TT Biden ký sắc lệnh để ngăn chặn việc giam giữ trái phép người Mỹ ở hải ngoại
HOA THỊNH ĐỐN — Hôm thứ Ba (21/07), Tổng thống (TT) Joe Biden đã ký một sắc lệnh nhằm ngăn chặn và trừng phạt việc giam giữ trái phép công dân Hoa Kỳ ở hải ngoại bằng cách ủy quyền cho các cơ quan chính phủ áp đặt các lệnh trừng phạt cùng các biện pháp khác.
Hành động này diễn ra trong bối cảnh gia đình các con tin và người bị giam giữ ngày càng gia tăng áp lực lên TT Biden, gần đây nhất là trường hợp ngôi sao bóng rổ WNBA Brittney Griner, người đã bị giam giữ tại Nga từ hồi tháng Hai và đang bị xét xử về tội buôn ma túy.
Nhưng một số gia đình cho biết sắc lệnh đạt được rất ít về thực chất. Họ chỉ trích chính phủ vì không cho phép họ đặt câu hỏi trong cuộc gọi video hôm thứ Hai (20/07) để xem trước hành động hành pháp này trong khi nói rằng Hoa Thịnh Đốn vẫn thiếu một chiến lược vững chắc về cách đưa những người thân yêu của họ về nhà.
Hoàn cảnh của những người Mỹ bị giam giữ đã trở nên rõ ràng sau vụ bắt giữ ngôi sao bóng rổ Griner và việc thả cựu thủy quân lục chiến Mỹ Trevor Reed gần đây trong một cuộc hoán đổi tù nhân với Nga vào thời điểm mối bang giao của Hoa Kỳ với Moscow đang ở mức tồi tệ nhất trong nhiều thập niên sau cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine.
Hoa Kỳ không cung cấp con số chính thức về số lượng công dân Hoa Kỳ bị giam giữ ở hải ngoại, nhưng Tổ chức Di sản James W. Foley, được đặt theo tên một ký giả Mỹ bị bắt cóc và sát hại ở Syria, nói rằng hiện có hơn 60 công dân Hoa Kỳ bị giam giữ trái phép ở khoảng 18 quốc gia.
Một số công dân Hoa Kỳ bị các đối thủ hàng đầu của Hoa Kỳ như Iran, Nga, Venezuela, và Trung Quốc bắt giữ.
TT Biden đã “cam kết sẽ giải quyết tất cả những vụ việc này và … đồng thời bắt đầu đưa ra một chiến lược răn đe có thể làm tăng chi phí bắt con tin và giam giữ trái phép,” một quan chức cao cấp trong chính phủ cho biết trong một cuộc họp báo với các phóng viên hôm thứ Hai (18/07).
Sắc lệnh nói trên cho phép các cơ quan áp đặt các chi phí và hậu quả, bao gồm cả các lệnh trừng phạt tài chính, đối với những người liên quan đến việc bắt giữ con tin.
“Cơ quan trừng phạt bao gồm trong Sắc lệnh này cho phép Hoa Kỳ áp đặt các lệnh trừng phạt tài chính và đi lại đối với những người chịu trách nhiệm về việc giam giữ công dân Hoa Kỳ một cách vô căn cứ, cho dù kẻ bắt giữ họ là một mạng lưới khủng bố hay một tác nhân nhà nước,” Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cho biết trong một tuyên bố.
Các quan chức Hoa Kỳ cho biết sắc lệnh này chỉ thị các cơ quan chính phủ hợp tác chặt chẽ hơn với gia đình của những người bị giam giữ và chia sẻ thông tin và có thể là thông tin tình báo.
Các cố vấn về đi lại của Bộ Ngoại giao sẽ bổ sung các cảnh báo khi nguy cơ bị giam giữ trái phép leo thang. Hôm thứ Ba (19/07), sáu quốc gia gồm — Miến Điện (còn gọi là Myanmar), Trung Quốc, Iran, Bắc Hàn, Nga, và Venezuela — sẽ nhận được cảnh báo.
‘Không có gì mang tính xây dựng’
Hôm thứ Hai, sau cuộc gọi video của chính phủ với các thành viên gia đình, một số người tham gia đã bày tỏ sự thất vọng của họ về nội dung của hành động này và cách nó được thực hiện.
“Chúng tôi đã công khai tuyên bố và yêu cầu Tòa Bạch Ốc tương tác với các gia đình trực tiếp hơn, và một lần nữa, chúng tôi được thực hiện một cuộc gọi nhóm… và chúng tôi đã kết thúc cuộc gọi mà không có gì mang tính xây dựng đối với các con tin của chúng tôi,” theo bà Neda Shargi, em gái của ông Emad Shargi, một doanh nhân người Mỹ gốc Iran bị giam giữ tại Tehran hồi năm 2018.
Bà Shargi và những người khác cho biết không có chức năng nào trong cuộc gọi Zoom cho phép họ đặt câu hỏi hoặc nói chuyện với các quan chức Hoa Kỳ. Một số người tham gia cũng cho biết hành động này tập trung vào việc ngăn chặn bắt giữ con tin thêm nữa thay vì đưa ra chiến lược về cách đưa những người bị giam giữ hồi hương.
Ông Everett Rutherford, chú của ông Matthew Heath, một cựu Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ bị giam giữ ở Venezuela trong gần hai năm qua, cho biết: “Đó là một bài giảng hơn là một cuộc đối thoại.”
Ông nói: “Chỉ thị này về căn bản là yêu cầu các bộ phận khác nhau trong chính phủ của chúng ta làm những gì họ cần phải làm.”
Tổ chức Foley cho biết các quốc gia giam giữ người Mỹ một cách trái phép bao gồm Belarus, Burkina Faso, Campuchia, Trung Quốc, Cuba, Ai Cập, Iran, Mali, Miến Điện, Nicaragua, Nga, Ả Rập Xê Út, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ, Uganda, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, Venezuela, và Yemen.
Việc trao đổi tù nhân với Nga hồi tháng Tư đã đưa ông Reed hồi hương vào giữa cuộc chiến Ukraine đã làm gia tăng những lời kêu gọi ông Biden hành động từ phía người thân của những người khác bị giam giữ ở hải ngoại.
Ông Reed được phóng thích sau ba năm bị giam giữ như một phần của một cuộc hoán đổi tù nhân với Nga. Ông Biden đã giảm án tù của Hoa Kỳ đối với phi công Nga Konstantin Yaroshenko.
Vài tuần trước khi ông Reed được phóng thích, cha mẹ ông đã gặp ông Biden sau khi biểu tình bên ngoài Tòa Bạch Ốc. Các thành viên trong gia đình cho biết họ tin rằng con đường để bảo đảm việc phóng thích bắt đầu bằng việc gặp mặt trực tiếp với ông Biden, một quan điểm mà chính phủ đã tìm cách ngăn cản.
Humeyra Pamuk and Alexandra Alper của Reuters thực hiện
