Cổ đạo nhân sinh: Những chàng rể nghèo bị coi thường, cuối cùng thay đổi vận mệnh
Sự biến hóa xảy ra trong đời người, thảy đều có số mệnh. Vào thời xưa, có một số chàng rể nghèo bị các gia đình quyền thế coi thường, nhưng cuối cùng, có một ngày họ đã phát tài, lập nên kỳ tích.
Vi Cao bị nhạc phụ coi thường
Tể tướng triều Đường Trương Diên Thưởng là con trai của Trung thư lệnh Trương Gia Trinh, mấy thế hệ trong nhà đều làm quan lớn, đảm nhận những trách nhiệm quan trọng trong triều đình. Để chọn con rể, mỗi lần chiêu đãi khách, ông đều cẩn thận tìm kiếm nhưng vẫn chưa tìm được người như ý. Thê tử của ông là Miêu Thị, con gái của Tể tướng Miêu Tấn Khanh, là danh gia vọng tộc nhiều đời. Miêu phu nhân từ nhỏ đã nghiên cứu các sách xem tướng, có khả năng nhìn người, có thể thông qua quan sát tướng mạo để biết vận mệnh của người khác.
Khi Miêu phu nhân nhìn thấy tú tài Vi Cao (tự Thành Vũ, người Vạn Niên, Kinh Triệu), liền nói: “Người này tướng mạo ngũ nhạc (năm phần của khuôn mặt) chầu vào nhau, tứ độc (tai, mắt, mũi, miệng) liên tiếp, lông mày rạng rỡ, mắt có chân quang, mũi thẳng, tai dày, miệng vuông, giọng nói sang sảng, chân ngắn tay dài, đây đều là dấu hiệu của phú quý. Người này tương lai sẽ có tiền đồ, không ai có thể sánh bằng.” Thế là Trương gia đã gả con gái của mình cho Vi Cao.
Tuy nhiên, chưa qua 2~3 năm sau, do tính cách hào phóng cởi mở, không câu nệ tiểu tiết của Vi Cao, Trương Diên Thưởng dần cảm thấy hối hận, về sau phát triển đến mức không muốn để ý đến anh nữa. Nô tỳ, nô bộc trong nhà cũng dần dần khinh mạn, không tôn trọng Vi Cao, chỉ có mẹ con Miêu thị vẫn luôn đối đãi với anh rất tốt. Mặc dù Miêu thị không vui khi nhiều người trong nhà khinh thường Vi Cao, nhưng cũng không có cách nào thay đổi cách nhìn của mọi người.
Thế là Vi Cao chia tay gia đình, đi về phía Đông mưu sinh. Thê tử của Vi Cao đưa tất cả số tiền hồi môn cho chồng. Trương Diên Thưởng cũng muốn Vi Cao đi ra ngoài, nên đã đưa cho anh bảy gói đồ đạc. Sau khi Vi Cao ra ngoài, mỗi khi đi đến một trạm dịch, liền nhờ trạm dịch gửi một gói đồ đạc về. Cứ thế, Vi Cao đi qua bảy trạm dịch, trả lại tất cả những thứ mà Trương gia cho anh. Những gì anh giữ lại chỉ là số tiền hồi môn từ thê tử và một túi sách. Trương Diên Thưởng không thể hiểu được dụng ý của Vi Cao.
Về sau, Vi Cao đỗ đạt làm quan, ban đầu làm Thị ngự sử trong cung, toàn quyền quản lý hậu cần của hành dinh Long Châu. Khi Kinh Nguyên Tiết độ sứ Diêu Lệnh Ngôn làm phản và ủng hộ Chu Thử, bởi vì Vi Cao liên tục từ chối mệnh lệnh giả của Chu Thử, còn chém đầu sứ giả của người này, cho nên về sau được Đường Đức Tông phong làm Phụng nghĩa quân Tiết độ sứ. Vào năm Trinh Nguyên thứ 5, Vi Cao thay thế chức vụ của nhạc phụ Trương Diên Thưởng, làm Kiếm Nam Tây Xuyên Tiết độ sứ. Lúc này Vi Cao đã đổi tên họ, đổi Vi thành Hàn, không muốn tiết lộ thân phận của mình.
Vi Cao đi bộ đến trạm dịch Thiên Hồi, chỉ cách Phủ Thành ba mươi dặm. Lúc này có người cố ý thông báo với Trương Diên Thưởng rằng: “Người thay thế tướng công không phải là Hàn Cao, mà là Kim ngô vệ Vi Cao tướng quân.” Miêu phu nhân nói: “Nếu là Vi Cao, nhất định là Vi lang rồi.” Trương Diên Thưởng cười nói: “Người trùng tên trùng họ trên đời nhiều như vậy, vị Vi lang đó e rằng sớm đã chết, bị ném vào trong khe núi rồi, làm sao có thể thay thế chức vị của ta? Lời của nữ nhân không thể tin được.”
Miêu phu nhân lại nói: “Vi lang xưa nay tuy bần cùng nhưng tấm lòng bao la. Mỗi lần cùng tướng công nói chuyện, chưa bao giờ nói lời dễ dãi nịnh nọt, do vậy chàng đã trách nó. Tuy nhiên dựng công lập nghiệp, tất phải là người như thế.”
Đợi đến sáng sớm hôm sau, khi Vi Cao vào Châu Thành, mới biết Miêu phu nhân nói không sai. Trương Diên Thưởng vô cùng xấu hổ, không dám ngẩng đầu lên nhìn Vi lang, chỉ nói một câu: “Ta không biết nhìn người,” rồi từ cửa Tây thành lén rời đi.
Miêu phu nhân chẳng hổ thẹn với Vi Cao, thật sự là bậc hiền lương. Vi Cao hầu hạ nhạc mẫu còn hơn cả khi chưa làm quan. Chuyện này truyền ra khắp nơi, nhất thời các nhà giàu có khi đó cũng không còn dám khinh thường những chàng rể nghèo nữa.
Trong thời gian Vi Cao quản lý Vân Nam, các dân tộc thiểu số ở đất Thục lần lượt bị chấn phục, quy phục triều đình. Triều đình phong Vi Cao làm Nam Khang quận vương, trở thành Đại tướng nơi biên ải. Về sau, Hoàng đế Thuận Tông phong ông làm Kiểm giáo Thái úy. Sau khi mất, ông được phong tước hiệu Thái sư, thụy hiệu là Trung Vũ (theo “Vân khê hữu nghị”).
Trước đây khi Vi Cao tròn một tháng tuổi, người nhà đã mời các tăng nhân đến làm trai sự, cầu phú quý trường thọ cho cậu. Lúc này, một tăng nhân người Hồ có tướng mạo cổ quái không mời mà đến. Gia đồng nhà họ Vi vì chuyện này mà rất tức giận, thu xếp chỗ ngồi của ông ấy trên chiếc chiếu cỏ cũ nát trong vườn. Sau bữa ăn, phụ mẫu họ Vi lệnh cho bảo mẫu bế em bé ra ngoài nhờ các tăng nhân chúc phúc. Lúc này, tăng nhân người Hồ kia đột nhiên đứng dậy, đi lên bậc thềm, nói với em bé rằng: “Lâu ngày không gặp rồi nhỉ?” Em bé trong tã bỗng cười toe toét với vị tăng này. Người nhà họ Vi vô cùng kinh ngạc, truy hỏi tăng nhân người Hồ rằng: “Đứa bé này mới một tháng tuổi, sao sư phụ lại nói lâu ngày không gặp?”
Vị tăng người Hồ nói: “Việc này không phải là chuyện mà thí chủ có thể biết được.” Nhà họ Vi càng thấy kỳ lạ, nhất định muốn hỏi cho rõ ràng. Lúc này, vị tăng kia mới nói: “Đứa bé này là Gia Cát Vũ Hầu (tôn hiệu của Gia Cát Lượng) đầu thai. Gia Cát Lượng là Thừa tướng của nhà Thục Hán trong Tam Quốc vào cuối thời Đông Hán. Người Thục từ lâu đã chịu ơn của ông ấy, nay sinh ra trong nhà thí chủ, tương lai sẽ làm thống soái đất Thục, được dân Thục chúc phúc. Cuối thời Đông Hán, ta từng ở Kiếm Nam, giao tình với ông ấy rất tốt. Nay biết ông ấy chuyển sinh vào nhà thí chủ, vậy nên đã lặn lội đường xa đến đây gặp mặt.”
Người nhà họ Vi rất ngạc nhiên trước những gì vị tăng người Hồ nói, liền lấy “Thành Vũ” làm tên hiệu của Vi Cao. Sau này, Vi Cao từ Kim ngô vệ Đại tướng quân thăng lên làm Kiếm Nam Tây xuyên Tiết độ sứ, rồi đến Thái úy kiêm Trung thư lệnh, ở đất Thục 18 năm, quả nhiên ứng nghiệm lời nói của vị tăng người Hồ. (Theo “Tuyên thất chí”).
Trương Dĩ Thành bị nhạc mẫu coi thường
Vào thời nhà Minh, ở Tùng Giang Phủ có một người họ Từ, tên là Kế Trai, dưới sự che chở của tổ tiên đã trở thành viên quan Trung Thư Tỉnh. Trong gia đình ông có một cô con gái, phu thê ông đều yêu thương con nhất mực, không muốn dễ dàng gả cho người khác. Những người mai mối trong huyện không ngừng lui tới, nhưng Từ Kế Trai luôn muốn xem xét kỹ lưỡng gia cảnh và phẩm chất của đối phương, tra đi tra lại cũng không có người ưng ý. Con gái thoáng chốc đã 17 tuổi nhưng vẫn chưa tìm được một phu quân tốt.
Một ngày nọ, người hầu của Từ gia vì đòi nợ không thành nên đã bắt một cậu thanh niên về làm thế chấp. Từ Kế Trai thấy cậu ta tướng mạo bất phàm, trong tâm thầm cao hứng, liền hỏi tên tuổi, gia cảnh. Cậu thanh niên nói mình họ Trương, tên là Dĩ Thành, tổ tiên từng làm quan, nhưng về sau gia đạo suy tàn, dần dần trở nên nghèo khó. Khi được hỏi liệu có biết viết văn chương không, Trương Dĩ Thành trả lời biết viết. Từ Kế Trai liền đưa ra một đề bài, bảo cậu ta ngồi xuống viết xem. Trương Dĩ Thành cầm bút lên viết rất nhanh, hơn nữa lời văn trôi chảy, tài khí phi thường, thư pháp cũng có nền tảng vững chắc. Từ Kế Trai càng xem càng phấn khởi, không nhắc đến khoản nợ nữa, còn giữ cậu ta lại uống rượu. Sau đó, còn trước mặt mọi người hứa gả ái nữ cho cậu ta.
Trương Dĩ Thành đương nhiên vui mừng khôn xiết, cảm tạ Từ Kế Trai rồi lập tức về nhà nói với phụ mẫu rằng đã chọn được ngày tốt để tổ chức lễ đính hôn. Về sau, Trương Dĩ Thành liên tiếp thi trượt các khoa thi tú tài. Nhạc mẫu chàng liền hối hận, phàn nàn hết lần này đến lần khác, cho rằng chàng không có tiền đồ. Từ Kế Trai nói: “Phu nhân đừng lo! Đứa trẻ này lẽ nào là người chịu sống mãi trong nhà người khác? Nếu tôi thực sự nhìn người không chuẩn, tương lai sẽ xem nó như nhi tử của tôi mà phân cho nó ruộng đất,” nhưng phu nhân của Từ Kế Trai vẫn luôn không khỏi lo lắng.
Kết quả đúng như Từ Kế Trai dự liệu, Trương Dĩ Thành trong khoa thi sau đã đỗ Tú tài. Năm Canh Tý niên hiệu Vạn Lịch (năm 1600), ông thi đỗ Cử nhân. Sang năm Tân Sửu (năm 1601), Trương Dĩ Thành thi đỗ Trạng nguyên. (Theo “Kính lâm tục ký”).
Triệu Tông bị cha mẹ vợ và mọi người trong nhà coi thường
Nhạc phụ của Triệu Tông là Đại tướng quân của Chung Lăng (nay là huyện Nam Xương, tỉnh Giang Tây). Triệu Tông vì nhiều lần vào kinh ứng thí không đỗ nên ngày càng bần hàn. Họ hàng nhà vợ ngày càng coi thường chàng, ngay cả cha mẹ vợ cũng không khỏi đối xử với chàng như vậy.
Một ngày nọ, trong quân cử hành thịnh hội, ở địa phương này gọi là “xuân thiết”, người nhà của Đại tướng quân đều dựng lều để xem. Thê tử của Triệu Tông dù nghèo nhưng cũng không thể không đi, nhưng y phục nàng mặc vừa cũ vừa rách, mọi người liền dùng lều bạt để ngăn cách nàng. Đương lúc thịnh hội náo nhiệt, Quan sát sứ đột nhiên phái một tiểu lại cưỡi ngựa đi gọi Đại tướng quân. Đại tướng quân có chút sợ hãi, khi đến chỗ của Quan sát sứ, ông đã đứng trước cửa, trong tay cầm một phong thư, cười nói: “Triệu Tông chẳng phải là con rể của ông sao!” Đại tướng quân đáp: “Phải,” Quan sát sứ liền nói với ông: “Vừa rồi có một thông báo được gửi đến, Triệu Tông đã thi đỗ rồi,” nói rồi đưa cho ông lá thư trong tay, hóa ra là danh sách trúng bảng. Đại tướng quân vội vã mang danh sách trở về, hô lớn: “Triệu lang đã thi đỗ rồi.” Họ hàng của thê tử Triệu Tông lập tức dỡ bỏ lều bạt, kéo nàng đến ngồi cùng, tranh nhau tặng trang sức và y phục cho nàng để chúc mừng. (Theo “Ngọc tuyền tử”).
