PHÂN TÍCH: Cách tiếp cận cứng rắn của ĐCSTQ đã đẩy nhanh tốc độ rút vốn đầu tư ngoại quốc khỏi Trung Quốc
Dòng vốn rút ra đạt mức kỷ lục sau các cuộc đột kích và luật chống gián điệp mở rộng
Giữa lúc nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục suy thoái, trong những tuần gần đây, chính quyền Trung Quốc đã áp dụng một cách tiếp cận mạnh tay để “kiểm soát” các công ty ngoại quốc. Chiến thuật này đã làm giảm đầu tư ngoại quốc vào Trung Quốc và gây ra một đợt rút vốn lớn.
Trong khi đó, thủ tướng Trung Quốc đã nhiệt thành chào đón các giám đốc điều hành toàn cầu tại Diễn đàn Phát triển Trung Quốc hồi cuối tháng Ba. Các chuyên gia cho biết những hành động mâu thuẫn này — vừa hoan nghênh vừa không tin tưởng — đã làm nổi bật tính nước đôi của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và “triết lý đấu tranh” của đảng này.
Ký giả độc lập Chư Cát Minh Dương (Zhuge Mingyang) tin rằng những cuộc truy quét nhằm kiểm soát đối với các công ty ngoại quốc là “một hành động trả đũa ngớ ngẩn” của ĐCSTQ trước các biện pháp trừng phạt kinh tế và công nghệ mà Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác áp đặt lên Trung Quốc.
Theo công ty phân tích đầu tư Exante Data, từ ngày 21 đến 26/04, các nhà đầu tư toàn cầu đã rút một lượng vốn ròng 3.17 tỷ USD khỏi các sàn chứng khoán Trung Quốc thông qua tuyến đầu tư xuyên biên giới Kết nối Chứng khoán Thượng Hải-Hồng Kông/Thâm Quyến-Hồng Kông.
Dòng vốn rời đi này — đợt rút vốn ngoại quốc lớn nhất trong năm tháng vừa qua — diễn ra chỉ vài tuần sau khi ĐCSTQ bắt đầu một loạt các hành động cứng rắn nhằm trấn áp các công ty ngoại quốc.
Đột kích, giam giữ, tịch thu
Đầu tháng Ba, chính quyền Trung Quốc đã bắt giữ một nhân viên của công ty dược phẩm Nhật Bản Astellas Pharma.
Hôm 26/03, Tập đoàn Mintz, một công ty nghiên cứu doanh nghiệp của Hoa Kỳ, tuyên bố rằng chính quyền Trung Quốc đã đột kích vào văn phòng của công ty này ở Bắc Kinh và bắt giữ toàn bộ năm nhân viên của họ ở Trung Quốc.
Hôm 31/03, các nhà chức trách đã công bố một cuộc kiểm toán an ninh mạng đối với Micron Technology, một nhà sản xuất bộ nhớ máy điện toán của Hoa Kỳ.
Hồi tháng Tư, trong một cuộc đột kích bất ngờ, các nhà quản lý Trung Quốc đã đến văn phòng Thượng Hải của công ty tư vấn Hoa Kỳ Bain & Company, tịch thu điện thoại và máy điện toán, đồng thời thẩm vấn các nhân viên. Tờ Financial Times là tờ báo đầu tiên đưa tin về cuộc đột kích này hôm 26/04.
Gần đây nhất, truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin hôm 08/05, các sĩ quan Trung Quốc đã đột kích vào nhiều địa điểm của công ty tư vấn kinh doanh Capvision. Trong một bản tin hôm thứ Ba (09/05), South China Morning Report cho biết “hãng này đã bị cáo buộc trợ giúp tiết lộ thông tin về ngành kỹ thuật quân đội Trung Quốc cho những người ngoại quốc.”
Cùng với những cuộc truy quét này, hôm 26/04, chế độ này đã công bố luật chống gián điệp sửa đổi của Trung Quốc, mở rộng định nghĩa về hoạt động gián điệp và tăng cường quyền thực thi của các cơ quan an ninh quốc gia. Là những điều chỉnh đầu tiên kể từ khi luật này được đưa ra vào tháng 11/2014, lần sửa đổi này cho phép các cơ quan chính phủ thanh tra các cơ sở và các thiết bị điện tử của các công ty, cũng như điện thoại thông minh và máy điện toán xách tay của các cá nhân.
Các giám đốc điều hành ngoại quốc lo ngại rằng theo luật sửa đổi này, một số hoạt động kinh doanh thông thường — chẳng hạn như thu thập thông tin về thị trường địa phương, đối thủ cạnh tranh, và đối tác kinh doanh — có thể trở thành mục tiêu như là các hoạt động gián điệp.
Khiến các công ty ngoại quốc xa lánh
Hôm 01/05, ông Anders Corr, nhà sáng lập Corr Analytics Inc. và là nhà xuất bản Journal of Political Risk, nói với The Epoch Times rằng những hành động gây hấn của ĐCSTQ sẽ ngăn cản các công ty ngoại quốc kinh doanh tại Trung Quốc.
Ông nói, “Các công ty ngoại quốc sẽ không muốn dữ liệu của họ để mở cho chính phủ Trung Quốc dễ dàng kiểm tra, chính phủ này có thể sao chép dữ liệu thông qua các kỹ thuật gián điệp mạng và cung cấp cho các đối thủ Trung Quốc. Điều này sẽ khiến các công ty ngoại quốc giảm sự sẵn lòng thiết lập các hoạt động kinh doanh lớn ở Trung Quốc, hoặc đến Trung Quốc với dữ liệu bí mật về kinh doanh.”
Còn có một vấn đề khác đang làm nản lòng các công ty ngoại quốc. Trong những tháng gần đây, ĐCSTQ đã hạn chế hoặc thậm chí cắt hoàn toàn quyền truy cập của ngoại quốc vào nhiều loại cơ sở dữ liệu. Những hạn chế “hộp đen” này hạn chế quyền truy cập vào thông tin ghi danh công ty, bằng sáng chế, tài liệu mua sắm, tập san học thuật, và các niên giám thống kê chính thức.
Đơn cử, theo bản tin của Wall Street Journal, nhiều khách hàng đã phát hiện ra rằng họ không còn có thể truy cập vào [nhà cung cấp thông tin tài chính] Wind Information Technology Co. có trụ sở tại Thượng Hải. Wind Information là một trong những cơ sở dữ liệu quan trọng nhất ở Trung Quốc và dữ liệu kinh tế và tài chính của công ty này được các nhà phân tích và các nhà đầu tư ở Trung Quốc và ngoại quốc sử dụng rộng rãi.
Ông Corr cho biết, “Các nhà đầu tư đang trở nên lo lắng về việc Trung Quốc đàn áp các công ty kế toán và thẩm định doanh nghiệp, cũng như việc họ cắt đứt các đường dẫn dữ liệu từng được dùng để cung cấp cho các nhà đầu tư quốc tế thông tin định lượng và theo thời gian thực về các thị trường vốn có vai trò làm thông tin đầu vào cho các mô hình và thuật toán giao dịch của họ. Nếu không có những thông tin này, các nhà đầu tư khó có thể hiểu được giá trị thực của tài sản có thể đầu tư.”
Hôm 06/05, bà Lucia Dunn, giáo sư kinh tế tại Đại học Tiểu bang Ohio, nói với The Epoch Times rằng những hành động gần đây của ĐCSTQ cho thấy mối quan hệ kinh tế của Trung Quốc với các nước phát triển đang xấu đi nhanh chóng.
Bà nói, “Trung Quốc ngày càng gây khó khăn cho các quốc gia muốn buôn bán và kinh doanh với họ. Các chiến thuật mà ĐCSTQ đang sử dụng hiện nay — tấn công văn phòng của các tổ chức ngoại quốc, giam giữ nhân viên của các công ty ngoại quốc, v.v. — là không thể chấp nhận được ở những nước khác trên thế giới, và ĐCSTQ phải nhận thức được điều này. Vì vậy, có vẻ như họ có thể đã áp dụng một chiến lược có chủ ý để loại bỏ ảnh hưởng của ngoại quốc đối với đất nước của họ.”
Thể hiện ‘triết học đấu tranh’
Những hành động của ĐCSTQ có vẻ mâu thuẫn với nhau: Thủ tướng Trung Quốc mới nhậm chức Lý Cường gần đây đã bày tỏ sự chào đón nồng nhiệt đối với các công ty ngoại quốc, ngay cả khi tin tức về các cuộc đột kích bắt đầu lan truyền.
Hồi cuối tháng Ba, ông Lý Cường nói với các giám đốc điều hành ngoại quốc, bao gồm cả Giám đốc điều hành Apple Tim Cook, rằng “Cánh cửa của Trung Quốc sẽ ngày càng mở rộng hơn” và kêu gọi họ “đầu tư vào Trung Quốc cũng như thiết lập nền tảng ở Trung Quốc.”
Tuy nhiên, theo báo cáo tháng Hai của Nikkei Asia, đầu tư của các công ty ngoại quốc vào Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp nhất trong 18 năm vào nửa cuối năm 2022, do đầu tư trực tiếp ngoại quốc vào Trung Quốc giảm 73% trong năm này, mức giảm mạnh nhất kể từ năm 1999.
Dữ liệu từ Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước Trung Quốc (SAFE) chỉ ra rằng đã có một dòng vốn ròng trị giá 11.2 tỷ USD đi khỏi Trung Quốc trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 12/2022. Theo Nikkei Asia, đây là đợt thoái vốn lớn nhất kể từ quý 3 năm 2019.
Foxconn giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc
Lấy một ví dụ, mới đây đại công ty công nghệ Foxconn đã gây chú ý khi họ hành động để làm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Là một trong những nhà cung cấp lớn nhất của Apple, được biết Foxconn đã được chấp thuận đầu tư 270 triệu USD vào một nhà máy ở Việt Nam hồi tháng Hai.
Năm 2022, Foxconn đã bắt đầu sản xuất iPhone 13 tại Ấn Độ.
Hơn nữa, hôm thứ Hai (08/05), Foxconn đã mua một khu đất rộng 13 triệu foot vuông (1,200 km vuông) ở khu vực Devanahalli của Ấn Độ, với giá 37 triệu USD cho địa điểm này, đồng thời đang tìm cách mở rộng sự hiện diện sản xuất của mình ở nước này.
Theo một bài báo của Wall Street Journal hôm 15/03, khoảng 70% doanh thu của Foxconn hiện đến từ Trung Quốc.
Đầu tư ngoại quốc đã đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế nhanh chóng của Trung Quốc. Các doanh nghiệp ngoại quốc cũng đã đóng góp phần lớn cho các thành phố hạng nhất của Trung Quốc. Các thành phố giàu có và phát triển nhất của Trung Quốc — Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu, và Thâm Quyến — là những địa điểm hấp dẫn nhất đối với đầu tư ngoại quốc.
Ví dụ, theo hãng truyền thông nhà nước Thời báo Hoàn Cầu của Trung Quốc, hồi đầu tháng Hai, Thượng Hải là nơi đặt trụ sở khu vực của 891 tập đoàn đa quốc gia và 531 trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) ngoại quốc. Theo bài báo này, thành phố này đã thu hút khoản đầu tư ngoại quốc kỷ lục 23.9 tỷ USD trong năm 2022.
Do đó, sự thoái vốn ngoại quốc chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng thất nghiệp trên diện rộng. Theo các ước tính chính thức được truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin, các doanh nghiệp có vốn đầu tư ngoại quốc tại Trung Quốc sử dụng hơn 45 triệu lao động trực tiếp.
‘Dám tranh đấu:’ Một chính sách ngoại giao mới
Ông Chư Cát tin rằng việc ĐCSTQ đàn áp các công ty ngoại quốc minh họa cho tính nước đôi cực độ của ĐCSTQ, cách tiếp cận của họ có thể được mô tả là “lừa dối, ác ý, và đấu tranh.”
Cuộc trấn áp này cũng có thể được xem là một biểu hiện của tư tưởng “dám tranh đấu” của ông Tập Cận Bình, một học thuyết chính sách ngoại giao mới được tuyên bố tại Hội nghị Nhân dân Toàn quốc hồi tháng Ba năm nay.
Bà Dunn cũng chia sẻ quan điểm của mình về hệ tư tưởng “dám tranh đấu” của ông Tập Cận Bình.
Bà nói, “Người đứng ngoài khó có thể hiểu hết tâm lý ‘dám tranh đấu’ này. Có lẽ Chủ tịch Tập nghĩ rằng ông ấy đã khiến phương Tây phụ thuộc vào Trung Quốc về kinh tế, đến mức bây giờ ông ấy có thể ‘rút [cái] chốt’ sẽ làm suy yếu các nền kinh tế phương Tây.”
Thanh Nguyên biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
