đoạt quyền lợi. Cha mẹ hãy tận dụng thời gian khi ở chung với con (như khi ngồi trên xe hoặc khi ăn cơm), thử mở lòng, an tĩnh nghe ý kiến của con một chút.
2. Để cho con thấy rằng cha mẹ cũng có lúc phạm sai lầm
Người có tính kiên trì, có tiềm lực, và những người thành công sở dĩ có thể thành công, là bởi vì họ đã trải qua thất bại, mới có thể đông sơn tái khởi làm lại từ đầu. Giáo dục bằng lời nói không bằng giáo dục bằng hành động, hãy cho con hiểu rằng phạm sai lầm là điều khó có thể tránh khỏi trong quá trình trưởng thành. Thỉnh thoảng hãy để cho con nhìn thấy bộ dáng cha mẹ phạm sai lầm, tỷ như làm món ăn bị cháy khét, hoặc là khi chơi bóng thị bị té ngã.
Hoặc đôi khi trong lúc vô tình giáo dục tiêu cực đối với con, cũng có thể lập tức chân thành đối mặt với sai lầm, biến chúng thành giáo dục tích cực. Ví như cha mẹ bị con cái chọc giận, bèn hét to lên quát nạt đối với con. Lúc này đừng quá hối hận bản thân đã không khống chế được cảm xúc, cha mẹ có thể nói với con rằng: “Mẹ cũng không muốn ngay trong lúc cảm xúc không tốt mà quát mắng con, xin lỗi con, mẹ cũng có lúc phạm sai lầm mà”.
3. Cho phép con gặp rắc rối và phạm sai lầm
Trên thực tế, cho dù là người lớn hay trẻ nhỏ, học hỏi được từ trong sai lầm mới là cách trưởng thành nhanh nhất. Cho nên, hãy để con tự mình đi xe bus dẫu xuống nhầm trạm, hoặc để cho con làm đổ sữa xuống sàn nhà…, bởi trẻ đều có thể từ trong những việc như vậy mà học được kinh nghiệm. Nhà tâm lý học trẻ em JoAnn Deak cho rằng, khi con trẻ lần thứ nhất làm không tốt một việc thì hãy dành cho con sự ủng hộ và khích lệ, con sẽ vui vẻ và nguyện ý tiếp tục cố gắng tìm cách làm tốt hơn. Đứa trẻ như vậy sẽ tìm tòi ra cách giải quyết vấn đề, có năng lực khắc phục khó khăn, đây cũng là cơ sở quan trọng để đứa trẻ đạt được thành công trong tương lai.
4. Cùng con tham gia hoạt động ngoài trời
Một phần nghiên cứu của tập san “Tâm lý học môi trường” (Journal of Environmental Psychology) cho thấy, các hoạt động ngoài trời có thể làm cho tâm tình con người trở nên vui vẻ. Cho dù là leo núi, đạp xe đạp, bơi lội, chèo thuyền hoặc dắt chó đi đi dạo, những hoạt động này tiếp xúc với thiên nhiên cũng có tác dụng giúp thư giãn giảm áp lực. Ngoài ra, theo nghiên cứu của “Hiệp hội động vật hoang dã quốc gia” Hoa Kỳ, các hoạt động ngoài trời không chỉ có thể thúc đẩy sự phát triển về thể chất của trẻ, mà còn có thể tăng trí tưởng tượng và nâng cao sự chú ý, giảm tính hung hăng, đồng thời đề cao thành tích trong học tập.
5. Dạy con biết cảm ơn
Viện Đại học California – Berkeley đã tiến hành một nghiên cứu, cho thấy lòng biết ơn có thể tăng thêm hạnh phúc cho một người, nếu như con trẻ biết cảm ơn về những thứ mà chúng có, thì đa số hạnh phúc hơn. Cha mẹ có thể tạo ra môi trường như vậy đồng thời xây dựng thành thói quen, ví như lợi dụng thời điểm cả nhà quây quần cùng ăn tối, mỗi cá nhân chia sẻ một chuyện vui nhất hoặc biết ơn nhất của bản thân trong ngày hôm đó. Gia đình có thói quen cùng nhau ăn tối thì thông thường con trẻ sẽ khỏe mạnh hơn.
6. Khen ngợi việc con làm, mà không phải là khen bản thân con
Con người có xu hướng tiêu cực, chính là những điều không tốt trong cuộc sống thì luôn nhớ rõ và nhớ nhiều hơn so với những điều tốt đẹp. So với cảm xúc tích cực như hy vọng, khích lệ và vui mừng, thì cảm xúc tiêu cực như tức giận và sợ hãi sẽ giải phóng lực xung động có sẵn trong các vật chất hóa học mạnh hơn.
Nhà tâm lý học Carol Dweck nghiên cứu và phát hiện, khi con người mỗi lần nghe được những thứ mà họ cho là tiêu cực, thì phải khen ngợi 7 lần mới có thể triệt tiêu hết lực xung động kia, hơn nữa khi khen ngợi phải dùng phương thức cụ thể để biểu đạt thì mới đạt được hiệu quả tốt nhất.
Khi trẻ được khen ngợi thông minh, nó sẽ rất phấn chấn; thế nhưng khen ngợi không cụ thể dễ khiến cho trẻ hiểu sai vấn đề, trong vô ý truyền cho trẻ một loại quan niệm: “Việc dễ làm được chính là thông minh, còn việc phải cố gắng mới có thể làm tốt thì chính là không thông minh”. Điều này khiến cho trẻ không muốn thử làm những công việc khó khăn.
Lúc khen ngợi con trẻ, cha mẹ cần phải khen ngợi kế hoạch của con, nỗ lực mà con đã bỏ ra cùng với kỹ thuật của con. Khi con đối mặt với chuyện khó giải quyết, cha mẹ có thể nhắc lại tinh thần năng nổ và kinh nghiệm của con đã từng giải quyết việc gì đó trước đây, làm tăng thêm tự tin và ý chí tích cực của con.
7. Vui đùa cùng con
Có câu nói rằng: “Con người không phải bởi vì già đi là không vui đùa; mà là bởi vì không vui đùa nên mới già đi”. Phần tốt đẹp nhất của tuổi thơ chính là vui đùa. Dạy con trèo cây, cải trang thành siêu anh hùng cùng với con, hoặc là cả nhà bày trò đùa giỡn chọc cho các con vui vẻ, trò càng “ngớ ngẩn” càng vui. Muốn cho con một tuổi thơ vui vẻ, thì cần thường xuyên làm cho các con cười to thoải mái.
8. Dạy con thiện tâm
Thiện tâm có hai phần: yêu bản thân và yêu thương người khác.
Dạy con trẻ yêu bản thân thế nào? Đầu tiên chính là dùng phương thức biểu đạt tình yêu vô điều kiện của cha mẹ.
Có một số bậc cha mẹ sẽ nói với con rằng: “Nếu con ngoan thì ba/mẹ yêu con” hoặc “Con yêu ba/mẹ thì ba/mẹ sẽ yêu con”. Họ đem “không yêu con” trở thành hình phạt của việc không ngoan, như vậy con trẻ sẽ cho rằng: khi nó có một loại hành vi nào đó thì không đáng được ba/mẹ yêu thương. Chuyên gia giáo dục trẻ nhỏ Thomas Gordon cho rằng: tốt nhất đừng nói “nếu như con yêu ba/mẹ, thì con đừng làm việc đó nữa”. Tuyệt đối không nên đem tình yêu thương của cha mẹ gắn với hành vi của con trẻ. Cha mẹ nên bày tỏ tình yêu thương vô điều kiện đối với con, thì con mới có thể thực sự học được cách yêu bản thân mình.
Yêu thương người khác là phần thứ hai. Dạy con đồng cảm và quan tâm người khác thế nào, yêu cầu con cùng đi làm công việc thiện nguyện, giúp đỡ người khác. Nói cho con biết rằng bản thân con có bao nhiêu may mắn, sống ở một nơi có được nhiều thứ, như vậy con trẻ sẽ có lòng biết ơn đối với những điều mà chúng vốn xem là chuyện đương nhiên kia.
9. Thể hiện tình yêu thương với con trẻ qua sự đụng chạm cơ thể
Hệ thống cảm giác của con người (sensory system, là thị giác, thính giác, vị giác, khứu giác, xúc giác) rất có tác dụng đối với việc duy trì quan hệ giao tiếp. Trong đó, xúc giác đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tình thân, mọi người thường thông qua sự đụng chạm thân thể để chia sẻ mối quan hệ với nhau và phát triển tình cảm tích cực. Các nghiên cứu chứng minh, sự đụng chạm về thân thể như nắm tay, dựa người, ôm và hôn… có tác dụng kỳ diệu đối với việc phát triển sức khỏe thể chất và tinh thần, cho dù là động tác đơn giản như là vuốt ve con chó con, đều có thể làm cho con người cảm thấy tâm tình được thả lỏng, giảm bớt áp lực.
10. Làm tấm gương tốt, dạy trẻ quản lý cảm xúc của mình
Não bộ có một khu vực chịu trách nhiệm điều khiển và khống chế cảm xúc gọi là “vỏ não trước trán” (prefrontal cortex). Bởi vì trẻ nhỏ dưới 20 tuổi thì vỏ não trước trán chưa phát triển hoàn toàn, cho nên năng lực quản lý cảm xúc của trẻ ảnh hưởng sâu sắc bởi sự giáo dục bằng hành động làm gương của cha mẹ.
Ví dụ, nếu như con trẻ muốn ăn bánh bích quy trước bữa tối, bạn không đồng ý, trẻ bắt đầu làm nũng, mè nheo nhưng đều không được, cuối cùng là khóc lóc ầm ĩ lên. Dĩ nhiên, nếu như bạn là những người mới làm cha làm mẹ thì nên chú ý: lúc này bạn không thể sợ phiền mà chiều theo con, nếu không về sau con sẽ còn tiếp tục dùng lại chiêu khóc lóc ầm ĩ này.
Ngoài ra, điểm quan trọng nhất chính là: phản ứng cảm xúc của cha mẹ sẽ truyền sang cho con trẻ. Nếu như khi con thất vọng mà cha mẹ tỏ ra lo lắng bất an, như thế những cảm xúc lo lắng bất an kia của cha mẹ liền trở thành hình mẫu xấu, sẽ tiến nhập vào trong não của con trẻ. Hãy nhớ: trước mặt con trẻ, cha mẹ nên thể hiện phản ứng cảm xúc phù hợp đúng mực (như tỉnh táo, điềm tĩnh). Như thế, con trẻ mới có thể từ trên bản thân cha mẹ mà học được năng lực tự quản lý cảm xúc một cách tích cực.
Mạt Lỵ biên tập
Tiểu Minh biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ Epoch Times Hoa ngữ
Xem thêm:
