Đường mòn từ Kỷ Băng Hà ở Wisconsin tiết lộ câu chuyện về những tỷ lệ địa chất khổng lồ
Tôi đứng trên đỉnh một mỏm đá nhìn xuống dòng nước của con Sông Dalles of the St. Croix, một hẻm núi phía trên con sông tạo thành biên giới tự nhiên của hai tiểu bang Minnesota và Wisconsin, bên trong Công Viên Liên Bang sau này. Nước băng tan và những dòng chảy bất ngờ từ những hồ băng khổng lồ đã khoét sâu con kênh này, xuyên qua cả những khối đá núi lửa cổ xưa và hình thành dòng sông như hiện nay.
Tôi cũng phát hiện ra một số thứ lạ lùng khi tôi đứng đây: Ngay dưới chân tôi là những vết lõm có hình tròn, một số có hình trục, lõm sâu xuống như những cái giếng vậy. Những cái ổ gà, nhưng không phải là trên các con đường ở Wisconsin, mà là những dấu vết do nước chảy xuống liên tục tạo thành. Hơn 10,000 năm trước, nước đã chảy qua đây rất nhanh và rất mạnh đến nỗi cuốn theo cả những hòn đá và những mảnh vụn trong dòng xoáy của nó, chính những thứ đó như một mũi khoan tự nhiên khoét sâu vào bề mặt đá. Tôi đang đứng ở nơi rất cao ở phía trên dòng St. Croix, như vậy dòng nước đã hình thành nên địa hình này hẳn phải rất khổng lồ.
Đây là điểm cuối cùng ở phía Tây của Đường mòn phong cảnh Quốc gia Kỷ băng hà. Từ đây là điểm bắt đầu một con đường mòn đi bộ có thể kể lại một câu chuyện về những tỷ lệ địa chất khổng lồ như là – về những tảng băng khổng lồ dày hàng dặm nặng đến mức ngày nay trái đất vẫn đang còn phục hồi những vết sụt lún do sức nặng của chúng; về những hồ nước khổng lồ được tạo thành do nước băng tan chảy qua làm phá vỡ các đập băng; về những hồ nước vĩ đại được tạo khắc và những đụn cát tụ hợp với nhau, về sự ra đời của các hồ nước và việc định hướng lại dòng chảy của các con sông, hay thậm chí về cả các ngọn núi lửa cổ xưa và đáy biển của Nam Bán Cầu một lần nữa lại hiển lộ sau nhiều niên kỷ.
Sự biến đổi gần đây nhất của các tảng băng lục địa được đặt tên là Sông Băng Wisconsin vì lý do: tảng băng đã ghé lại đây và để lại phía sau đó là một địa hình giống như một lớp học ngoài trời dành cho những sinh viên ngành địa chất. Đường Mòn Kỷ Băng Hà (IAT) uốn khúc theo một lộ trình quanh co gây ngạc nhiên cho hầu hết những người thám hiểm.
Công viên tiểu bang – The Kettle Moraine (Lòng chảo băng tích)
Lòng chảo băng tích là một vùng được lắng đọng từ việc sông băng tan chảy với sự sụt lún bắt đầu tại trung tâm của nó. Sông băng phát triển ở các mép thềm, và Wisconsin có sáu chỗ như vậy. Hai trong số chúng, thềm Michigan và Green Bay, hợp vào nhau dọc theo một đường nối theo hướng Bắc – Nam chạy dọc theo bờ Tây của Wisconsin. Khu vực này bắt đầu được biết đến như là The Kettle Moraine (Lòng Chảo Băng Tích). Những nỗ lực bảo tồn ban đầu tại Wisconsin đã tạo nên một The Kettle Moraine State Forest (Khu bảo tồn rừng tiểu bang lòng chảo băng tích) và một hệ thống đường mòn bên trong nó.
Nhưng một luật sư thụ ủy Milwaukee đầy nhiệt huyết, Ông Ray Zillmer đã thúc đẩy một số điều có tính lâu dài hơn, và vào năm 1958, Quỹ Công Viên và Đường Mòn Kỷ Băng Hà (Ice Age Park & Trail Foundation) đã được thành lập, và ngày nay gọi là Liên Đoàn Đường Mòn Kỷ Băng Hà (Ice Age Trail Alliance). Con đường mòn đã không khai hoa kết trái trong suốt thời gian ông còn sống, và công bằng mà nói, cho đến ngày nay nó vẫn còn dang dở. Công việc vẫn đang được tiến hành, IAT (Ice Age Trail – Đường mòn Kỷ Băng Hà) băng qua nhiều vùng đất cả tư lẫn công để hoàn thành hơn 600 dặm đường mòn – do tình nguyện viên xây dựng – tiêu chuẩn là lối đi bộ thô sơ mộc mạc hoặc một địa hình có đôi chỗ lót ván gỗ – nhắm đến việc hoàn thành mục tiêu một con đường đi bộ dài 1200 dặm hoàn toàn nằm trong địa phận tiểu bang Wisconsin.
Biển cổ đại, hồ băng tan
Hồ Devil là một công viên tiểu bang được du khách tham quan nhiều nhất trong hệ thống hồ nước của Wisconsin. Hồ nước cùng tên với nó nằm giữa hai vách đá dựng đứng cao 500 Foot (gần 153 mét) với đá thạch anh tím lộ ra bên ngoài có niên đại ít nhất 1.6 tỷ năm. Tại một thời điểm trong quá khứ, các vách đá này đã từng là các hòn đảo tại những vùng biển nông và ấm áp ở phía Nam xích đạo. Hàng triệu năm sau, trước khi các sông băng xuất hiện, một dòng sông đã chảy qua giữa chúng. Dòng nước lạnh đã chảy đến và nghỉ lại tại vách đá ở bờ Đông, chảy quanh nó và dừng lại ở giữa hai đầu phía Bắc và phía Nam của không gian giữa nó và vách đá ở phía Tây.
Khi khí hậu ấm lên, những khối băng khổng lồ tan chảy thành hàng đống vật chất trôi nổi hình thành băng tích ở xung quanh và tạo thành một hồ nước ở giữa. Có thể đây là phần đường nhọc nhằn nhất của IAT, đoạn đường Hồ Devil, leo qua các vách đá và băng tích hướng về cổng phía Bắc lối ra của công viên. Về hướng Đông, con đường mòn sẽ uốn lượn băng xuyên qua khu rừng và đồng cỏ gần như xuyên suốt để đến được đoạn đường mòn nổi trên mặt nước duy nhất trong cả hành trình: Phà Merrimac miễn phí kéo dài qua sông Wisconsin. Qua sông, đường mòn sẽ tiếp tục băng qua các vách đá tuyệt đẹp dọc theo dòng sông để đến được một nơi đáng ngạc nhiên khác tại Núi Đá Gibraltar (Gibraltar Rock)
Vòng quanh Madison – thủ phủ tiểu bang Wisconsin
Thủ phủ của tiểu bang nằm trên đỉnh một băng tích giữa hai hồ nước, và thành phố Madison cách khoảng một giờ lái xe đến một số địa điểm nổi bật của đường mòn, từ Hồ Devil đến tận Janesville về phía Nam, nơi có thể tìm thấy Devil’s Staircase – một lối đi bộ trong rừng phía trên sông Rock.
Theo đường mòn tiếp tục về hướng Đông, là tiến vào khu vực phía Nam của Rừng Tiểu Bang Lòng Chảo Băng Tích (Kettle Moraine State Forest’s Southern Unit), đi dọc theo mặt sau của băng tích – nhìn ra một vùng đồng bằng rộng lớn. Kettle Moraine cung cấp một đoạn đường lái xe dài 115 dặm với khung cảnh tuyệt đẹp băng qua cả khu vực phía Bắc và phía Nam của khu rừng. Con Đường mòn này, đồng thời dọc theo chiều dài của nó, cũng có một số đoạn dễ di chuyển nhất một cách tự nhiên và liên tục theo con đường mòn hoàn chỉnh. Dọc theo đường mòn là những ví dụ thực tế cho những mô tả về sông băng trong sách như là: dài, những đống vật chất hình rắn gọi là Easker, những quả đồi hình nửa quả trứng, những đồng bằng trơ trụi, và tất nhiên là rất nhiều lòng chảo. Ở đoạn đường mòn này, rất dễ để đi bộ cả ngày từ Milwaukee.
Từ Kettle Moraine, đường mòn tiếp tục theo hướng Bắc và sau đó rẽ về hướng Đông để đến bờ Hồ Michigan gần quận Manitovoc. Ở hướng Bắc của nơi đó, bạn sẽ thấy nhiều bãi biển cát trắng và cồn cỏ từ thành phố Two Rivers đến Point Beach State Forest (Khu Rừng Tiểu Bang Point Beach), trước khi đi vào đất liền một lần nữa. Cuối cùng, đường mòn lại quay về đến hồ nước rộng lớn ở Algoma, trước khi băng qua mỏm tận của bán đảo là quận Door, rồi kết thúc ở một công viên tiểu bang khác là Potawatomi nằm dọc theo bờ của Vịnh Green (Green Bay) là một phần phụ dài 120 dặm của Hồ Michigan.
Chọn lựa chuyến đi bộ đường dài của bạn
Các đoạn đường có thể ngắn khoảng một dặm hoặc dài hơn mười lăm dặm ở trong công viên tiểu bang. Và không phải mọi thứ đều là điểm đối điểm (point-to-point). Bạn có thể tìm thấy một địa điểm thay thế để đi và đi vòng trở lại. Đường mòn chính được đánh dấu bằng những đốm sáng màu vàng trên những cột trụ, tảng đá, cây cối và biển báo, nhưng những đường mòn phụ có dấu màu xanh lam và những đốm sáng trắng đánh dấu một con đường thay thế cuối cùng kết nối lại với đường mòn chính, tạo ra một con đường khác trở về. Một trong những đoạn vòng lặp gần Milwaukee là phân đoạn Hồ Cedar, tạo thành một hình kẹo mút dài 3.8 dặm giữa các đồng bằng Kame – các châu thổ được hình thành bởi các mảnh vỡ trầm tích sông băng lắng đọng trở thành những ngọn đồi bất thường khi các khối băng bên dưới chúng tan chảy.
Một đoạn đường vòng khác là Chippewa Lobe Interpretive Loop ở hướng Tây Bắc, bắt đầu từ David R. Obey Ice Age Interpretive Center, băng qua một thảo nguyên có nhiều hoa dại và đi hướng xuống phía con sông Yellow và các nhánh của nó, đi khoảng 1.6 dặm của IAT và quay trở lại với tổng cộng sáu dặm.
Đi bộ đường dài xuyên suốt cả Đường Mòn là lựa chọn tối ưu nhất. Tác giả Melanie Radzicki McManus viết về việc hoàn thành thành công chuyến đi của cô ấy trong quyển sách: “Thousand-Miller: Adventures Hiking the Ice Age Trail”, trong khi Emily Ford, một cư dân Duluth mới đây đã hoàn thành việc đi bộ xuyên qua toàn bộ IAT trong 69 ngày mùa Đông. Những người đi bộ có thể cắm trại ngoài trời tại các khu vực cắm trại không tập trung men theo các đoạn đường mòn xa xôi, và có hai phân đoạn dài hơn 30 dặm trong Kettle Moraine State Forest dành cho một số nơi trú ẩn đơn giản. Liên Đoàn Đường Mòn Kỷ Băng Hà cũng có những khuyến cáo dài dòng khác trong trang web của họ. Và nếu như cắm trại lều bạt không phù hợp với bạn, thì bạn có thể chọn nghỉ lại tại một trong những nhà nghỉ dễ chịu chỉ phục vụ bữa sáng dọc theo IAT.
Để có thêm thông tin, hãy truy cập vào trang IceAgeTrail.org của Liên Hiệp Đường Mòn Kỷ Băng Hà. Những cung đường IAT nổi bật cũng được nhắc đến trong quyển sách của tôi “60 Hikes Within 60 Miles of Madison (60 chuyến đi bộ dưới 60 dặm ở Madison)” và quyển “Best Hikes Milwaukee (Những cung đường đi bộ đẹp nhất Milwaukee)”, tuy nhiên ở Liên Đoàn cũng có những quyển sách hướng dẫn rất tuyệt vời về Đường Mòn rất chi tiết và còn có đính kèm theo bản đồ nữa.
Kevin Revolinski là một người đam mê du lịch, yêu thích bia tươi, và đam mê nấu ăn gia đình. Anh ấy là tác giả của 15 quyển sách, bao gồm cả “The Yogurt Man Cometh: Tales of an American Teacher in Turkey” và một tuyển tập mới về các câu chuyện ngắn “Stealing Away”. Anh ấy sống ở Thành phố Madison, Wisconsin và trang thông tin của anh ấy là TheMadTraveler.com.
Hoàng Long biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
