Các nhà phân tích: Chính sách Trung Quốc của TT Biden không rõ ràng, thiếu hiệu quả thực tế
Chính phủ Tổng thống (TT) Biden đã mất cả một năm để nêu rõ chính sách của mình về Trung Quốc, và trong khi đó Tòa Bạch Ốc vẫn tiếp tục với chính sách thời cựu TT Trump và tuyên bố có sự ủng hộ của lưỡng đảng đối với chính sách đó. Chính sách này đã được đưa tin mới đây sau chuyến công du tới Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, vốn thúc đẩy các phản ứng quân sự leo thang từ phía Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).
Việc thông qua Đạo luật CHIPS và Khoa học trị giá 280 tỷ USD gần đây, một đạo luật nhằm giúp Hoa Kỳ cạnh tranh với Trung Quốc vốn bị một số thành viên Đảng Cộng Hòa chỉ trích vì không đạt được mục đích đó, đã đưa cách tiếp cận với Trung Quốc của chính phủ TT Biden sâu hơn vào tâm điểm chú ý nữa.
The Epoch Times đã nói chuyện với các nhà phân tích chính sách ngoại giao có liên kết với các tổ chức ở nhiều nơi khác nhau trên thế giới, trong đó có những người từ các nước đồng minh của Hoa Kỳ và tìm thấy nhiều ý kiến khác nhau về chính sách Trung Quốc của chính phủ Hoa Kỳ, với việc mọi chuyên gia chỉ đồng thuận ở một điểm: rằng phương pháp của ông Biden là một sự tiếp nối chính sách của ông Trump.
Những nhà phân tích lo ngại hơn thì cho biết chính sách này cần được thể hiện ra bằng hành động để đạt được tính liền mạch, đồng thời chỉ ra các trường hợp điển hình về ảnh hưởng xấu của chính quyền Trung Quốc trong các lĩnh vực chuyên môn của họ.
Chính sách Trung Quốc của TT Biden được định nghĩa trong ba từ: “đầu tư, liên kết, cạnh tranh,” được thể hiện trong một bài diễn văn được chờ đợi từ lâu của Ngoại trưởng Antony Blinken tại Đại học George Washington ở Hoa Thịnh Đốn hôm 26/05.
Đầu tư, theo lời ngoại trưởng, đề cập đến việc đầu tư vào các nền tảng sức mạnh ở đây trong nội địa — “khả năng cạnh tranh của chúng ta, sự đổi mới của chúng ta, nền dân chủ của chúng ta.” Liên kết được đề cập đến việc gắn kết các nỗ lực của chính phủ với mạng lưới các đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ trên toàn cầu nhằm chống lại sự hiếu chiến ngày càng tăng của Trung Quốc.
“Và khai thác hai giá trị quan trọng này, chúng ta sẽ cạnh tranh với Trung Quốc để bảo vệ các lợi ích của chúng ta và xây dựng tầm nhìn cho tương lai,” ông Blinken nói trong một bài diễn văn được xem là đại chiến lược của chính phủ đối với chính quyền Trung Quốc.
Ông Ian Johnson thuộc một Hội đồng Ngoại giao cho biết trong một bài phân tích được công bố ngay sau bài diễn văn nói trên rằng, bài diễn văn này được chờ đợi nhiều vì nó được đưa ra sau một năm im hơi lặng tiếng mà chính phủ TT Biden chỉ đơn giản là tiếp tục áp dụng chính sách Trung Quốc của chính phủ cựu TT Trump, vốn bao gồm chính sách thuế quan mà ông Trump đề đạt để trừng phạt Trung Quốc vì các hành vi thương mại không công bằng.
“Chính sách Trung Quốc của chính phủ ông Biden là một sự tiếp nối, ở hầu hết các cấp chính sách của chính phủ ông Trump — quan điểm trong cơ sở chiến lược của Hoa Kỳ cho rằng Trung Quốc là một quốc gia cạnh tranh và là một đối thủ ngang hàng và rằng Hoa Kỳ cần một chiến lược để ngăn điều đó xảy ra,” bà Aparna Pande, một nhà nghiên cứu tại Viện Hudson có trụ sở ở Hoa Thịnh Đốn, nói với The Epoch Times trong một thư điện tử.
Hồi đầu năm nay, ông Kurt Campbell, điều phối viên đặc trách các vấn đề ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hội đồng An ninh Quốc gia, cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng chính sách Trung Quốc của ông Biden nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng.
Ông nói: “Đảng Dân Chủ và Đảng Cộng Hòa đã làm việc hiệu quả hơn về vấn đề Trung Quốc và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương so với bất kỳ chính sách ngoại giao hoặc vấn đề an ninh quốc gia nào khác.”
Một cuộc khảo sát dư luận hồi tháng 12/2021 của Hội đồng Các vấn đề Toàn cầu Chicago cho thấy nhìn chung Đảng Cộng Hòa có một quan điểm mạnh mẽ hơn về mối đe dọa do chính quyền Trung Quốc đặt ra: 42% thành viên Đảng Cộng Hòa xem Trung Quốc như một địch thủ so với 17% thành viên Đảng Dân Chủ, trong khi 67% thành viên Đảng Cộng Hòa xem việc hạn chế ảnh hưởng toàn cầu của Trung Quốc là một mục tiêu rất quan trọng đối với chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ so với 39% của thành viên Đảng Dân Chủ.
Theo ông Grant Newsham, một nhà nghiên cứu cao cấp tại Diễn đàn Nghiên cứu Chiến lược Nhật Bản, trong 4-5 năm qua, cả Đảng Cộng Hòa và Đảng Dân Chủ đều đã nhận thức rõ hơn về “mối đe dọa của Trung Quốc” đối với Hoa Kỳ.
“Trước đó, quý vị thậm chí không thể nói Trung Quốc là một địch thủ,” ông Newsham nói với The Epoch Times trong một thư điện tử.
Ông nói rằng giới tinh hoa quyên góp tiền cho các chính trị gia luôn là “những người cầm trịch ra quyết định cuối cùng ở Hoa Thịnh Đốn và giờ họ vẫn như thế.” Ông Newsham cho biết tuyên bố của ông Campbell là một nỗ lực nhằm tạo ấn tượng rằng chính phủ Mỹ và giai cấp nắm quyền ở nước này hiện đang “nghiêm túc” trong việc đối đầu với nhà cầm quyền Trung Quốc.
“Thật không may, đó là một điều huyễn hoặc,” ông Newsham nói.
“Hãy xét đến các cựu Dân biểu và Thượng nghị sĩ cũng như các quan chức [chính phủ Hoa Kỳ] khác (thuộc cả Đảng Cộng Hòa lẫn Đảng Dân Chủ), những người đang làm việc cho các công ty Trung Quốc và/hoặc đang vận động hành lang [chính phủ Hoa Kỳ],” ông nói thêm.
Cạnh tranh và hợp tác
Trong khi chính phủ ông Biden rao giảng về một chính sách vừa cạnh tranh vừa hợp tác với chính quyền Trung Quốc, chẳng hạn như trong vấn đề biến đổi khí hậu, thì các nhà phân tích đang đặt câu hỏi về việc liệu cách tiếp cận đó có khả thi hay không.
Ông Ian Hall, quyền giám đốc của Viện nghiên cứu Á Châu thuộc trường đại học Griffith có trụ sở tại Brisbane kiêm đồng biên tập viên của Tạp chí Ngoại vụ Úc (Australian Journal of International Affairs), nói với The Epoch Times rằng các cường quốc cạnh tranh với nhau khi có xung đột về lợi ích, và sẽ hợp tác với nhau trong các lĩnh vực có lợi ích giao thoa, tuy nhiên ông không biết chắc chắn liệu có hay không một lĩnh vực mà Hoa Kỳ và Trung Quốc đang hợp tác với nhau.
Ông Hall nói trong một thư điện tử rằng, “Tôi không thể nghĩ ra nhiều lĩnh vực mà Hoa Kỳ đã hợp tác thành công với Trung Quốc kể từ khi ông Biden lên nắm quyền, phần lớn là do Bắc Kinh không thể hiện nhiều tính sẵn sàng thỏa hiệp.”
Ông Rajiv Dogra, một cựu quan chức ngoại giao cao cấp của Ấn Độ và là tác giả của cuốn sách mới xuất bản gần đây có nhan đề “Thời Chiến” (“War Time”), tin rằng chính sách Trung Quốc của ông Biden trong bối cảnh nhà cầm quyền Trung Quốc ngày càng hung hăng chỉ là một “giải pháp tạm thời”.
Ông Dogra nói với The Epoch Times trong một thư điện tử, “Chính sách đó không tính đến tham vọng của Trung Quốc và khái niệm ‘Trật Tự Thế Giới Mới’ mà nước này tự vẽ ra. Chính sách đó cũng không tính đến mong muốn của Trung Quốc trong việc thay thế Mỹ làm trọng tài cuối cùng của các vấn đề toàn cầu.”
Trong bài diễn văn của mình tại Đại học George Washington, ông Blinken cũng đưa ra những bảo đảm với nhà cầm quyền Trung Quốc rằng họ không tìm cách thay đổi hệ thống quản trị của nước này, và Hoa Kỳ không muốn ngăn cản Trung Quốc khỏi vai trò một “cường quốc lớn”.
Theo ông Newsham, kết quả sau cùng là một chính sách Trung Quốc đầy mơ hồ và rối ren.
“Chính sách đó dường như không được xây dựng dựa trên những suy nghĩ thấu đáo, và đôi khi không rõ liệu Chính phủ Hoa Kỳ muốn đứng lên chống lại Trung Quốc và khẳng định lợi ích của Hoa Kỳ hay cố gắng giải quyết các khiếu nại của PRC (CHND Trung Hoa) — hay thậm chí tiên liệu được sự phản đối của Trung Quốc và hòa giải trước,” ông Newsham nói, khi đề cập đến từ viết tắt cho tên chính thức của chính quyền Trung Quốc là Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
Hoa Kỳ và Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) không thể vừa hợp tác vừa cạnh tranh cùng lúc vì ĐCSTQ muốn thống trị “nếu không muốn nói là hủy diệt” Hoa Kỳ, và các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã rất rõ ràng về điểm này, theo ông Newsham.
“Quý vị thực sự không thể làm cả hai việc cùng lúc. Hãy thử làm xem và trông quý vị sẽ lóng ngóng — và sự gượng gạo ấy đồng nghĩa với sự yếu nhược,” ông nói. “Tại một thời điểm nào đó, người ta hy vọng Đội ngũ của ông Biden tỉnh dậy — và nhận ra rằng Hoa Kỳ đang chiến đấu vì mạng sống của mình.”
Chính sách không hiệu quả ở Thái Bình Dương
Những nỗ lực của Hoa Thịnh Đốn trong việc xây dựng quan hệ đối tác trong khu vực nhằm chống lại chính quyền này cũng đang được chú ý sát sao.
Các chuyên gia về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cho biết chính sách này không hề có hiệu quả ở các quốc đảo Thái Bình Dương, nơi ảnh hưởng của Trung Quốc đang gia tăng nhanh chóng.
Bà Cleo Pascal, một thành viên cao cấp không thường trực tham gia nghiên cứu về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tại Tổ chức Bảo vệ Các nền Dân chủ có trụ sở tại Hoa Thịnh Đốn, đã bày tỏ lo ngại rằng các nỗ lực của chính phủ ông Biden thiếu sự liền mạch ở các quốc đảo Thái Bình Dương.
Bà Pascal nói với The Epoch Times: “Tòa Bạch Ốc đã thông báo ý định mở các đại sứ quán mới trong khu vực này. Tuy nhiên, những đại sứ quán ở đó thường không có đầy đủ nhân viên.”
Hồi tháng Hai, chính phủ TT Biden thông báo sẽ mở một đại sứ quán mới ở Quần đảo Solomon, nơi mà chính quyền đương nhiệm là một đồng minh quan trọng của nhà cầm quyền Trung Quốc.
Quần đảo Solomon đã chuyển công nhận ngoại giao từ Đài Loan sang chính quyền Trung Quốc hồi tháng 09/2019, rồi sau đó đã ký một thỏa thuận an ninh với ĐCSTQ hồi tháng Tư. Hiệp ước này đã làm dấy lên cảnh báo từ Hoa Thịnh Đốn và các đồng minh của Hoa Kỳ trong khu vực, những nước cho rằng nó có thể mở đường cho quân đội và vũ khí của Trung Quốc đóng tại quốc đảo Thái Bình Dương này, mở rộng phạm vi quân sự của chính quyền Trung Quốc ở khu vực Nam Thái Bình Dương.
Hoa Kỳ đã đóng cửa đại sứ quán của mình ở Quần đảo Solomon vào năm 1993, và quốc gia này hiện được đại sứ quán Hoa Kỳ tại nước láng giềng Papua New Guinea (PNG) đặc trách.
“Nhưng hiện tại thậm chí còn không có một vị Đại sứ tại chức nào ở PNG. Vì vậy, tại một thời buổi khi một tuần duyên hạm của Hoa Kỳ bị từ chối nhập cảnh vào Quần đảo Solomon, thì thậm chí không có lấy một vị đại sứ ở quốc gia này để đảm trách vấn đề ở Quần đảo Solomon,” bà Pascal cho hay.
“Quý vị có thể nói bất cứ điều gì quý vị muốn về chính sách, nhưng mọi người trong khu vực này đang nhìn vào những gì đang thực sự diễn ra trên thực tế và đánh giá dựa trên điều đó,” bà Pascal, người dẫn đầu dự án “Triển vọng địa chiến lược cho khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương trong giai đoạn 2019-2024” của tổ chức tư vấn Chatham House có trụ sở tại London cho biết thêm.
Hồi tháng Năm, ông Biden đã công bố Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF), một nhóm thương mại gồm 14 quốc gia, trong đó có Úc, Brunei, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Nam Hàn, Malaysia, New Zealand, Philippines, Singapore, Thái Lan, và Việt Nam.
Khuôn khổ trên đã được tán dương là một biện pháp chống lại sức mạnh về mặt quân sự và kinh tế đang gia tăng của Trung Quốc trong khu vực này, nhưng một số nhà phân tích đặt nghi vấn liệu rằng khuôn khổ đó có đáp ứng được những mục tiêu này hay không.
“Thường thì không rõ những sáng kiến như IPEF và kế hoạch phát triển cơ sở hạ tầng tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương được công bố gần đây sẽ thực sự được thực hiện như thế nào. Và tương tự, ai là người thực sự chịu trách nhiệm cho việc thiết lập chính sách Trung Quốc của chính phủ và cho sự thành bại của nó. Tôi thực sự không biết,” ông Newsham nói.
Theo ông Dogra, IPEF đã có một “khởi đầu ấn tượng” nhưng dường như không đạt được kỳ vọng dành cho khuôn khổ này.
“Các nhà phê bình chỉ ra rằng đó là một sai lầm khi loại Đài Loan khỏi tổ hợp này. Suy cho cùng, chính Trung Quốc có một quan hệ thương mại sôi động với Đài Loan,” ông Dogra nói.
“Hơn nữa, nếu mục đích như đã tuyên bố của Tổng thống Biden là ‘viết ra các quy tắc mới cho nền kinh tế thế kỷ 21’, thì làm sao điều đó có thể được hoàn thành nếu IPEF bị trói buộc vào những do dự trong quá khứ. Thực tế là bóng đen kinh tế của Trung Quốc bao trùm khắp khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, còn IPEF thì vừa mới chào đời. Nếu mục đích là cắt giảm sự hiện diện kinh tế áp đảo của Trung Quốc trong khu vực này, thì thời gian và tốc độ là các yếu tố chủ chốt. Nhưng đáng buồn thay, chúng ta vẫn chưa thấy điều đó,” ông nói thêm.
Chuyến công du đến Đài Loan của bà Pelosi
Chuyến công du của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đến Đài Loan hồi đầu tháng Tám đã làm dấy lên một loạt các mối đe dọa quân sự leo thang từ ĐCSTQ, bao gồm việc khởi động các cuộc tập trận quân sự trong khu vực với 11 hỏa tiễn đạn đạo được bắn vào vùng biển gần Đài Loan, trong đó có 5 hỏa tiễn đáp xuống vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản.
Ông Zack Cooper, một nhà nghiên cứu cao cấp chuyên về chiến lược của Hoa Kỳ ở Á Châu tại Viện Doanh nghiệp Mỹ có trụ sở tại Hoa Thịnh Đốn, nhìn nhận chuyến công du của bà Pelosi về bản chất là mang tính biểu tượng, trái ngược với cách tiếp cận của chính phủ Hoa Kỳ trong việc đối phó với chính quyền Trung Quốc.
“Nhiều thành viên trong Quốc hội dường như ít lo ngại về việc kích hoạt một phản ứng mạnh mẽ từ phía Trung Quốc, đó là lý do tại sao bà Nancy Pelosi và những người khác sẵn sàng thực hiện các hành động mang tính biểu tượng cao,” ông Cooper nói với The Epoch Times trong một thư điện tử.
“Trong khi đó, chính phủ đang cố gắng tập trung vào việc hỗ trợ thực chất cho Đài Loan nhưng lại cố gắng tránh những thay đổi mang tính biểu tượng hoặc khoa trương mà họ cho là không cần thiết.”
Bà Pande nói rằng chuyến thăm của bà Pelosi đã tạo ra sự ủng hộ cởi mở hơn đối với Đài Loan vì hành động này không chỉ mở đường cho các chuyến thăm tiếp theo của các thành viên khác trong Quốc hội, mà thậm chí còn mở đường cho các chuyến thăm của các thống đốc tiểu bang.
Đối với ông Newsham, chuyến thăm của bà chủ tịch Hạ viện càng làm nổi bật sự bối rối đang tồn tại trong chính phủ TT Biden về cách tiếp cận của họ đối với chính quyền Trung Quốc.
Đáp lại chuyến công du đã được lên kế hoạch của bà Pelosi, ông Biden nói rằng đó “không phải là một ý hay” và quân đội đã phản đối chuyến thăm đó. Sau đó, phát ngôn viên của Tòa Bạch Ốc nói rằng bà Pelosi có “quyền” đến thăm Đài Loan, và chính phủ sẽ không bị đe dọa bởi những lời đe dọa của Trung Quốc trong chuyến đi của bà.
“Người ta hy vọng Bắc Kinh cũng đang bối rối như chúng ta — về việc liệu chính phủ Tổng thống Biden sẽ thách thức hay xoa dịu CHND Trung Hoa,” ông Newsham nói.
“Nhưng các nhà lãnh đạo ĐCSTQ có khả năng tin rằng việc chính phủ đang bối rối (và thực ra là, lo sợ) về một điều gì đó đơn giản như một chuyến thăm cao cấp tới Đài Loan (vốn đã từng diễn ra nhiều lần trước đây) — cho thấy chính phủ sẽ bị tê liệt nếu Trung Quốc thực hiện một hành động quân sự nghiêm túc chống lại Đài Loan.”
Theo ông Newsham, mọi chính phủ đều phải đối mặt với nhiều luồng ý kiến và áp lực khi họ cố gắng thực hiện một chính sách đối với Trung Quốc.
“Một số quan chức và thành phần cử tri muốn có một cách tiếp cận ‘cứng rắn’ trong khi những người khác (Wall Street, Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-Trung Quốc, và thậm chí là một số bộ phận của Bộ Ngoại giao) muốn xoa dịu và thích ứng với CHND Trung Hoa. Vì vậy, chính sách Trung Quốc [của Hoa Thịnh Đốn] thường có vẻ mâu thuẫn — và có các mục tiêu xung đột lẫn nhau,” ông nói.
Nhóm biên dịch tin tức Anh ngữ Epoch Times Tiếng Việt 
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
