Ông Biden liệu có lật ngược các chính sách về Trung Quốc của ông Trump?
Chính phủ của Tổng thống Trump chính thức kết thúc vào ngày 20/1 bằng lễ nhậm chức của ông Joe Biden. Sự kiện cũng có khả năng đặt dấu chấm hết cho phần lớn các chính sách đối phó Trung Quốc của ông, bao gồm sắc lệnh hủy niêm yết cổ phiếu của các công ty Trung Quốc khỏi thị trường vốn Hoa Kỳ.
Tuy nhiên trên thực tế, đó dường như là ‘chuyện đã rồi’.
Ưu tiên của Wall Street
Nhận định này là rất có cơ sở bởi vì mặc dù các quỹ đầu tư và quỹ hưu trí Hoa Kỳ đang rót rất nhiều tiền vào vào các công ty Trung Quốc niêm yết ‘mạo danh’, các nhà quản lý quỹ, dựa trên các động cơ về tài chính, đã phớt lờ sắc lệnh của Tổng thống Trump. Nguồn tiền lớn của Trung Quốc và những hứa hẹn sẽ mở cửa thị trường cho các công ty cung cấp dịch vụ tài chính, cũng như các công ty đầu tư toàn cầu Hoa Kỳ đã làm họ lóa mắt.
Cả hai điều đó đều hứa hẹn sẽ đem lại lợi nhuận tài chính khổng lồ cho các ngân hàng đầu tư ở Wall Street. Do đó, mặc dù sắc lệnh chỉ rõ việc việc các thị trường vốn Hoa Kỳ đang hỗ trợ cho sự phát triển của công nghiệp và quân sự Trung Quốc, từ đó đã trở thành mối đe dọa ngày càng tăng đối với Hoa Kỳ ở cả trong và ngoài nước cũng như phá hoại sự ổn định tài chính của Hoa Kỳ, nhưng Wall Street cũng không quan tâm.
Ông Biden sẽ có cơ hội chứng tỏ bản lĩnh bằng cách thực thi lệnh hành pháp của ông Trump và kiềm tỏa các ngân hàng đầu tư lớn. Đó cũng là thông điệp gửi đến cho các quốc gia đồng minh và cả Trung Quốc, vốn là gót chân Achilles chính trị của ông Biden, và thể hiện rằng ông hiểu rõ những thách thức hiện tại và không bị cản trở bởi quá khứ.
Còn nếu việc này không được thực hiện, sẽ là buông lỏng cho giới tài chính Hoa Kỳ tự do theo đuổi mục đích duy nhất là kiếm tiền, cho dù phải đánh đổi bằng an ninh của quốc gia.
Tuy nhiên, khi mà ông Biden và nội các nắm quyền điều hành, những người trong cuộc dự đoán rằng sắc lệnh này sẽ không tồn tại lâu hoặc có thể không bao giờ được thực hiện đầy đủ.
Loại bỏ các di sản của ông Trump
Nhưng chính sách đối phó Trung Quốc của ông Trump không chỉ bao gồm việc ngăn chặn các công ty Trung Quốc tiếp cận thị trường, các sàn giao dịch chứng khoán Hoa Kỳ, các chỉ số đầu tư, mà còn có rất nhiều khía cạnh khác với mức độ quan trọng không kém. Liệu nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden sẽ loại bỏ đối sách cứng rắn của ông Trump trong thương mại với Trung Quốc hay chọn cách tiếp cận cân bằng hơn? Nhưng dù thế nào thì ông Biden cũng cần có một sách lược về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, giám sát các chương trình trao đổi học thuật, thắt chặt quan hệ với Đài Loan hay thậm chí cả những việc “nhỏ nhặt” như các ứng dụng trên điện thoại.
Ví dụ như các ứng dụng trên điện thoại phổ biến của Trung Quốc bao gồm cả hai ứng dụng vừa bị cấm bởi sắc lệnh mới nhất của ông Trump như Wechat hay TikTok, rất nhiều chuyên gia đã xác nhận các ứng dụng này là công cụ trung gian hỗ trợ đánh cắp dữ liệu và danh tính cũng như theo dõi hoạt động chống Trung Quốc. Tuy nhiên không chắc chắn rằng sắc lệnh này, dưới thời ông Biden, sẽ được nhìn nhận và thực hiện đầy đủ như các sắc lệnh khác.
Đối với mức thuế cao 25% của ông Trump cho hàng hóa sản xuất của Trung Quốc và các loại thuế khác, nhiều người cho rằng ông Biden sẽ không điều chỉnh, ít nhất là không phải trong giai đoạn đầu tiếp quản chính phủ. Lý do là Tổng thống mới có thể sẽ sử dụng các mức thuế này làm điều kiện để thiết lập một thỏa thuận thương mại mới với Trung Quốc, bao gồm cả khả năng tham gia của các quốc gia Âu Châu.
Trong quá khứ thì các hiệp định đa phương thường có xu hướng không có lợi cho Hoa Kỳ. Vì vậy đánh giá hiệu quả của thỏa thuận thương mại này vẫn còn phải chờ thời gian.
Bên cạnh đó, giới quan sát vẫn chưa thấy được các kế hoạch cụ thể của ông Biden trong việc ngăn chặn Trung Quốc đánh cắp các tài sản trí tuệ của Hoa Kỳ, ước tính trị giá từ 225 tỷ USD đến 600 tỷ USD mỗi năm. Chính phủ Trump đã coi việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là một phần quan trọng trong chính sách thương mại với Trung Quốc.
Câu hỏi đặt ra là liệu ông Biden, người được cho là có mối liên hệ tài chính sâu sắc với Trung Cộng, có sẵn sàng hoặc có khả năng tiếp tục bảo vệ Hoa Kỳ trước những kế sách đánh cắp dai dẳng của Trung Cộng?
Hãy cứ hy vọng.
Liệu ông Biden có cắt bỏ các chương trình trao đổi học thuật và nghiên cứu?
Một phần quan trọng trong bộ máy đánh cắp quyền sở hữu trí tuệ của Trung Quốc là sự hợp tác về học thuật sâu rộng với các trường đại học và nhà nghiên cứu Hoa Kỳ. Thông qua các sáng kiến khác nhau như Viện Khổng Tử và chương trình Ngàn Nhân Tài, chính quyền Trung Quốc đã có thể thu thập một lượng lớn tài sản sở hữu trí tuệ và sáng kiến đổi mới công nghệ.
Sau đó, một cách thường xuyên, các nhà khoa học chủ chốt trở thành tài sản của Trung Quốc.
Dưới thời ông Trump, các trường đại học bắt đầu loại bỏ khỏi khuôn viên của họ các Viện Khổng Tử, vốn là các trung tâm trá hình thu thập IP và truyền bá của Trung Cộng. Còn chương trình Ngàn Nhân Tài thực ra là kênh để chính quyền Trung Quốc lôi kéo các nhà khoa học và nhà nghiên cứu giỏi nhất, sáng giá nhất ở Hoa Kỳ đến Trung Quốc làm việc bằng các khoản tiền hậu hĩnh.
Tất nhiên, Trung Cộng đã gặt hái được những thành tựu công nghệ to lớn từ cả hai chương trình này.
Trung Quốc: ‘Đối thủ cạnh tranh, không phải là địch thủ’
Chúng ta đã biết đến ông Biden với cương vị là là phó tổng thống suốt 8 năm dưới thời ông Obama, vậy cơ sở nào để chúng ta lại mong đợi một Tổng thống ông Biden hành xử khác đi?
Ông Biden được xem là tổng thống tốt nhất mà Trung Cộng có thể mong muốn. Cho dù tổng thống sắp tới đã kiếm được bao nhiêu tiền, dù ít dù nhiều, trong các giao dịch với Trung Quốc, thực tế là ông ấy coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh chứ không phải địch thủ.
Vậy liệu ông ấy có thay đổi quan điểm của mình? Nếu có thì sự thay đổi quan điểm như thế có thể tạo ra một sự khác biệt to lớn trong việc thiết lập một chính sách mới cho Trung Quốc.
Ông Biden sẽ bỏ rơi Đài Loan?
Điều này đặc biệt quan trọng đối với mối bang giao Hoa Kỳ–Đài Loan. Vào ngày 9/1, Ngoại trưởng Mike Pompeo lúc đó đã thông báo rằng các rào cản hạn chế liên lạc giữa các quan chức Đài Loan và Hoa Kỳ sẽ được loại bỏ. Điều này có nghĩa Hoa Kỳ chính thức công nhận Đài Loan là một quốc gia có chủ quyền, điểm cốt yếu trong chính sách “Một Trung Quốc” của Hoa Kỳ, vốn công nhận Bắc Kinh là chính quyền của Trung Quốc và Đài Loan.
Trước sự thay đổi chính sách ngoại giao này, chính phủ ông Trump đã cho phép bán vũ khí phòng thủ cho Đài Loan với số lượng trong vòng một năm nhiều hơn số lượng tám năm cộng lại dưới thời Obama, với ý định hỗ trợ quốc đảo 23.5 triệu dân này ngăn chặn cuộc xâm lược từ Trung Quốc đại lục.
Hơn nữa, chứng kiến cách Trung Cộng chà đạp Hồng Kông dưới ‘gót giày”, thì không phải là không có lý khi phỏng đoán Bắc Kinh cũng có kế hoạch số phận tương tự đối với Đài Loan. Trên thực tế, giới chức Trung Cộng đã tuyên bố đó là một mục tiêu địa chính trị chính.
Liệu Hoa Kỳ có quay trở lại chính sách ‘Một Trung Quốc’? Liệu Chính phủ ông Biden sẽ có tuyên bố hay phản ứng gì nếu Trung Quốc xâm lược Đài Loan? Liệu chúng ta có thấy sự quay đầu của Hoa Kỳ sẽ tạo điều kiện cho sự trỗi dậy của Trung Quốc như một cường quốc thống trị toàn cầu, hay ông Biden sẽ thách thức Trung Cộng?
Chúng tôi không biết. Có lẽ nên đặt một câu hỏi đơn giản hơn: Liệu chính phủ Biden–Harris có vượt qua được thách thức mà Trung Cộng đặt ra cho Hoa Kỳ không?
Chúng ta sẽ sớm có câu trả lời.
James R. Gorrie là tác giả của “Cuộc khủng hoảng Trung Quốc” (Wiley, 2013) và viết trên TheBananaRepublican.com. Ông làm việc tại Nam California.
Quan điểm được trình bày trong bài viết này là ý kiến của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.