Vụ ám sát Tổng thống Haiti: Tân Thủ tướng Ariel Henri tuyên thệ nhậm chức, công bố Nội các mới

Vào hồi 15h ngày 20/7 (tức 02h sáng 21/7 theo giờ Việt Nam), tại thủ đô Port-au-Prince, Haiti cử hành nghi lễ tuyên thệ nhậm chức của ông Ariel Henri và các thành viên trong nội các của ông sau 2 tuần xảy ra vụ ám sát cố Tổng thống Moise.

Trong buổi lễ, tân Thủ tướng Haiti Ariel Henry cam kết cải thiện an ninh đất nước, một trong những nhiệm vụ ưu tiên của ông là trấn an người dân, mọi việc sẽ được thực hiện để khôi phục trật tự và an ninh đất nước.

Theo tân Thủ tướng, điều này nằm trong những vấn đề chính mà cố Tổng thống Moise muốn ông giải quyết, đó là bước cần thiết để Haiti tổ chức thành công các cuộc bầu cử đáng tin cậy, trung thực, minh bạch và toàn diện.

“Tất cả thủ phạm cùng những kẻ đứng sau hỗ trợ phải được xác định và đưa ra trước pháp luật Haiti. Tôi hy vọng những bản án có tính răn đe sẽ được tuyên bố. Chúng ta sẽ không bao giờ phải chứng kiến một thảm kịch như vậy nữa”, ông Ariel Henry nói và cho biết thêm, giải pháp cho khủng hoảng Haiti phải đến từ người Haiti. Ông cảm ơn các đối tác quốc tế đã chuyển lô vaccine COVID-19 đầu tiên cho Haiti vào tuần trước.

Lễ nhậm chức được coi là bước quan trọng để tổ chức bầu cử tại Haiti. Cố Tổng thống Moise từng điều hành Haiti bằng các sắc lệnh, sau khi cuộc bầu cử quốc hội dự kiến hồi năm 2018 bị trì hoãn do nhiều tranh chấp chính trị.

Vào ngày 23/7 tới, ông Moise sẽ được đưa đến nơi an nghỉ cuối cùng tại thành phố Cap-Haitien phía bắc đất nước. Đệ nhất phu nhân Martine Moise đã trở về Haiti sau thời gian điều trị tại Hoa Kỳ vì bị thương nặng trong cuộc tấn công của nhóm lính đánh thuê vào dinh thự Tổng thống hôm 7/7.

Với sự hỗ trợ của Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ, giới chức Haiti đang điều tra vụ ám sát. Hơn 20 người (đa số là cựu binh sĩ Colombia) đã bị bắt. Cảnh sát Haiti cáo buộc Christian Emmanuel Sanon, bác sĩ Mỹ gốc Haiti, là chủ mưu của vụ ám sát này.

• Tân Thủ tướng Haiti Ariel Henry công bố Nội các mới

Ngày 19/7, tân Thủ tướng Haiti Ariel Henry, người được cố Tổng thống Jovenel Moise bổ nhiệm lãnh đạo đất nước trước khi bị ám sát, đã công bố những thành viên trong Chính phủ mới.

Theo đó, Chính phủ mới của Haiti sẽ bao gồm: 18 bộ trưởng, 3 người từ nội các cũ là ông Rockefeller Vincent – Bộ trưởng Tư pháp và Cảnh sát; ông Patrick Boisvert – Bộ trưởng Kinh tế; và bà Marie Greta Roy Clément, được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Y tế.

Công bố trên được đưa ra sau khi Thủ tướng lâm thời Claude Joseph đồng ý từ chức “vì lợi ích quốc gia” và chuyển giao quyền lực cho ông Henry (bác sĩ giải phẫu thần kinh 71, người đảm nhiệm đồng thời vị trí Bộ trưởng các Vấn đề Xã hội).

Trước khi Tổng thống Moise bị ám sát, ông Ariel Henry được giao nhiệm vụ “giải quyết các vấn đề về an ninh, hỗ trợ Hội đồng Bầu cử tổ chức cuộc tổng tuyển cử và trưng cầu dân ý”.

Trong chính phủ mới của ông Henry, ông Joseph trở lại vị trí cũ là Ngoại trưởng Bộ Ngoại giao Haiti.

Sau lễ nhậm chức, dự kiến, cuộc trưng cầu dân ý sẽ được thực hiện trong tháng 9, trùng với thời điểm tổ chức vòng đầu tiên của cuộc bầu cử lập pháp và tổng thống. Trong khi đó, các cuộc bầu cử chính quyền địa phương sẽ diễn ra vào đầu tháng 1/2022.

• Đệ nhất phu nhân Martine Moise bất ngờ về nước sau 10 ngày điều trị tại Hoa Kỳ

Hôm 17/7, Đệ nhất phu nhân Martine Moise đã trở về Haiti để tham gia chuẩn bị cho lễ quốc tang của người chồng quá cố – Tổng thống Jovenel Moise.

Theo AFP, hình ảnh tại sân bay Port-au-Prince được công bố cho thấy, bà mặc áo chống đạn và được nhiều vệ sĩ vây quanh, trong khi tay phải vẫn băng bó. Bà Moise bước từng bước xuống máy bay, sau đó bà vẫy tay với những người có mặt xung quanh.

Đệ nhất phu nhân Haiti vừa trải qua 10 ngày điều trị tại bệnh viện ở thành phố Miami, tiểu bang Florida của Hoa Kỳ. Trong vụ ám sát tại nhà riêng hôm 7/7, dù may mắn không mất mạng, nhưng bà Martine bị thương nặng và được chuyển gấp tới Hoa Kỳ để điều trị.

Trước đó, hôm 15/7, trên Twitter cá nhân, Đệ nhất phu nhân Haiti đã chia sẻ bức ảnh đầu tiên của mình tại bệnh viện ở thành phố Miami kèm dòng trạng thái: “Cảm ơn những thiên thần hộ mệnh đã giúp tôi vượt qua khoảng thời gian khủng khiếp này. Với sự dịu dàng, ân cần và chăm sóc của các bạn, tôi có thể tiếp tục vững vàng. Cảm ơn các bạn”.

“Tôi không thể tin rằng chồng tôi đã ra đi như vậy, ngay trước mắt tôi mà không kịp nói lời cuối cùng với tôi. Nỗi đau này tôi sẽ không thể nào quên được”, bà Moise cho biết thêm.

Lễ quốc tang của Tổng thống Haiti Jovenel Moise dự kiến diễn ra ngày 23/7 tại thành phố Cap-Haitien ở miền bắc Haiti.

• Ông Biden từ chối đưa quân đội sang Haiti, cảnh sát hé lộ thế lực ‘chống lưng’ đảo chính

Vào ngày 15/7, tại Tòa Bạch Ốc, Tổng thống Biden thông tin với truyền thông, rằng chỉ gửi lính thủy đánh bộ đến đại sứ quán ở Port-au-Prince.

Reuters dẫn lời của ông Biden nói: “Ý tưởng đưa lực lượng Hoa Kỳ đến Haiti vào lúc này không được tính đến”. Theo The Hill, phát biểu của ông Biden là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy, sẽ không có sự hỗ trợ quân sự từ Hoa Kỳ cho Haiti.

Trước đó, Thủ tướng lâm thời Claude Joseph của Haiti đề nghị Hoa Kỳ và Liên Hợp Quốc triển khai quân đội hỗ trợ bảo vệ hàng không mẫu hạm và hạ tầng thiết yếu ở quốc gia Caribe. Đề nghị được đưa ra một ngày sau khi Tổng thống Jovenel Moise bị ám sát, đẩy Haiti vào hỗn loạn.

Dù từ chối đề nghị từ Thủ tướng lâm thời Haiti, Hoa Thịnh Đốn vẫn cam kết sẽ tiếp tục hỗ trợ điều tra vụ ám sát Tổng thống Moise.

AFP ngày 15/7 dẫn lời cảnh sát trưởng Haiti Leon Charles cho biết, một bức ảnh lan truyền trên mạng xã hội gần đây đã cho thấy 2 nghi phạm trong vụ ám sát Tổng thống Moise gặp gỡ với cựu thượng nghị sĩ Haiti Joel John Joseph.

Theo ông Charles, bức ảnh được chụp khi 3 nghi phạm đang ở thủ đô của Cộng hòa Dominica để lên kế hoạch ám sát Tổng thống Moise. Cảnh sát trưởng Haiti cho biết thêm, 3 người này gặp nhau tại một khách sạn ở Santo Domingo. Cuộc họp có cả kẻ chủ mưu, kẻ chiêu mộ sát thủ và nhóm tài trợ. Một số đối tượng trong bức ảnh này đã bị bắt giữ, như 2 nghi phạm người Mỹ gốc Haiti Christian Emmanuel Sanon và James Solages.

Cảnh sát Haiti khẳng định, Solages hợp tác với công ty an ninh CTU trong âm mưu này. Giám đốc công ty CTU (doanh nhân Venezuela) Antonio Emmanuel Intriago Valera cũng có mặt trong bức ảnh. Người này đã đến Haiti vài lần để lên kế hoạch ám sát. Công ty tài chính Worldwide Capital Lending Group đã tài trợ cho vụ ám sát, giám đốc của công ty này, Walter Veintemilla, cũng có mặt trong cuộc gặp.

Trong một diễn biến liên quan, tờ New York Times hôm 15/7 đưa tin, cảnh sát đã bắt giữ ông Dimitri Herard, đội trưởng bảo vệ an ninh của Tổng thống Haiti Jovenel Moise.

Trước đó, văn phòng công tố Haiti cho biết, ông Dimitri Herard và ông Jean Laguel Civil, người điều phối an ninh của Tổng thống đều không xuất hiện tại toà theo lệnh triệu tập của văn phòng trên trong 2 ngày 13 và 14/7.

Hiện các công tố viên đang điều tra lý do, tại sao lực lượng an ninh tại dinh thự tổng thống không kháng cự mạnh mẽ hơn khi những kẻ tấn công đột nhập và ám sát tổng thống.

Sau 8 ngày xảy ra vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise, giới chức Haiti đã bắt giữ hơn 20 nghi phạm (trong đó có một nghi phạm chính là người đàn ông Mỹ gốc Haiti tự xưng là bác sĩ Christian Emmanuel Sanon), tiêu diệt 3 nghi phạm, trong đó chủ yếu là nghi phạm Colombia.

• Bắt giữ một nghi phạm chủ mưu, còn đầy rẫy những nghi vấn

Ngày 11/7, Cảnh sát Haiti thông báo tại cuộc họp báo, một trong những nghi phạm chủ mưu vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise đã bị bắt giữ.

Cụ thể, theo cảnh sát trưởng Leon Charles, nghi phạm bị bắt giữ có tên là Christian Emmanuel Sanon (63 tuổi, là một bác sĩ từ tiểu bang Florida, Hoa Kỳ). Ngoài ra, 2 người khác “có liên quan đến việc chủ mưu vụ ám sát” đang bị truy lùng.

Sanon là công dân Mỹ gốc Haiti thứ ba bị bắt. Các nghi phạm khác bao gồm 18 người đàn ông Colombia, hầu hết trong số họ là cựu chiến binh.

Theo thông tin tại cuộc họp báo, Sanon đã đến Haiti vào tháng 6/2021 cùng với một số người Colombia. “Đây là đối tượng đến Haiti bằng máy bay tư nhân với mục đích chính trị và liên hệ với một công ty an ninh tư nhân để tuyển dụng người phạm tội”, ông Charles cho biết.

Cảnh sát Haiti cho biết, theo lời khai của 18 người Colombia, Sanon đã tuyển 26 thành viên trong nhóm sát thủ thực hiện vụ ám sát Tổng thống Moise thông qua một công ty an ninh Venezuela có trụ sở tại Miami, Florida tên là CTU. “Tôi nghĩ rằng bác sĩ Haiti đã tuyển dụng CTU, và CTU tuyển dụng người Colombia. Đây là một dạng tội phạm”, ông Charles nói.

Tờ Miami Herald cho biết, Sanon có hơn 10 doanh nghiệp đăng ký tại Florida, bao gồm các công ty dịch vụ y tế, năng lượng và bất động sản, nhưng hiện tại, hầu hết các doanh nghiệp này đều không hoạt động.

Sanon tự nhận mình là một bác sĩ, nhưng Miami Herald không thể xác định được tên Sanon trong danh sách được cấp giấy phép hành nghề y ở Florida. Hồ sơ cho thấy, Sanon nộp đơn phá sản vào năm 2013 ở thành phố Tampa và bị siết nợ một ngôi nhà ở hạt Hillsborough với tổng số nợ hơn 400,000 USD.

Cảnh sát trưởng Haiti, Leon Charles cho biết, Sanon cũng là người đầu tiên nói chuyện điện thoại sau khi một trong những nghi phạm bị bắt.

Ngày 12/7, phóng viên Chen Ting của tờ The Epoch Times cho biết, nghi phạm trong vụ ám sát đã thú nhận với các nhà điều tra rằng, kế hoạch ban đầu của họ là bắt cóc ông Moise, đưa ông đến dinh tổng thống và cưỡng bức để ép Tổng thống từ chức. Toàn bộ quá trình lập kế hoạch mất hơn 6 tháng.

Một đoạn video do New York Times thu được cho thấy, những kẻ tấn công dường như hét lên rằng, chúng là thành viên của Cơ quan Phòng chống Ma túy (DEA) khi chúng đột nhập.

Các điều tra viên phụ trách thẩm vấn nghi phạm tiết lộ, James Solages (35 tuổi) và James Solages (55 tuổi) là 2 công dân Mỹ gốc Haiti đã ra đầu thú vài giờ sau khi vụ ám sát xảy ra, cùng với Joseph Vincent, họ tuyên bố là người phiên dịch.

Những nghi phạm này khẳng định, kế hoạch không phải để ám sát tổng thống, mà là “bắt cóc tổng thống và đưa ông ấy về dinh tổng thống”. Họ nói rằng, năm 2019, họ đã có một bản sao của lệnh bắt giữ do thẩm phán ban hành, và nhiệm vụ của họ là “đưa Moise về Phủ Tổng thống” và tại đây, họ chuẩn bị thoái vị Moise và đưa Sanon trở thành tổng thống mới. Tuy nhiên, khi cảnh sát hỏi ai đã cung cấp trát cho họ, các nghi phạm nói rằng họ không thể nhớ.

Nếu lời khai của các nghi phạm là đúng, tội ác sẽ được chuyển từ một vụ ám sát tổng thống thành một cuộc đảo chính bất thành. Và nếu kế hoạch thành công, nó sẽ buộc ông Moiz phải thoái vị và đưa Sanon trở thành Tổng thống mới của Haiti. Tuy nhiên, toàn bộ vụ việc vẫn còn đầy rẫy những nghi vấn.

Một số nghi phạm bị bắt cho biết, họ đã sống ở Haiti từ tháng Giêng và có thể nhận mức lương hàng tháng là 3,000 USD. Hồ sơ cuộc sống của Sanon ở Florida lại cho thấy, người này không giàu. Làm thế nào ông ta, người đã nộp đơn phá sản, có thể tổ chức một vụ ám sát được cho là tốn kém? Các nguồn tài trợ khác cho vụ ám sát là gì?

Các nhà chức trách cho biết, khi khám xét nơi ở của Sanon, cảnh sát đã tìm thấy một chiếc mũ DEA, một hộp tiếp đạn, 2 chiếc ô tô, 6 bao đựng súng lục, khoảng 20 hộp tiếp đạn, 24 mảnh mục tiêu bắn súng không sử dụng, và 4 biển số xe của Dominica. Ngoài ra, các nhân viên an ninh của tổng thống đã bị quản thúc tại gia trong thời gian gây án, và không có thương vong.

Vậy, bằng cách nào mà những kẻ tấn công nhanh chóng khuất phục được các nhân viên an ninh và 2 chú chó trong nhà tổng thống?

Theo lời khai của một số nghi phạm, nhiệm vụ ban đầu của họ là cung cấp dịch vụ an ninh cá nhân cho Sanon, sau đó, nhiệm vụ thay đổi và họ được giao bắt giữ Tổng thống. Tuy nhiên, ai đã ban hành cái gọi là lệnh bắt giữ? Làm thế nào mà kế hoạch lại biến thành một hoạt động ám sát?

Hiện tại, toàn bộ vụ án đang tiếp tục được điều tra, và tổng cộng vẫn còn 5 nghi phạm đang được truy lùng. Các thành viên của Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ (FBI), Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp, Hội đồng An ninh Quốc gia và Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ đã đến Haiti hôm 11/7 để hỗ trợ điều tra vụ ám sát.

• Đệ nhất phu nhân Martine Moise lần đầu lên tiếng

“Tôi còn sống, nhờ ơn Thượng đế, nhưng lại mất đi người chồng yêu quý Jovenel”, đệ nhất phu nhân Martine Moise nói trong đoạn ghi âm được đăng trên tài khoản Twitter chính thức của bà ngày 10/7, khoảng 3 ngày sau khi Tổng thống Haiti bị ám sát.

Đệ nhất phu nhân Haiti kể lại giây phút chồng bị tấn công: “Chỉ trong chớp mắt, những tên lính đánh thuê đã đột nhập vào nhà và bắn về phía chồng tôi, không cho ông cơ hội nói một lời”.

Bà Martine Moise cáo buộc những người muốn ngăn chặn sự thay đổi dân chủ trong cuộc tranh giành quyền lực tại Haiti đứng sau vụ ám sát chồng bà: “Họ đã cử những lính đánh thuê đến để giết chồng tôi vì lợi ích từ các hợp đồng đường, nước, điện và cuộc trưng cầu dân ý cũng như bầu cử vào cuối năm, nhằm ngăn chặn sự thay đổi của đất nước”.

Phu nhân Tổng thống Haiti chia sẻ: “Tôi đang khóc. Đó là sự thật. Nhưng chúng ta không thể để đất nước này lạc lối. Chúng ta không thể để máu của Tổng thống Moise đổ xuống một cách vô ích”.

Bà Martine Moise hứa sẽ kết nối với người dân Haiti, thông qua Facebook “trong tương lai gần”. “Tôi sẽ không bỏ rơi các bạn”, bà khẳng định.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa và Truyền thông Haiti, Pradel Henriquez đã xác nhận đoạn ghi âm này là thật.

Trong vụ ám sát TT Haiti, đệ nhất phu nhân Martine Moise bị thương nặng, đã được đưa tới Miami, Hoa Kỳ để được điều trị.

Theo APF, TT Jovenel Moise từng nhiều lần đề cập đến các thế lực đen tối đứng đằng sau những bất ổn tại Haiti. Dưới thời Moise, Haiti chưa thể thoát khỏi tình trạng hỗn loạn, trong khi nền kinh tế vẫn suy giảm.

Vào những tháng gần đây, tại Haiti diễn ra các cuộc biểu tình lớn, ông Moise bị kêu gọi từ chức với lý do, rằng nhiệm kỳ 5 năm của ông đã hết hạn vào tháng Hai. Tuy nhiên ông Moise khẳng định, nhiệm kỳ tổng thống của ông sẽ hết hạn vào năm sau.

• Kết quả khám nghiệm tử thi gây sốc

Kết quả khám nghiệm tử thi cho thấy, Tổng thống Jovenel Moise đã bị các sát thủ tra tấn trước khi ám sát, ông bị gãy xương ở cánh tay và bàn chân phải.

Cụ thể, ông Carl Henry Destin, một trong những thẩm phán tiến hành cuộc điều tra nói với tờ báo Haiti Le Nouvelliste ngày 10/7 rằng, TT Moise bị tra tấn trong phòng ngủ, con gái ông trốn thoát trong khi con trai và nhân viên của ông bị buộc phải im lặng.

Trước đó, hôm 8/7, tại cuộc họp báo, cảnh sát trưởng quốc gia Haiti Leon Charles cho biết, trong 28 người tham gia ám sát TT Moise, có 2 người Mỹ danh tính là Joseph Vincent và James Solages, cả hai đều là người gốc Haiti.

Bộ trưởng Quốc phòng Colombia Diego Molano cho rằng, các nghi phạm là cựu thành viên của quân đội.

Một ngày trước khi bị ám sát, TT Moise đã bổ nhiệm một Thủ tướng mới và sẽ nhậm chức trong tuần này. Haiti dự kiến ​​tổ chức các cuộc bầu cử tổng thống và lập pháp vào ngày 26/9 tới.

Hãng TASS, ngày 11/7 dẫn dòng trạng thái trên Twitter của ông Joseph Lambert, Chủ tịch Thượng viện Haiti (người được Thượng viện công bố là tổng thống lâm thời) rằng, lễ nhậm chức của ông đã bị hoãn lại.

Trước đó, hôm thứ Sáu (9/7), đảng Tet Kale đề nghị bổ nhiệm ông Lambert làm tổng thống lâm thời cho đến khi tổng thống mới được bầu.

• Đã bắt 17 người, cảnh sát được cấp quyền thẩm vấn tất cả vệ sĩ

Hôm thứ Năm (8/7), một ngày sau khi Tổng thống Jovenel Moise bị sát hại tại tư dinh, người đứng đầu Văn phòng Ủy viên Công tố thủ đô Port-au-Prince, Bed-Ford Claude đã cấp quyền cho cảnh sát thẩm vấn tất cả nhân viên an ninh thân cận với TT.

Tờ AFP dẫn thông tin từ cảnh sát quốc gia Haiti cho biết, 26 người Colombia và 2 người Mỹ gốc Haiti đứng sau vụ ám sát TT Moise. Thi thể ông Moise được tìm thấy với 12 vết đạn và có dấu hiệu bị tra tấn.

Theo thông tin hiện tường, nhóm các nghi phạm cải trang làm đặc vụ DEA nhằm vượt qua lớp bảo vệ dinh thự tổng thống Haiti. Trong số những người ở dinh thự, chỉ vợ chồng TT Moise bị trúng đạn, con gái họ thoát khỏi những sát thủ nhờ trốn trong phòng anh trai. Hiện đệ nhất phu nhân quốc gia Haiti Martine Moise bị thương nặng, đã được đưa tới Miami, Hoa Kỳ để được điều trị.

Tại cuộc họp báo tối 8/7 (giờ địa phương), Tổng giám đốc cảnh sát quốc gia Leon Charles cho biết, đã bắt 15 người Colombia và 2 người Mỹ gốc Haiti; 3 người Colombia đã bị tiêu diệt, trong khi 8 người khác đang bỏ trốn; vũ khí và vật liệu được sử dụng ám sát TT đã bị thu hồi; 5 phương tiện di chuyển của nhóm sát thủ đã bị thu giữ, nhưng vài chiếc bị người dân thiêu rụi nên không thể thu thập bằng chứng từ những xe này.

Trong cuộc họp báo ngày 7/7, Đại sứ Haiti tại Hoa Kỳ, ông Bocchit Edmond nói rằng, các thủ phạm vụ ám sát “là người nước ngoài” và nói tiếng Tây Ban Nha, tự xưng là đặc vụ của Lực lượng Chống Ma túy (DEA), Hoa Kỳ.

Tuy nhiên ông Edmond khẳng định, những kẻ sát hại TT Moise là “giả DEA” và là “nhóm đột kích, sát thủ chuyên nghiệp được đào tạo bài bản”. Ông Edmond cho hay, chính phủ Haiti đã chính thức đề nghị Hoa Kỳ hỗ trợ điều tra.

Cùng ngày 7/7, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Ned Price cho biết, chưa thể xác nhận có bất kỳ người Mỹ nào bị bắt hay không. Hoa Kỳ đang đáp ứng yêu cầu của Cảnh sát Quốc gia Haiti về việc hỗ trợ điều tra vụ ám sát TT Jovenel Moïse. Các nhà chức trách Haiti hiện chưa lên tiếng về động cơ gây án của nhóm sát thủ.

Thủ tướng lâm thời Claude Joseph, người đang tạm thời đứng đầu Chính phủ Haiti sau cái chết của TT Moise đã thiết quân luật trong 15 ngày, lực lượng an ninh có thể vào nhà dân và thực hiện biện pháp đặc biệt để “bắt kẻ ám sát tổng thống”.

Nam Hải tổng hợp

Xem thêm

CHIA SẺ

Chia sẻ bài viết này tới bạn bè của bạn

Chia sẻ