Truyện đọc mùa hè: ‘Những cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer’ của tác giả Mark Twain
Có rất ít quyển sách mang tinh thần mùa hè sôi động như “Những cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer”. Trong câu chuyện này, ranh giới rõ ràng giữa chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa lãng mạn trở nên mờ ảo dưới làn khói mờ của mặt trời mùa hè.
Không có quyển sách nào khác nâng niu thời kỳ niên thiếu nóng bỏng lên tầm cao vợi, thiêng liêng và như vậy, khuấy động trong mỗi trái tim về những ký ức trẻ tuổi một thời: Những cuộc trốn chạy và nổi loạn ngây ngô khi “tất cả thế giới mà mùa hè mang lại thật tươi sáng, và hương vị cuộc sống ngập tràn.” Bãi cỏ xanh óng ánh vàng dưới ánh nắng ấm áp của một buổi chiều thứ bảy, hay chính là thiên đường Eden của bọn trẻ, tất cả đều tỏa sáng trên những trang sách của một tác phẩm văn học cổ điển Mỹ độc đáo từ năm 1876.
Chắc chắn khi đứa trẻ thành một người đàn ông, thế giới của những điều kỳ diệu và tinh nghịch chuyển đổi thành một nơi chất chứa những giọt lệ và niềm hân hoan, tuy vậy, cũng không ít cuộc phiêu lưu.
“Những cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer” cũng nắm bắt được điều quan trọng nhất của một đứa bé: câu chuyện về sự trưởng thành. Ngay khi mùa hè kết thúc, cũng là lúc thời thơ ấu của Tom Sawyer trôi dần đến hồi kết.
Niềm vui thời niên thiếu
Xoay quanh nửa phần đầu câu chuyện của cậu bé tinh nghịch là những trò đùa vô hại. Tom Sawyer là cậu bé đặc biệt tinh ranh, và nhóm bạn ở bẩn có bản chất không theo khuôn khổ. Bọn trẻ không thể nhớ nổi dù chỉ một câu thơ từ Kinh Thánh, nhưng lại biết rõ về chuyện Robin Hood, và biết nhiều thần chú hơn nhân vật Witch of Endor*.
Mặc dù cùng nhau đồng ý rằng mục đích của cuộc sống là trở thành anh hùng, cả nhóm trẻ này cũng thừa nhận cách tốt nhất để đạt được điều này là giả vờ mất đi, ra ngoài khơi xa sống đời cướp biển trên đảo của Jackson suốt quãng đời còn lại, và rồi trở về làm tang lễ cho mình. Tom Sawyer đúng thật là cậu bé tinh ranh.
Rồi bất thình lình, có việc xảy ra. Sau trò đùa tai quái và lời nói dối, lần đầu tiên, cậu bé Tom đã nhận ra sự thật chấn động: hành động của mình tác động đến nhiều người khác. Dì Polly đã đúng khi nói rằng, “Ồ, đứa trẻ này…con chưa bao giờ nghĩ về chuyện gì khác ngoài sự ích kỷ của riêng mình.”
Thật sự có trách nhiệm
Sự bất thiện của việc thiếu suy nghĩ và tính ích kỷ trói chặt cậu bé hoàn toàn khiến cậu cư xử như một người đàn ông. Không giống như tính cách thường ngày, cậu Tom đã thừa nhận lỗi lầm (và hình phạt) trong vụ tai nạn ở lớp học để bảo vệ con quái vật mắt xanh khủng khiếp. Một cách khó hiểu, trước mặt mọi người, cậu làm chứng chống lại Injun Joe là kẻ độc ác mang nửa dòng máu người bản xứ, để cứu sống một người dại khờ bị kết án sai lầm.
Cuối cùng, khi Tom thấy bản thân vô vọng lạc lối trong hang động sâu thẳm với con quái vật mắt xanh, cậu xoay sở nuốt nỗi kinh sợ vào trong để củng cố niềm hy vọng cho người thiếu nữ của mình đang buồn rầu.
Nhờ dì Polly đã nhắc nhở về cuộc sống đạo đức, Tom Sawyer bắt đầu cư xử theo cách của một chàng trai, mặc dù vẫn còn nhớ đến những trò tiêu khiển như săn tìm kho báu và khoe khoang. Cậu bắt đầu biết quan tâm đến cảm xúc của người khác thông qua những hạt giống từ trong bản năng vốn dĩ tốt đẹp, mà trước đây chưa từng được nhận ra: đó là hạt giống của công lý, can đảm, không vụ lợi và vị tha.
Người chưa từng làm tốt việc gì đem đến điều mới mẻ, và chúng ta nhận thấy mình đang hỏi Tom Sawyer cùng câu hỏi như cô nàng xinh đẹp Becky Thatcher đã đặt ra cho người anh hùng: “Này Tom, làm sao mà cậu có thể trở thành một người có quá nhiều đức hạnh như vậy?”
Cuộc sống là vậy đó. Hiện thực đã thay thế cho sự lãng mạn. Một vụ sát nhân kinh hoàng đã làm hỏng mất vẻ tịch mịch dễ thương của nghĩa địa vào giữa đêm. Đến lượt nơi đó đã trở thành nhà của những kẻ xấu xa bằng xương bằng thịt. Tình yêu bé nhỏ phát triển thành tình yêu không vụ lợi.
Mùa hè trôi qua, mùa thu lại đến, rất nhiều sự việc diễn ra. Hành vi xấu phải lãnh chịu trách nhiệm. Mặc dù chỉ là một quyển truyện ngắn, nhưng “Những cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer” thật sự là một tác phẩm vượt thời gian chia sẻ về trải nghiệm của con người và là sự sáng tạo hồn nhiên của tác giả Mark Twain.
Sean Fitzpatrick giảng dạy Khoa học Nhân văn tại trường nội trú Gregory the Great Academy ở Elmhurst, Pennsylvania. Những bài viết của ông về giáo dục, văn học và văn hóa đã được xuất bản trên một số tạp chí gồm Crisis Magazine, Catholic Exchange và Imaginative Conservative.
Ghi chú của dịch giả:
*Witch of Endor: Phù thủy Endor là một phụ nữ, theo Kinh thánh tiếng Hebrew, đã được Saul tư vấn để triệu hồi linh hồn của nhà tiên tri Samuel.
