Bà Christy Albinson vẫn thường mơ thấy những cơn ác mộng. Bà cho biết, gần một tháng sau thảm họa cháy rừng Lahaina ở Hawaii, những cơn ác mộng về những đứa trẻ là kinh hoàng nhất.“Tôi cảm thấy vô cùng đau buồn. Những giấc mơ của tôi khá kỳ lạ. Thật kinh khủng — những đứa trẻ bị chôn vùi trong cát. Tôi rất sợ hãi,” bà Albinson nói.
Và khi cơn hoảng loạn ập tới mà không báo trước, tất cả những gì bà có thể làm là giữ cho mình thật bình tĩnh.
Thi thoảng, một câu hỏi bỗng chốc ẩn hiện trong tâm trí bà: Tại sao mình lại sống sót trong khi rất nhiều người khác không qua khỏi?
Đó không hẳn là cảm giác tội lỗi của một người sống sót mà nghiêng về phía uất nghẹn nhiều hơn — đó là cảm giác mà nhiều người trải qua khi họ suy nghĩ rằng mọi chuyện có thể đã khác đi nếu các quan chức quản lý tình trạng khẩn cấp ứng phó theo cách khác.
Tất cả những gì mà bà Albinson, 47 tuổi, biết được là những người ở lại bên trong xe đã bỏ mạng trong khói lửa trong lúc vẫn đang lưu thông.
“Nói trắng ra thì họ đã lái xe cho đến chết. Tôi nhận ra rằng tôi có quyền kiểm soát những lựa chọn của mình mà không cần phải nghe theo cảnh sát,” bà Albinson nói với The Epoch Times.
“Tôi nhận ra mình sẽ phải chạy quanh những rào chắn và làm những gì cần thiết vì đây là tính mệnh của tôi. Tôi còn có cháu chắt; tôi cần về được với gia đình mình.”
Nhiều cư dân và nhân viên khác ở Lahaina nói với The Epoch Times rằng họ chỉ có thể sống sót được nhờ lái xe vòng qua hoặc vượt qua hàng rào chắn của cảnh sát, trong khi thừa nhận rằng cảnh sát cũng chỉ “tuân theo mệnh lệnh” mà thôi.
“Lẽ thường tình thôi,” bà Grale, một cư dân ở phía Tây Maui đang làm việc tại một khu dân cư khép kín ở Lahaina vào ngày xảy ra vụ cháy cho biết.
“Về phần tôi ư? Tôi đang trong trạng thái hoảng loạn. Tôi đang chuẩn bị rời khỏi đây để sinh tồn. Thành thật mà nói, tôi không thể tin được là có nhiều xe hơi đến vậy vừa bị đốt cháy trên Front Street.”
Trận hỏa hoạn ở Lahaina đã thiêu rụi 2,170 mẫu Anh (khoảng 878 ha) cũng như hơn 2,000 ngôi nhà và tòa nhà trong cộng đồng duyên hải có tính lịch sử với dân số 13,120 người này.
Trải dài theo bờ biển đẹp hút mắt, Front Street là con đường chính của thị trấn này và là điểm nối tiếp giữa đường tránh xa lộ Lahaina và cộng đồng cư dân nơi đây.
Nhiều đám cháy
Các quan chức tin rằng đám cháy đầu tiên bắt đầu ở vùng bụi rậm xung quanh Lahaina sau nửa đêm hôm 08/08, gây ra tình trạng mất điện rải rác và hai đám cháy lớn khác trong đất liền.
Đến 10 giờ sáng, các quan chức thông báo rằng đám cháy ở Lahaina đã được khống chế 100%, mặc dù khả năng bơm nước bị hạn chế. Ngọn lửa nhanh chóng bùng phát trở lại ở vùng đất cao phía trên thị trấn vào đầu giờ chiều. Sức gió 80 dặm/giờ (khoảng 129 km/giờ) đã đẩy than nóng vào các khu vực đông dân cư hơn của Lahaina.
Để ứng phó, cảnh sát địa phương đã lập rào chắn dọc theo xa lộ hướng bắc, điều người dân cho rằng đã khiến dòng người đang cố gắng trốn thoát bị nghẽn lại.
Cảnh sát chặn con đường duy nhất ra khỏi Lahaina ở phía nam thị trấn. Các tài xế được hướng dẫn vào Front Street, nơi đã trở thành nút cổ chai trong quá trình sơ tán với tình trạng kẹt xe.
Các quan chức cho biết có khoảng hơn 100 người chạy xuống biển khi không khí ngày càng dày đặc vì khói đen và tro bụi xoáy. Nhiều người đã ở dưới nước hàng giờ liền cho đến khi có sự trợ giúp.
Hôm 24/08, các quan chức quận Maui đã đệ đơn kiện cáo buộc công ty điện lực Hawaiian Electric đã “sơ suất nghiêm trọng” khi không cắt điện các đường dây điện mà lẽ ra đã có thể ngăn chặn cháy rừng. Quận này đang kiện đòi bồi thường 5.5 tỷ USD cho thiệt hại về vật chất và thiệt hại thảm khốc về nhân mạng.
Các quan chức cho biết có hơn 100 người đã chạy xuống biển khi khói tràn ngập không khí
Điềm báo ‘dị thường’
Bà Albinson cho biết bà thức dậy vào sáng hôm 08/08 với một cảm giác bồn chồn không yên, dự cảm rằng có điều gì đó chẳng lành vào ngày hôm đó — nhưng chính xác điều đó là gì thì bà không thể nói ra thành lời.
“Tôi có cảm giác dị thường rằng có điều gì đó không ổn trước khi tôi đi làm,” bà nói. “Tôi đã đổ đầy xăng và mua thêm đồ ăn. Tôi chỉ không chắc thôi.”
Bà Albinson đã làm một công việc trong 10 năm. Bà dọn dẹp các chung cư và các nhà nghỉ ở cộng đồng lướt sóng Lahaina cũ ở Puamana.
Khi bà gọi cho sếp của mình vào lúc 7 giờ 30 phút sáng, người này đã nói với bà rằng điện đã mất và lái xe đi làm sẽ mất nhiều thời gian hơn bình thường vì một đám cháy nhỏ hơn và tắc nghẽn giao thông trên Front Street, con đường chính xuyên qua thị trấn.
Chín mươi phút sau, bà Albinson đến nơi làm việc và phải vượt qua một “luồng giao thông hỗn loạn.”
Bà nhớ rằng gió dường như đổ xuống sườn núi từ phía bắc khi cơn bão Dora đi qua hàng trăm dặm ngoài khơi bờ biển phía nam.
Bà Albinson nói: “Cơn gió đó gần giống như một cơn gió xoáy. Tôi chưa thấy ngọn gió nào dữ dội như vậy trước đây.”
“Cơn gió đó thật cuồng nộ. Quý vị phải ôm lấy đầu mình nếu muốn bước ra khỏi xe. Mọi thứ đang bay trước mắt chúng tôi.”
Đến khoảng 3 giờ 30 phút chiều, tình hình trở nên tồi tệ hơn. Bà Albinson và một đồng nghiệp cùng nhau tan ca và theo nhau về nhà bằng xe hơi riêng của mỗi người.
“Chúng tôi hy vọng có thể đến được xa lộ và đi tới đường tránh tiếp theo,” bà cho biết. “Thay vào đó, chúng tôi bị cảnh sát và cọc tiêu giao thông chặn lại.”
Bà Albinson nhớ lại rằng mình đã nói chuyện điện thoại với một người bạn trong lúc đang ngồi trên xe giữa làn đường đông đúc ở Front Street: “Tôi nghĩ mình đang ở trong ngày tận thế.”
Bà tự hỏi tại sao cảnh sát lại chặn các lối ra và chặn cả xe hơi, bắt họ quay đầu lại trong khi vẫn cho phép các loại xe khác đi vào thị trấn giữa lúc mọi thứ đang “hỗn loạn như vậy.”
Bà Albinson cho biết, sau đó bà đã tấp xe vào lề đường ở góc đường giao giữa Lahainaluna và Front Street và bắt đầu vẫy tay chào một cảnh sát đang ngồi trên xe đi tuần của ông ấy để nhờ chỉ dẫn.
“Ông ấy chẳng buồn nhìn tôi. Ông ấy cũng chẳng quay đầu lại. Ông ấy chỉ nhìn vào máy điện toán của mình và không nhận thấy rằng tôi đang cần giúp đỡ,” bà nói.
“Tôi không thể hiểu nổi tại sao cảnh sát lại chặn không cho mọi người đi ra trừ phi điều đó là vì sự an toàn của chúng tôi.”
Ở xung quanh, những mảnh vỡ đang bay ngang qua xe của bà trong cơn gió dữ dội. Có lúc một cành cây lớn đã đập vào kính chắn gió của bà nhưng may mắn là kính không bị vỡ.
“Không nghi ngờ gì nữa, mọi người chắc chắn sẽ bị kẹt xe,” bà Albinson kể. “Lúc đó tôi không biết họ chặn xe như thế để làm gì.”
Bà Albinson kể rằng bà nhìn thấy bạn mình quẹo trái để đi về hướng nam trong khi bà quẹo phải để tìm lối ra đang bị cảnh sát chặn. Rất nhanh chóng, bà thực hiện “cú quay xe 20 điểm” và quay trở lại Puamana.
Trên đường đi, bà nhìn thấy bà chủ của mình đang ngồi trong xe ở gần một cây đa cổ thụ.
“Tôi sẽ về nhà,” bà chủ của bà nói.
Bà Albinson kể rằng bà bắt đầu van nài bà chủ của mình đừng về nhà vì cảm thấy nơi đó không an toàn.
“Dù vậy, bà ấy vẫn lái xe đi,” bà nói. “Tôi không nghe được tin tức gì từ bà ấy trong suốt 24 giờ. Bà ấy đã lênh đênh trên biển suốt đêm để [tìm kiếm nơi an toàn].”
Khi những cơn gió mạnh ập vào chiếc xe của mình, bà biết mình phải thoát khỏi Lahaina “bằng mọi giá.”
Bà Albinson sau đó đã tìm được một lối ra không bị cảnh sát chặn đến Đường 30 để rời khỏi Lahaina — và nhà của mình. “Tôi sẽ phá vỡ hàng rào [của cảnh sát] nếu đó là điều phải làm,” bà nói.
Đêm đó bà đã nói với cô con gái của mình, cô Shelby Thomson, 27 tuổi, rằng “Sẽ có hàng ngàn người tử vong mất.”
“Mẹ ơi, đừng nói thế,” cô Thomson đáp lại.
Nhưng bà Albinson đã nói rằng bà biết vẫn còn có quá nhiều người bị mắc kẹt trong thị trấn.
Hồi cuối tháng Tám, các quan chức quận Maui thông báo rằng họ đã hoàn thành việc tìm kiếm thi hài ở toàn bộ thị trấn. Họ ước tính số người thiệt mạng là 115 người và hàng trăm người vẫn mất tích.
“Hãy gọi đó là sự cứu rỗi của thần. Chúng tôi đã hiểu ra phần nào,” cô Thomson nói, khi nhận ra rằng mẹ cô đã suýt “không thể còn sống mà thoát ra ngoài.”
“Chỉ chậm nửa tiếng nữa thôi là bà ấy sẽ bị kẹt lại.”
‘Quá nhiều nhầm lẫn’
“Chúng tôi chỉ biết ơn vì mình vẫn còn sống,” bà Michelle cho biết. Ông Ed chồng bà đã mất tất cả các công cụ dùng cho công việc theo hợp đồng của mình trong trận hỏa hoạn ở Lahaina.
Mặc dù ngôi nhà của hai vợ chồng ông bà đã bị cháy rụi nhưng họ vẫn xoay xở cứu được những con chó và 30 con gà của mình.
Bà Michelle cho rằng vụ cháy đầy tang thương này là do những quyết định tệ hại của các quan chức địa phương và “rất nhiều sự truyền đạt sai lệch. Quá nhiều nhầm lẫn đã xảy ra.”
Chồng bà nhớ lại tình hình ở Front Street tệ như thế nào khi những người lái xe mô tô hoảng loạn đã gây tắc nghẽn con đường.
“Đột nhiên, ngọn lửa và đám tro tàn lớn bao trùm các tòa nhà ngay cạnh chúng tôi,” ông Ed thuật lại với The Epoch Times. “Trời lúc đó như trút xuống — đổ xuống toàn tro tàn. Đám tro khá dày, rơi xuống bãi cỏ, tạo ra những đám cháy nhỏ, rồi phụt tắt. Điều đó khiến mọi người hoảng sợ.”
Ông Ed cho biết ông đã kinh ngạc khi chứng kiến cách một làn đường hướng về phía bắc ở Front Street nhanh chóng biến thành sáu làn xe hỗn loạn, tất cả đều di chuyển theo cùng một hướng như thế nào.
“Xe ở trên vỉa hè — xe ở khắp mọi nơi. Quý vị thậm chí không thể ra khỏi xe của mình,” ông nói. “Xe ở ngay bên cạnh quý vị, sát sàn sạt quý vị. Quý vị thậm chí không cách nào mở cửa xe của mình ra được.”
“Vợ tôi liên tục nói [qua điện thoại], ‘Anh phải ra khỏi đó, ngay cả khi anh phải chạy khỏi xe. Cứ đi đi.’”
Ông Ed sau đó nhận thấy hai người bạn đang ngồi trên xe phía sau ông, những người này sau đó đã nhảy xuống biển để bảo toàn tính mạng.
Cơ hội thoát khỏi tình cảnh éo le đã đến khi một chiếc xe trên Front Street để lại một khoảng trống ở phía bên tay phải của ông.
Ông Ed kể lại, “Ngay lập tức tôi nhấn ga và lấp vào chỗ trống của anh ấy,” đánh liều khi lái xe đi lên vỉa hè và bãi cỏ trước các ngôi nhà, lách xa hơn về bên phải để tránh dòng xe cộ.
Ông cho biết ông cứ tiếp tục tiến về phía trước cho đến khi đến được một con đường nhỏ bị chặn và lái xe vòng qua hàng rào của cảnh sát.
“Ông không thể đi theo hướng đó!” một viên cảnh sát hét lên.
Ông Ed chỉ đáp lại một câu đơn giản là: “Kệ thôi, tôi vẫn phải đi.”
Ông nói rằng việc đi vào xa lộ này là “hoàn toàn có thể thực hiện được” và khi hồi tưởng, ông cảm thấy rằng ông đã được cứu mạng nhờ chính quyết định làm trái lời nhà chức trách khi đó.
Cảnh sát trưởng Quận Maui John Pelletier và Thị trưởng Richard Bissen vẫn chưa phúc đáp đề nghị bình luận của The Epoch Times, kể cả qua thư điện tử lẫn gọi điện thoại.
The Epoch Times không thể liên lạc với ông Darryl Oliveira, Quản trị viên tạm thời của Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Quận Maui (MEMA) để đề nghị bình luận trước thời điểm phát hành bản tin này.
Hôm 28/08, ông Oliveira thay thế cựu Quản trị viên MEMA Herman Andaya, người đã từ chức hôm 17/08, viện dẫn “các lý do sức khỏe.”
Ông Andaya đã phải đối mặt với nhiều câu hỏi về quyết định không phát tiếng còi cảnh báo cho mọi loại nguy hiểm của quận Maui vốn có thể báo động trước cho người dân về cháy rừng.
Mặc dù MEMA có lịch kiểm tra còi báo động định kỳ vào ngày đầu tiên hàng tháng, nhưng cơ quan này tuyên bố rằng họ đã hủy bỏ lịch kiểm tra hệ thống báo động vào ngày 01/09 để bày tỏ sự thương cảm và tôn trọng đối với các nạn nhân của vụ hỏa hoạn.
‘Trạng thái tìm cách sinh tồn’
Bà Grale cho biết bà đang chuẩn bị lên đường đến Lahaina làm việc thì cháu trai của bà đã gọi điện cho bà vào lúc 5 giờ 30 phút sáng ngày 08/08, để hỏi thăm bà sau đám cháy đầu tiên.
Mọi thứ đều ổn, bà nói với cậu.
“Nhưng khi tôi đi xuống Lahaina, ngay khi tôi đến điểm dừng ở Puamana, thì mọi ngả đường đều bị phong tỏa,” bà nói.
Bà Grale tìm thấy một lối đi khác nhưng lúc đó đám cháy đã lan sang đường Lahainaluna. Điện thoại di động của bà cũng mất tín hiệu.
Cuối cùng, bà đã lấy lại được sóng điện thoại bằng cách quay trở lại Front Street, đồng thời lái xe tránh được gió lớn và cây đổ.
Bà Grale nói với The Epoch Times: “Càng lúc, mọi chuyện càng trở nên tồi tệ hơn.”
Khoảng 3 giờ 30 phút chiều, bà và một đồng nghiệp quyết định rời đi vì an toàn cá nhân.
Bà Grale nói: “Cảm ơn Chúa, chúng tôi đã không ở lại” căn hộ của người chủ.
“Vì cuối cùng căn hộ đó đã bị thiêu rụi.”
Khi tiếp tục lái xe, họ gặp phải nhiều hàng rào cảnh sát ở các lối ra trên đường xa lộ chính dẫn ra khỏi Lahaina.
Bà Grale nói: “Cuối cùng chúng tôi phải quay đầu lại. Tôi đi theo bạn tôi; cô ấy đi trước dẫn đường. Chúng tôi quay lại Front Street. Đường phố nào cũng không đi qua được.”
Bà nói, những con phố có đường dây điện bị rơi xuống đất là “những con đường đáng sợ.”
“Không ai muốn bị điện giật cả. Lúc đó chúng tôi vẫn chưa thấy sợ, mà chỉ tự hỏi tại sao [có rất nhiều xe hơi] ở đó mà không có ai tìm cách chui [ra ngoài xe của họ]. Chúng tôi nhận ra rằng chúng tôi không thể làm thế.”
“Chúng tôi chưa bao giờ nghĩ rằng đường dây điện lại rơi xuống đất nhanh đến vậy. [Cảnh sát] đã chặn một số con đường vì đường dây điện bị đứt.”
Bà Grale nhớ mình đã trông thấy làn khói dày đặc đến mức khiến người ta nghĩ rằng cảnh tượng này thật là “điên rồ.”
Khi bà và đồng nghiệp của bà lạc nhau trong dòng xe, bà bắt đầu nghĩ: “Ôi Chúa ơi, làm sao tất cả chúng ta có thể thoát khỏi đây được? Có quá nhiều người đang làm mọi cách để bám theo nhau,” bà nói.
“Vì vậy tôi đã quay xe lại một lần nữa,” bà Grale nói. “Một người đàn ông đi trên chiếc xe tải phía trước tôi đã lao qua hàng cọc tiêu giao thông hình chóp nón khiến những chiếc cọc này bị đổ hết cả. Thế là tôi cũng đi theo anh ta. Cuối cùng chúng tôi đã thoát ra được.”
“Chúng tôi đều ở trong trạng thái tìm cách sinh tồn. Chúng tôi là hai người duy nhất trên xa lộ đó. Tôi nghĩ, ‘Mọi người đâu cả rồi?’”
Vẫn chưa ‘nguôi ngoai cõi lòng’
“Chúng ta có các quy trình chính thức,” bà Albinson nói. “Không ai nghĩ điều đó sẽ xảy ra trong tầm giám sát của họ. Tôi không biết điều gì đã khơi mào những vụ cháy này. Tôi biết đã có sự sơ suất nghiêm trọng” và có những người phải chịu trách nhiệm.
“Điều này không giống như là bỗng dưng mà chúng tôi gặp phải hỏa hoạn. Trong nhiều năm, người dân đã dự các cuộc họp hội đồng để thảo luận về các vụ hỏa hoạn và những việc cần làm.”
Những cơn ác mộng về nhiều đứa trẻ trong vụ cháy Lahaina vẫn luôn ám ảnh tâm trí bà, và đến giờ bà vẫn chưa thấy “nguôi ngoai cõi lòng” khi biết rằng đã có rất nhiều sinh mạng trẻ thơ bị mất mát.
Bà Albinson không thể chấp nhận được sự thật rằng hàng trăm — nếu không muốn nói là hàng ngàn — trẻ em có thể đã tử vong.
“Không thể nào như vậy được,” bà nói.
Bà Albinson không biết được rằng liệu bà còn dám đặt chân đến Lahaina thêm một lần nào nữa hay không sau quá nhiều trường hợp tử vong và sự tàn phá như vậy.
“Tối qua, tôi đến một vòng tròn cầu nguyện và mọi người nói, ‘Cô có mất mát điều gì không? Cô có mất bằng hữu nào không? Rồi hỏi tôi có bị mất việc không?’” bà nói.
