Thế nào mới là người đàn ông chân chính?
Vào một buổi chiều đầu tháng 9/2020 nóng nực ở Virginia, tôi bước đến tiệm cà phê Happy Creek, tạm rời công việc viết lách và máy tính để nghỉ ngơi.
Từ nơi tôi đứng, tôi có thể nhìn thấy một nhóm công nhân đang sửa chữa ổ gà trên đường cao tốc, một người lái chiếc xe tải Sysco đang giao thực phẩm cho một nhà hàng ở địa phương, người đưa thư với bộ râu quai nón đang đi lòng vòng, một cảnh sát đang mang cà phê lên chiếc xe tuần tra của anh ấy, một người đàn ông trẻ đang giao hàng trên một chiếc xe gắn máy.
Và Rudyard Kipling đột nhiên xuất hiện trong tâm trí tôi. Ông sẽ là một thi nhân hoàn hoàn hảo cho những người đàn ông như thế này.
Khi tôi viết về điều này, tôi đang có trong tay những câu thơ trong ấn bản của tập thơ được xuất bản năm 1921 của Rukyard Kiplings: Ấn bản bao gồm các bài thơ từ năm 1885 – 1918. Khi tôi xem qua những trang thơ này, tôi bị ấn tượng bởi rất nhiều bài thơ của ông đề cập đến những người đàn ông và những công việc họ đã làm: người lính, thuỷ thủ, lao động phổ thông, lính gác, linh mục, và vua, và tất cả những người bình thường khác. Trong tất cả các nhà thơ trong vòng 150 năm qua, tôi phải đồng ý với Robert Service rằng Kipling chắc chắn là người nói về những con người bình thường một cách mạnh mẽ nhất.
Kipling (1865–1936) không học nhiều ở trường như chúng ta ngày nay. Mặc dù tiểu thuyết “Kim” và “The Jungle Book” của ông vẫn được yêu thích, và mặc dù ông là nhà văn Anh đầu tiên đoạt giải Nobel Văn học và là người trẻ nhất từng nhận được vinh dự đó, nhưng các nhà phê bình thường gán cho ông là một kẻ theo chủ nghĩa đế quốc, và ông phải mang cái nhãn đó suốt cuộc đời, và thậm chí còn cho rằng ông là một kẻ phân biệt chủng tộc, điều này còn đang gây tranh cãi.
Do đó, nhiều trường học đã cấm các tác phẩm của ông.
Thật tồi tệ.
Đối với những người đàn ông chúng ta, đặc biệt là những người trẻ tuổi, có thể học được một vài điều từ Kipling về một người đàn ông trưởng thành. Những câu chuyện như “Người đàn ông sẽ trở thành vua” và hàng chục bài thơ của ông đề cao lý tưởng về sự nam tính trong thời đại ông sống.
Bài thơ nổi tiếng “Nếu-” (If-) của ông có lẽ thể hiện rõ nhất điểm này. Hãy cùng đọc lại bài thơ, phân tích một số điểm của nó và nhận ra những điều mà Kipling nói về việc trở thành một người đàn ông.
Nếu (If—)
Nếu con ngẩng cao đầu, khi tất cả đang điên cuồng đổ lỗi cho con
Nếu con vững tin, khi tất cả nghi ngờ
Hãy cứ để họ làm điều đó,
Nếu con có thể chờ đợi, và không mòn mỏi vì đợi chờ
Bị lừa dối nhưng không đáp lại bằng sự dối gian
Bị ghen ghét nhưng không mang theo lòng thù hận
Không nói lời quá khôn ngoan, không trông ra vẻ tốt đẹp hơn người:
Nếu con có thể mơ, mà không để giấc mơ điều khiển cuộc đời
Nếu có thể nghĩ, nhưng không làm nô lệ cho suy nghĩ
Cho dù gặp Thành Công, hay Tai Hoạ
Vẫn đối xử với hai kẻ mạo danh đó như nhau
Nếu con chịu đựng được sự thật mà con đang nói
Bị chê cười bởi những kẻ bất lương
Hay thấy những thành tựu cuộc đời bỗng dưng đổ vỡ
Hãy cúi xuống và xây dựng lại từ những công cụ đã mòn:
Nếu con dám đem hết những gì đã có
Đánh cược nó trong một trận đấu
Và thua, hãy đứng lên làm lại từ đầu
Không bao giờ than thở về những điều đã mất;
Nếu có thể ép buộc con tim, tâm trí và sức lực
Phụng sự cho cơ hội trở lại con đánh mất từ lâu,
Và con vẫn giữ vững dù chẳng còn chút sức
Ngoại trừ ý chí vẫn thì thầm: “Hãy cố lên”
Nếu có thể nói chuyện với đám đông và giữ gìn đức hạnh,
Dù dạo bước cùng bậc quân vương – vẫn bình thản với những cảm xúc thông thường
Và nếu dù kẻ thù hay người bạn thân thương
Không thể khiến trái tim con tan vỡ
Nếu con là một người đàn ông như bao người khác,
Nhưng không quá nhiều người giống như con
Nếu mỗi phút giây trên đời, con đều biết sống hết mình
Con sẽ có mọi thứ ở thế gian
Và — còn hơn thế nữa— con sẽ là một người Đàn Ông, con trai ta!
Lối mòn
Trong 2,500 năm, đàn ông tôn vinh đức tính khắc kỷ, ngay cả khi họ chưa bao giờ nghe thấy từ này. Cho dù bạn là thủ lĩnh của Cheyenne, một vị tướng La Mã hay một người đàn ông bình thường đối mặt với một thảm họa khủng khiếp nào đó, khả năng “Nếu dù gặp Thành Công, hay Tai Hoạ/Vẫn đối xử với hai kẻ mạo danh đó như nhau” sẽ công nhận bạn là một người đàn ông.
“Nếu” là một bài thánh ca cho những lý tưởng khắc kỷ như sự kiên nhẫn, một sự bình thản nhất định với nỗi đau và niềm vui, sự can đảm để vượt qua thử thách và gian khổ. Sự kiên trì và nhẫn nại như vậy cho phép một người đàn ông tiếp nhận những vấp váp khó khăn của cuộc sống. Và như tất cả những người trưởng thành đều biết, cuộc sống có thể ném vào ta rất nhiều khó khăn nhưng hãy tiếp tục tiến về phía trước.
Trong bộ phim “Rocky Balboa”, Rocky đưa ra lời khuyên tương tự cho con trai mình:
“Hãy để cha nói cho con nghe những điều có thể con đã biết. Thế giới không phải chỉ có ánh nắng và cầu vồng. Nó là một nơi rất xấu xa và bẩn thỉu, và không cần biết con kiên cường đến mức nào, thì nó vẫn sẽ đánh bại và khiến con gục ngã mãi mãi nếu con cho phép. Con, cha, hay không ai khác có thể đánh một cú mạnh mẽ như cuộc đời này. Nhưng đây không phải là vấn đề con sẽ phản đòn mạnh thế nào, mà là việc con bị đánh gục nhưng gượng dậy tiến về phía trước ra sao. Con có thể tiếp tục chiến đấu đến bao giờ. Đó là cách mà con giành được chiến thắng!”
Một người đàn ông tốt sẽ luôn tiến về phía trước.
Bỏ đi sự ích kỷ cá nhân
Mặc dù Kipling không bao giờ đề cập trực tiếp như vậy, nhưng “Nếu” cũng nói về sự khiêm tốn. Bằng cách cho người đọc biết cách giải quyết thất bại, ông cũng cảnh báo về những nguy cơ của sự kiêu ngạo: “Nếu có thể nói chuyện với đám đông và giữ gìn đức hạnh/Dù dạo bước cùng bậc quân vương – vẫn bình thản với những cảm xúc thông thường”.
Chúng ta đang sống trong thời đại của những người nổi tiếng, những tiền vệ được trả hàng chục triệu USD mỗi năm để ném bóng, những ngôi sao điện ảnh đóng những bộ phim mang lại cho mình hàng triệu USD cùng nhiều dinh thự, những chính trị gia rời Quốc hội sau 20 năm với hàng triệu USD trong ngân hàng.
Nhiều người như vậy rất tự hào về họ. Vì địa vị và tiền bạc của họ, họ có thể tự tin để rao giảng cho mọi người về chính trị, thói quen ăn uống, hệ thống kinh doanh tự do và cuộc sống nói chung. Nhưng điều đó khiến họ trở nên nực cười.
Thánh Augustinô từng viết: “Chính sự tự phụ đã biến thiên thần thành ác quỷ; chính sự khiêm tốn khiến đàn ông trở thành thiên thần”. Kipling đề cao tính khiêm tốn.
Gan góc và kiên định
Khi chúng ta nói một người đàn ông “gan dạ”, có nghĩa là anh ta có lòng dũng cảm đến từ nội tâm. Cho dù anh ta đã ở lại để hỗ trợ đồng đội rút lui trên chiến trường, hay chiến đấu vì một lý do đặc biệt dù biết trước sự tàn khốc kinh hoàng mà anh ta sẽ phải chịu đựng, chúng ta nhìn những người đàn ông như vậy và kinh ngạc bởi sự dũng cảm của họ. Người đàn ông đánh cược hết những gì mình có “trong một cuộc thắng thua” và không bao giờ nói một lời nào về sự mất mát của mình chính là người có lòng can đảm.
Sự gan góc bao hàm cả lòng dũng cảm và sự kiên trì. Bốn dòng thơ trong “Nếu” dưới đây có thể dùng làm định nghĩa trong sách giáo khoa cho từ này:
“Nếu có thể ép buộc con tim, tâm trí và sức lực
Phụng sự cho cơ hội trở lại con đánh mất từ lâu
Và con vẫn giữ vững dù chẳng còn chút sức
Ngoại trừ Ý chí vẫn thì thầm: ‘Hãy cố lên’”
Tất cả chúng ta đều ngưỡng mộ sự gan góc ở một người đàn ông, từ nhà thám hiểm lê bước vào vùng đất hoang ở Bắc Cực, đến người cha trẻ làm hai công việc để kiếm tiền nuôi vợ và ba đứa con nhỏ.
Sự thanh cao
Một số bạn bè cùng tuổi với tôi phàn nàn về những người đàn ông trẻ ngày nay, cáo buộc họ là “những bông hoa tuyết”: dễ bị tổn thương, quá mỏng manh để chịu đựng nghịch cảnh, quá yếu đuối để vật lộn với gian khó.
Có thể vẫn còn có những người đàn ông như vậy tồn tại.
Nhưng tôi biết nhiều thanh niên không như vậy. Hãy để tôi kết thúc bằng cách giới thiệu với bạn một trong số họ.
Sam có vợ và hai con gái, 4 tuổi và 2 tuổi, mới chuyển đến ngôi nhà bên kia đường. Chúng tôi có một số người bạn chung và họ đã hai lần mời tôi đến nhà họ dùng bữa. Và tôi đã hiểu Sam tương đối rõ.
Sam ở độ tuổi ngoài 30 và anh là một nhà thầu xây dựng. Anh ấy ra khỏi nhà trước bình minh và trở về vào lúc ăn tối. Thường vào các buổi tối, tôi nghe tiếng anh ta gõ búa và dùng cưa trong ga-ra; đó chính là xưởng của anh. Trong cả hai lần tôi đến thăm, anh ấy trông kiệt sức, mắt đỏ hoe, giọng nói có vẻ mệt mỏi. Vậy mà chưa một lần tôi nghe anh phàn nàn về công việc mà anh đã chọn.
Anh ấy là ví dụ hoàn hảo về một người đàn ông mà “Nếu mỗi phút giây trên đời, con đều biết sống hết mình.”
Vì vậy, luôn có những người đàn ông cao quý trong chúng ta. Và nếu chúng ta muốn có nhiều người đàn ông như trong bài thơ “Nếu” của Kiplings, chúng ta cũng phải cho họ thấy bằng chính lời nói, hành động và lối sống của mình với những đức tính đó.
Jeff Minick
Thuần Thanh biên dịch
Xem thêm:
