Thị trường trái phiếu toàn cầu ngày càng biến động
ANDREW MORAN
Thị trường trái phiếu toàn cầu trong lịch sử luôn an toàn và ổn định. Tuy nhiên, vào năm 2022, thị trường trái phiếu quốc tế đã trở nên vô cùng biến động, với việc bán tháo dẫn đến thiệt hại hàng ngàn tỷ USD.
Từ trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ đến trái phiếu chính phủ Vương quốc Anh, nhiều nền kinh tế tiên tiến đã bị ảnh hưởng bởi sự hỗn loạn đang diễn ra trong ngành.
Mua lại trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ
Sau một bài diễn văn hôm 19/10, Bộ trưởng Ngân khố Hoa Kỳ Janet Yellen thừa nhận rằng “chúng tôi lo lắng về việc không đủ tính thanh khoản trên thị trường.” Do đó, Bộ Ngân khố có thể bắt đầu can thiệp vào thị trường nợ chính phủ trị giá 22.6 ngàn tỷ USD lớn nhất thế giới của Hoa Kỳ, bằng cách tham gia vào các hoạt động mua lại trái phiếu.
Các quan chức Bộ Ngân khố tiết lộ rằng họ sẽ tìm cách đàm phán với các đại lý chính trong tháng này về khả năng mua lại các khoản nợ cũ để ngăn chặn sự bất ổn của thị trường tương tự như những gì xảy ra gần đây ở ngoại quốc. Hành động này sẽ tăng thanh khoản, giảm biến động trong phát hành tín phiếu kho bạc và giải quyết những lo ngại tiềm ẩn của thị trường. Tuy nhiên, bộ cảnh báo rằng có thể có chi phí cho chương trình này.
“Để tạo ra tiền mặt cần thiết tài trợ cho các khoản mua lại, Bộ Ngân khố sẽ cần phải tăng phát hành tín phiếu hoặc phiếu trả lãi – điều này sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu hoàn trả hàng quý. Tăng quy mô phát hành cũng có thể tốn kém; ví dụ, bằng cách tăng quy mô nhượng quyền đấu giá và mức lợi suất gần nhất,” Bộ Ngân khố cho biết trong một báo cáo. “Các khoản mua lại quá biến động về quy mô hoặc thời gian có thể trái ngược với chiến lược quản lý nợ thông thường và dự đoán được của Bộ Ngân khố.”
Các đại lý có thời hạn cho đến hôm 24/10 để cung cấp phản hồi về đề nghị này. Đây không phải là lần đầu tiên có đề nghị mua lại, vì Bộ Ngân khố đã gợi ý hành động như vậy hồi tháng 02/2015 và tháng Tám năm nay.
Dữ liệu của Bộ Ngân khố cho thấy, kể từ năm 2015, dư nợ đã tăng gấp đôi và đang ở mức cao trong lịch sử, và tỷ lệ nợ trên GDP được dự báo sẽ tăng với tốc độ ổn định. Ngoài ra, tỷ lệ nợ công do các nhà đầu tư tư nhân nắm giữ sẽ cần tăng vọt do việc làm giảm bảng cân đối của Cục Dự trữ Liên bang (Fed).
Mặc dù đề nghị của Bộ Ngân khố sẽ độc lập với ngân hàng trung ương, việc Fed giảm bảng cân đối 8.9 ngàn tỷ USD có thể tạo thêm áp lực to lớn cho thị trường trái phiếu Hoa Kỳ.
Ngân hàng Trung ương Anh tạm dừng thắt chặt định lượng
Tháng 09/2022, Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) buộc phải can thiệp vào thị trường trái phiếu chính phủ Anh khi lãi suất trái phiếu tăng vọt. Ngân hàng trung ương xác nhận rằng họ sẽ tạm ngừng bán trái phiếu và tạm thời mua trái phiếu lâu năm với giá khoảng 5.45 tỷ USD mỗi phiên đấu giá – để phần nào “khôi phục các điều kiện thị trường có trật tự”.
Sau đó, ngân hàng này đã mở rộng việc mua trái phiếu chính phủ Vương quốc Anh để bao gồm khoảng 5.4 tỷ USD trái phiếu chính phủ liên-kết-với-chỉ-số (index-linked) từ ngày 11/10 đến ngày 14/10.
Ngân hàng cho biết trong một tuyên bố: “Đầu tuần này đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể nợ chính phủ Anh, đặc biệt là các trái phiếu chính phủ liên-kết-với-chỉ-số. Sự bất ổn trên thị trường này, và triển vọng của động lực ‘bán tháo’ là rõ ràng, gây rủi ro lớn cho sự ổn định tài chính của Vương quốc Anh.”
Trong tuần 16/10 đến 22/10, lãi suất trái phiếu của Vương quốc Anh đã ổn định, với kỳ hạn 10 năm trượt xuống dưới 3.88% từ mức cao nhất 4.5%.
Financial Times đưa tin hôm 18/10 rằng BOE sẽ trì hoãn việc bán trái phiếu chính phủ để tăng sự ổn định trên thị trường trái phiếu trong nước. Nhưng ngân hàng trung ương Anh đã cho biết báo cáo này là “không chính xác”, đồng thời thông báo trong cùng ngày rằng họ dự định tổ chức đợt bán trái phiếu chính phủ đầu tiên từ cơ sở mua tài sản của mình hôm 01/11.
“Hoạt động bán trái phiếu chính phủ đầu tiên dự kiến diễn ra hôm 31/10/2022 và tiến hành sau đó,” ngân hàng cho biết trong một tuyên bố. “Xét đến việc thông báo tài khóa của chính phủ hiện được lên kế hoạch hôm 3/10/2022, hoạt động bán trái phiếu đầu tiên sẽ diễn ra hôm 01/11/2022.”
Các quan chức cũng xác nhận rằng BOE sẽ không bán trái phiếu dài hạn trong năm nay.
Ngân hàng trung ương đang cố gắng cắt giảm bảng cân đối kế toán trị giá 948 tỷ USD của mình, trong đó có trái phiếu được mua trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008–2009, trong đại dịch virus corona, và thời kỳ phục hồi sau khủng hoảng.
Không chốn dung thân cho đồng yen Nhật
Đầu tháng 10/2022, thị trường trái phiếu Nhật Bản đã lập kỷ lục không có giao dịch nào, do các nhà giao dịch không quan tâm đến việc mua trái phiếu kỳ hạn 10 năm mới nhất được phát hành trong bốn phiên liên tiếp.
Kể từ tháng 03/2021, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đã thiết lập mức cao nhất cho trái phiếu 10 năm ở mức 0.25%. Mùa xuân vừa qua, ngân hàng trung ương đã hứa sẽ mua lượng trái phiếu cần thiết trong mỗi ngày làm việc để bảo đảm lãi suất trần này được duy trì. BOJ đang trả giá cao hơn cho trái phiếu để lãi suất có thể ở mức thấp, vì lãi suất [trái phiếu] và giá cả giao dịch tỷ lệ nghịch với nhau.
Bảng cân đối kế toán của BOJ có tổng cộng khoảng 7 ngàn tỷ USD trái phiếu chính phủ, nợ doanh nghiệp, tài sản ngoại tệ, và cổ phiếu.
Các nhà hoạch định chính sách của BOJ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ lãi suất ở mức thấp và duy trì chính sách tiền tệ cực thấp để hỗ trợ nền kinh tế đang trì trệ. Đã có một số phản đối đối với các chính sách này, với việc các nhà phê bình thúc giục tăng lãi suất để hỗ trợ đồng yen, vốn đã giảm xuống mức thấp nhất trong 32 năm so với USD. Ngoài ra, cặp tiền tệ bảng Anh–yen đã tăng khoảng 30% cho đến nay.
Trong một bài diễn văn gần đây tại cuộc họp của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp ở miền trung Nhật Bản, thành viên hội đồng quản trị BOJ Seiji Adachi đã bác bỏ đề nghị đó, giải thích rằng còn quá sớm để từ bỏ những nỗ lực này do “rủi ro giảm giá” ngày càng tăng.
Ông nói: “Khi nhìn vào môi trường kinh tế và tài chính toàn cầu quanh Nhật Bản, những rủi ro giảm giá đang gia tăng nhanh chóng. Khi rủi ro giảm giá quá cao, chúng ta nên thận trọng khi chuyển sang thắt chặt tiền tệ.”
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản Haruhiko Kuroda cũng nhắc lại quan điểm này, khi cho rằng việc loại bỏ sự hỗ trợ tiền tệ lớn có thể làm suy yếu nền kinh tế vốn đã mỏng manh.