Tài liệu rò rỉ: Bắc Kinh tiếp tục vung tiền để chiêu dụ nhân tài phương Tây
Theo hàng loạt tài liệu nội bộ mà Epoch Times có được, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vẫn đang tiếp tục nhắm đến những tài năng hàng đầu ở nước ngoài thông qua một chương trình tuyển dụng được tài trợ rất lớn – Kế hoạch ngàn nhân tài – đã bị Hoa Kỳ giám sát chặt chẽ vì những mối đe dọa của nó đối với an ninh quốc gia.
Được Bắc Kinh khai triển vào năm 2008, Kế hoạch Ngàn nhân tài là chương trình tuyển dụng nhân tài do nhà nước điều hành nổi bật nhất của Trung Quốc. Hàng trăm hoạt động tương tự tồn tại ở cấp chính quyền trung ương và địa phương, nhằm thu hút các chuyên gia Trung Quốc ở hải ngoại và người nước ngoài có triển vọng trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ để thúc đẩy sự đổi mới của mình.
Từ năm 2007 đến 2017, hơn 7,000 “chuyên gia cao cấp”, chủ yếu từ nước ngoài, đã tham gia chương trình Ngàn nhân tài, trong đó có sáu người đoạt giải Nobel, theo các báo cáo của truyền thông nhà nước Trung Quốc. Giữa những lo ngại về trộm cắp thương mại ngày càng sâu sắc và một loạt các vụ truy tố liên bang đáng chú ý của Hoa Kỳ, chương trình này đã chuyển sang hoạt động ngầm cùng với việc các nhân viên kiểm duyệt Trung Quốc xóa đi các tham chiếu trực tuyến về nó.
Các tài liệu mà Epoch Times có được cho thấy hàng chục nhà nghiên cứu và chuyên gia nhận được đề cử cho chương trình có bằng tiến sĩ từ các trường đại học phương Tây hoặc trước đây đã làm việc trong các công ty và học viện phương Tây.
Một danh sách được tổng hợp vào cuối năm 2019 bởi một cơ quan chính quyền tỉnh Thiểm Tây, cho thấy tất cả những người được tuyển dụng của chương trình Ngàn nhân tài sẽ làm việc tại thành phố Tây An (Xi’an), thủ phủ của tỉnh Thiểm Tây. Tài liệu bao gồm chức danh công việc trước đây của họ và thời điểm họ bắt đầu làm việc tại một công ty địa phương ở Tây An, theo hợp đồng mà họ đã ký.
Các chuyên gia đến từ Hoa Kỳ, Anh, Úc, Đan Mạch, Đức và Nhật Bản, chuyên về các lĩnh vực từ trí tuệ nhân tạo, y sinh, dược phẩm và hóa sinh — các ngành mà Bắc Kinh đã nhắm đến như một phần trong tham vọng trở thành một cường quốc sản xuất công nghệ cao.
Tài liệu cho thấy, một giáo sư hóa học tại Đại học Illinois tại Urbana-Champaign chuyên về công nghệ nano và sinh học phân tử đã được đề cử cho chương trình này và đã ký hợp đồng với một công ty công nghệ thông tin ở Tây An vào tháng 9/2019.
Trả lời một câu hỏi qua email, ông nói với Epoch Times rằng vào thời điểm đó, ông đang “chuyển tiếp” sang công việc hiện tại và đã cân nhắc trở lại Trung Quốc để nhận công việc là một nhà tư vấn bán thời gian tại công ty Tây An đó. Sau đó ông đã từ chối lời mời làm việc và đề cử “chính xác là vì UIUC và các phương tiện truyền thông của Hoa Kỳ đang cho mọi người biết rằng những chương trình đó có thể có liên quan tới ‘gián điệp’ [đúng nguyên văn]”, và do đó, “chưa bao giờ có trong bất kỳ chương trình tài năng nào”, ông nói.
Công ty Daiichi Sankyo, một công ty dược phẩm của Nhật Bản và Oxford Cancer Biomarkers có trụ sở tại Vương quốc Anh, một nhà phát triển các xét nghiệm chẩn đoán ung thư, đã không trả lời ngay lập tức các yêu cầu bình luận về những nhân viên của họ có tên trong danh sách này.
Những nhân tài do đảng kiểm soát
ĐCSTQ đóng vai trò trung tâm trong việc thực hiện kế hoạch tuyển dụng, có thể “sử dụng các mức độ kiểm soát đặc biệt” đối với các thành viên để đảm bảo chương trình phục vụ các ưu tiên của nó, theo một báo cáo của Thượng viện năm 2019 (pdf).
Các thành viên của chương trình Ngàn nhân tài ký hợp đồng ràng buộc với các tổ chức Trung Quốc mà có thể chứa các thỏa thuận không tiết lộ và điều này có thể khuyến khích họ nói dối khi nộp đơn xin tài trợ liên bang của Hoa Kỳ, thiết lập “shadow labs” ở Trung Quốc và chuyển giao tài sản trí tuệ của Hoa Kỳ, báo cáo cho biết.
“Đảng đang kiểm soát nhân tài”, tuyên bố về Kế hoạch thực hiện Ngàn nhân tài Thiểm Tây được công bố vào năm 2017, là một cụm từ đã xuất hiện trong nhiều bài phát biểu và chính sách của đảng trong những năm qua.
Nhà bình luận các vấn đề Trung Quốc Li Linyi cho biết, từ ngữ này tự nó sẽ khơi dậy sự nghi ngờ. Ông nói lý do họ nhấn mạnh như vậy là do “ĐCSTQ cần các chuyên gia ở nước ngoài tuân theo đảng và giúp đảng đánh cắp các công nghệ tiên tiến của nước ngoài”.
Từ năm 2008 đến năm 2016, Trung Quốc đã tuyển dụng khoảng 60,000 nhà khoa học, học giả, doanh nhân và nhà nghiên cứu nước ngoài bằng cách sử dụng hơn 200 chương trình tuyển dụng nhân tài ở nước ngoài, bao gồm cả kế hoạch Ngàn nhân tài, và có ít nhất 600 “trạm tuyển dụng nhân tài” của ĐCSTQ ở nước ngoài, theo một báo cáo trong tháng 8 của Viện Chính sách Chiến lược Australia, trích dẫn các số liệu thống kê chính thức. Chỉ riêng Hoa Kỳ có tới 146 trạm tuyển dụng như vậy, số lượng cao nhất trên thế giới.
Phần thưởng hấp dẫn
Những lợi ích tài chính nhận được khi tham gia chương trình Ngàn nhân tài rất hấp dẫn.
Thông tin công khai mới nhất từ chính quyền Thiểm Tây cho thấy ngoài mức lương của họ, “những tài năng hàng đầu” và những người được chọn tham gia “nhóm đổi mới” của họ có thể nhận được hỗ trợ tài chính lên tới 2 triệu nhân dân tệ (292,637 USD), cùng với các ưu đãi bổ sung cho đào tạo và phát triển nghiên cứu được sắp xếp trên cơ sở cá nhân.
Theo chương trình, các tân binh được phân loại là “tài năng trẻ” và “chuyên gia nước ngoài” cũng nhận được giải thưởng của chính phủ từ 300,000 đến 1 triệu nhân dân tệ (146,319 USD đến 438,956 USD). Các chuyên gia nước ngoài sẽ được hưởng đặc quyền về thời gian lưu trú theo thị thực, nhà ở, chăm sóc sức khỏe, phương tiện đi lại, bảo hiểm và giáo dục con cái họ. “Các bộ phận liên quan sẽ cung cấp các dịch vụ tiện lợi và hiệu quả cao”, theo chính quyền Thiểm Tây.
Để khuyến khích họ làm việc tại khu công nghệ cao Tây An, chính quyền có thể thưởng tới 4.5 triệu nhân dân tệ (658,434 USD) cho mỗi cá nhân kèm theo trợ cấp nhà ở bổ sung lên tới 700,000 nhân dân tệ (102,423 USD), cùng với phụ cấp sinh hoạt đặc biệt.
Khu công nghệ cao tính đến năm 2018 đã đào tạo 77 chuyên gia cho các chương trình tuyển dụng nhân tài cấp quốc gia của Trung Quốc và 82 chuyên gia cho chương trình Ngàn nhân tài của tỉnh Thiểm Tây, đồng thời đã tuyển dụng hơn 4,600 chuyên gia nước ngoài và hơn 5,400 học giả Trung Quốc đã từng du học nước ngoài, theo thông tin từ chính quyền này.
Một số chuyên gia liên quan đến chương trình Ngàn nhân tài Thiểm Tây đã tiếp tục làm việc để phát triển công nghệ 5G, hệ thống định vị vệ tinh Beidou của Trung Quốc và các mạch tích hợp quang tử quy mô lớn (chip máy tính) để cạnh tranh với các công ty phần cứng máy tính của Mỹ như IBM và Intel, theo một tài liệu nội bộ riêng biệt tóm tắt các thành tựu của chương trình này.
Hành động của Hoa Kỳ
Trong những tháng gần đây, các công tố viên liên bang đã buộc tội ít nhất nửa tá nhà nghiên cứu Hoa Kỳ có quan hệ với chương trình Ngàn nhân tài.
Hồi tháng 7, cựu giáo sư Đại học Tây Virginia James Patrick Lewis, người từng làm việc cho Học viện Khoa học Trung Quốc do nhà nước điều hành thuộc chương trình Ngàn nhân tài, đã bị kết án ba năm tù vì gian lận chương trình liên bang.
Gần như cùng lúc, một giáo sư gốc Malaysia dạy tại Đại học Arkansas từ năm 1988 đã bị truy tố 42 tội danh gian lận điện thoại và 2 tội danh gian lận hộ chiếu mà chủ yếu liên quan đến việc ông này không tiết lộ mối quan hệ với Trung Quốc và các công ty Trung Quốc.
Charles Lieber, cựu chủ nhiệm khoa hóa và sinh hóa của Đại học Harvard, đã bị truy tố vào tháng 6 vì hai tội khai báo gian dối với chính quyền liên bang và thêm một lần nữa vào tháng 7 vì đã che giấu thu nhập mà ông này nhận được từ chương trình Ngàn nhân tài.
Trong một bài phát biểu ngày 7/7, ông Christopher Wray, Giám đốc Cục Điều tra Liên bang, cho biết cứ khoảng mỗi 10 giờ cơ quan này sẽ mở một vụ án mới để chống lại các mối đe dọa đến từ Trung Quốc.
“Những người nộp thuế Hoa Kỳ đang phải trả tiền cho sự phát triển công nghệ của ĐCSTQ. Sau đó, ĐCSTQ tận dụng những lợi ích không đáng có của mình để cạnh tranh với các tổ chức nghiên cứu và công ty của Hoa Kỳ, ngăn cản sự phát triển của quốc gia chúng ta và làm mất đi việc làm của người Mỹ”, ông nói trong bài phát biểu.
Tác giả: Eva Fu
