‘Cuốn sách sống’: Khởi nguồn đam mê học hỏi
Bàn ăn của bà bày la liệt đĩa salad đầy ắp, món khai vị, món chính và món tráng miệng cho bữa ăn của đại gia đình. Những đứa cháu tranh giành để có được chỗ ngồi ở vị trí lý tưởng nhất. Thực hiện cầu nguyện xong – nhanh như chớp – toàn bộ các món đã được ăn “sạch sành sanh”. Sẽ thật là khôi hài nếu nghĩ rằng bọn trẻ cần phải được dỗ dành để ăn cho hết các món.
Hãy thử cân nhắc đến việc này: Theo truyền thống, toàn bộ thành viên trong gia đình quây quần bên nhau cùng ăn uống, giống những cuốn “sách sống” để giáo dục, bởi vì, mỗi cá nhân quanh chúng ta đều chứa đựng bên trong họ những kinh nghiệm, sự hiểu biết … thực sự là một cuốn sách sống.
Trong giới giáo dục tại gia, “sách sống” là một khái niệm quen thuộc, được tìm thấy trong các nguyên tắc của Charlotte Mason, một nhà cải cách giáo dục người Anh vào đầu thế kỷ XX. Charlotte Mason tin tưởng vào tầm quan trọng của một nền giáo dục rộng rãi, tự do cho những người trẻ tuổi, với trọng tâm cốt lõi là “sách sống”. Sách sống đơn giản là những cuốn sách mang lại một chủ đề sinh động cho độc giả và chủ đề mà các tác giả viết là rất quen thuộc đối với họ. Triết lý giáo dục của Charlotte Mason yêu cầu kiến thức cần phải được truyền đạt thông qua những tác phẩm văn học hay. Một trong những đặc tính của sách sống là khả năng tác động mạnh mẽ đến tâm trí của người đọc thông qua sự kết nối trực tiếp với nội tâm của tác giả.
Dẫn dắt đến cội nguồn
Mọi cuộc nói chuyện trước khi cả gia đình sum họp đều xoay quanh các món ăn và ai sẽ là người chuẩn bị những món ăn đặc trưng. Ông nội luôn là người làm món gà tây xông khói, không một ai trong gia đình muốn người khác đảm nhận món này. Điều đó cũng tương tự đối với các chủ đề khác nhau trong văn học. Nếu chủ đề về John Adams, thì David McCullough là tác giả hiện đại đã chọn lọc và giới thiệu nhiều tài liệu nguyên về con người vĩ đại này. Tương tự, nếu đề tài địa lý thì được Richard Halliburton trình bày một cách xuất sắc, nhắc đến hình học, người ta nghĩ ngay đến Euclid.
Những tác giả của cuốn sách sống thông thường là người rất có tài trong chủ đề mà họ viết và các tác phẩm của họ có sức lan tỏa niềm đam mê đến độc giả. Khi đọc một cuốn sách sống, tâm huyết của tác giả đối với chủ đề được thể hiện rất rõ ràng sinh động, và khi các gia đình tiếp cận với những tác phẩm vĩ đại này thì giống như đề tài mà họ quan tâm được một người thầy xuất chúng giảng dạy.
Các công thức nấu ăn gia đình thường được đúc kết sau nhiều năm thử nghiệm, cho đến khi cách thức và nguyên liệu phù hợp với sở thích của mọi người trong gia đình, nó trở thành công thức độc đáo và đôi khi còn được lưu giữ như một bí mật gia truyền! Đây cũng là một tính chất đặc trưng của sách cuốn sách sống. Liệu rằng tác giả đã từng trải nghiệm qua đề tài của cuốn sách chưa? Tác giả đã từng trực tiếp tham gia vào hoạt động được mô tả trong sách chưa? Nếu đó là một cuốn sách về lịch sử, thì tác giả có tiếp cận và viết từ những tài liệu gốc không? (Bản thân tài liệu gốc cũng được phân loại là “sống” trong chương trình giảng dạy lấy cảm hứng từ Charlotte Mason). Tác giả có viết trong khoảng thời gian mà những sự kiện đó diễn ra không? Niềm đam mê và tâm huyết mà tác giả đặt vào đề tài trong một cuốn sách sống thể hiện sự đầu tư cá nhân khiến cho tác phẩm trở nên đúng đắn, phù hợp.
Nội dung đa dạng phong phú
Hãy tưởng tượng sự thất vọng nếu dì Betsy mang đến cho bữa tiệc một tá thực phẩm chức năng thay vì món salad trộn. Đa số chúng ta đều muốn thưởng thức chất dinh dưỡng trong từng món ăn, thay vì chiết tách ra khỏi thực phẩm, được phân loại và nhồi vào trong các viên nang. Cuốn sách sống tạo nên sự kết hợp hoàn hảo giữa các khái niệm khô khan với sự tinh tế trong văn học. Điều này không có nghĩa là “món ăn” nào đó sẽ bị lãng phí, mà giống như nhiều chuyên gia dinh dưỡng giải thích, sự hấp thu của chất dinh dưỡng này được hỗ trợ bởi các chất dinh dưỡng khác.
Ví dụ, trong “Bí ẩn của Bảng Tuần hoàn” của Benjamin D. Wiker, câu chuyện đằng sau một nguyên tố tưởng tượng phlogiston – sự tồn tại của nó đã được các nhà khoa học thời bấy giờ thừa nhận – giúp chúng ta hiểu được Bảng tuần hoàn Hóa học và cuộc Cách mạng Pháp. Câu chuyện này cũng cho chúng ta thấy sự thay đổi gắn liền với việc nghiên cứu khoa học thông qua phương pháp khoa học. Nếu không có cuốn sách sống này, cuộc Cách mạng Pháp, Bảng tuần hoàn Hóa học và sự khám phá ra nguyên tố Oxi dường như thật khô khan và không có mối liên hệ gì với nhau.
Không đòi hỏi sự chuẩn bị
Nếu cô cháu gái Naomi đang lấy đầy thức ăn vào đĩa của mình tại bữa tiệc thì bà nội lấy chiếc đĩa ấy và đổ tất cả đồ ăn vào máy xay sinh tố, sau đó đặt Naomi ngồi xuống và bắt đầu đút cho Naomi ăn, lúc này niềm vui trong ăn uống sẽ chấm dứt đối với cả hai bà cháu. Khi bọn trẻ bị ép buộc phải học những cuốn sách tẻ nhạt chứa đựng các lý thuyết khô khan và rời rạc, điều đó sẽ giết chết niềm vui học tập của cả phụ huynh và con trẻ. Dĩ nhiên, các bậc cha mẹ cũng sẽ được thụ ích rất nhiều từ những cuốn sách sống và nhận thấy rằng họ sẵn sàng trở thành người bạn cùng con trẻ học hành.
Cuốn sách sống tác động tích cực tới niềm hứng thú học tập. Sẽ không là quá sớm hay quá muộn để tiếp tục khám phá những tác phẩm văn học sinh động. Những kho báu này duy trì niềm vui trong học tập cho học sinh ở mọi lứa tuổi.
Vậy thì, hãy để món thịt hầm khoai tây của Dì Mabel sang một bên và chúng ta cùng tìm hiểu nhé!
Tài liệu bổ sung
Để biết thêm thông tin về living book, hãy truy cập website AmblesideOnline.org để đọc các bài viết của Charlotte Mason về chủ đề này.
Tricia Fowler là một bà mẹ giáo dục tại gia ở miền Trung Tây Mỹ. Hiện tại cô dành phần lớn thời gian để dạy toán, làm bánh mì, và phụ giúp việc trên cánh đồng yêu thích cùng với chồng và bảy đứa con.
Thanh Xuân biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ the Epoch Times
Xem thêm:
