Họa sĩ cuối cùng trên thế giới vẽ tranh mép sách tạo nên những hình ảnh ‘tàng hình’ trên các trang sách mạ vàng
Họa sĩ vẽ tranh mép sách thương mại nổi tiếng cuối cùng trên thế giới chia sẻ bí mật về những hình ảnh “tàng hình” đầy mê hoặc, được vẽ giữa các mép sách, giúp giữ cho sự kỳ diệu trong nghề thủ công đang dần mai một của ông tồn tại.
Họa sĩ vẽ tranh ẩn trên các mép sách mạ vàng Martin Frost sinh ra ở London. Tác phẩm thủ công tinh mỹ của ông sẽ xuất hiện khi chúng ta xòe các trang sách. Ông Frost, 72 tuổi, hiện đang sống tại thị trấn ven biển Worthing ở miền nam nước Anh. Ông làm việc trong xưởng vẽ và đóng sách tại nhà.
‘Tôi được chúc phúc’
Từ khi còn rất nhỏ, ông Frost đã quen thuộc với thế giới nghệ thuật.
“Cha tôi là một họa sĩ vẽ chân dung chuyên nghiệp, còn mẹ tôi từng quản lý một cửa hàng nghệ thuật,” ông Frost nói với The Epoch Times.
Ông Frost đã được nuôi dưỡng niềm đam mê nghệ thuật từ khi còn tấm bé, vì việc vẽ tranh và phác thảo luôn diễn ra trong gia đình ông.
“Những đứa trẻ ở trường rất thích vẽ tranh, nhưng sau khi lớn lên, các em trở nên kém tự tin, và khi trưởng thành, các em không vẽ nữa … các em sợ mắc sai lầm,” ông nói. “Tôi không sợ hãi … Tôi được cha mẹ chúc phúc, và tôi thấy mình may mắn.”
Ông Frost đã theo học trường nghệ thuật với ý định trở thành một họa sĩ. Thế nhưng, sau đó ông phát hiện rằng ông muốn trở thành nhà thiết kế cho một nhà hát. Vì thế, ông đã đi theo con đường đó.
Vào những năm 1970, khi ông đang làm công việc trang trí bối cảnh trong nhà hát, thì người hàng xóm và đồng nghiệp của ông là Don Noble đã giới thiệu ông cách vẽ tranh trên mép sách.
“Ông ấy cho tôi thấy những gì ông ấy đã làm,” ông Frost kể lại. “Và tôi khá ấn tượng.”
Mặc dù phải làm việc nhiều giờ trong nhà hát, nhưng ông Frost vẫn quyết định thử sức với môn nghệ thuật độc đáo này. Dưới sự hướng dẫn của ông Noble, ông đã tiếp thu loại hình nghệ thuật này khá nhanh vì kỹ thuật khá đơn giản.
“Tình cờ là tôi vẽ khá thành thạo vì vậy tôi có thể tạo ra một hình ảnh phù hợp,” ông Frost cho hay. “Vấn đề chỉ là học cách đặt hình ảnh vào một cuốn sách sao cho nó có thể biến mất … điều đó cần một chút khéo léo.”
“Tôi đã làm một vài cuốn sách, rồi đưa cho một số nhà sách xem qua và họ nói, ‘Đúng vậy, vâng, chúng tôi có thể bán tác phẩm này.’ Rồi công việc đó dần dần chiếm lấy cuộc sống của tôi và việc thiết kế ở nhà hát đã dừng lại,” ông Frost nói. “Vợ tôi cũng đang đi làm, cả hai chúng tôi đều có thu nhập, vì thế chúng tôi đã xoay sở được … hầu hết mọi người đều trải qua một vài công việc, nhưng tôi đã gắn bó với công việc này nửa thế kỷ!”
Một nghề thủ công tinh xảo
Các phiên bản sớm nhất của những bức tranh ẩn trên mép sách bắt nguồn từ London, Anh, giữa thế kỷ 17 và đến nay vẫn là một nghề thủ công ở Anh.
Trong khi một mặt của mỗi trang sách được đóng vào gáy, thì ba mặt còn lại có thể được vẽ lên. Ông Frost phân biệt giữa tranh lật một chiều, tranh lật hai chiều, tranh đôi (split double), và tranh ở hai bên mép dọc, tùy thuộc vào số lượng hình ảnh được vẽ và chúng được hiển thị theo hướng nào.
“Còn nhiều chi tiết phức tạp hơn nữa,” ông nói.
Ông cũng khẳng định rằng mạ vàng là cách truyền thống để làm ẩn đi các bức tranh này.
Ông Frost và các bậc tiền nhân của ông ưu tiên màu nước hơn là chất liệu sơn gốc dầu và nhựa vì những bức tranh cần nét vẽ nhẹ nhàng và sắc tố mềm mại để tránh làm nặng các trang sách.
Khi ông Frost bắt đầu vẽ tranh trên mép sách ở độ tuổi 20, ông đã dùng những cuốn sách bìa da thế kỷ 19 với các trang sách mạ vàng, rất phù hợp để làm ẩn đi tác phẩm thủ công của ông.
“Trước đây, tôi từng vẽ trên tất cả các cuốn Kinh Thánh và sách cầu nguyện với những khung tượng tôn giáo, chúng rất phổ biến,” ông Frost cho hay. “Khá nhiều tác phẩm của tôi là về các nhà thơ thời kỳ đầu … những cuốn sách thể thao, sách lãng mạn … và hiện tại là cuốn ‘Harry Potter.’”
Cho đến nay, ông Frost đã tạo ra 3,500 tác phẩm tranh trên mép sách, trong suốt 50 năm trau dồi kỹ nghệ của mình. Một tác phẩm có thể mất từ 12 giờ đến một tuần để hoàn thành, tùy thuộc vào kích thước và độ phức tạp, cũng như liệu cuốn sách có cần được mạ vàng và phục hồi hay không. Mặc dù ông Frost là một nghệ nhân chuyên nghiệp, nhưng công việc của ông vẫn có những thử thách.
“Tôi đang thao tác trên rất nhiều tờ giấy, thật khó để ngăn sơn thấm vào giữa mỗi tờ,” ông nói. “Nếu bạn nhìn vào một mặt cắt ngang, thì gần như có một dãy bậc thang … Tôi đang vẽ trên những bậc thang đó, và sơn muốn len lỏi vào trong cuốn sách.”
Một khó khăn khác là một số trang của những cuốn sách cũ có thể bị bóng nhờn hoặc xốp mềm, trong khi màu nước theo truyền thống là một chất liệu rất ướt, do đó ông Frost phải tiếp cận bức tranh của mình theo cách khác.
“Chất liệu vẽ không được ẩm ướt bởi vì như vậy bức tranh sẽ không hoàn thành; nó ngấm vào trang giấy, khiến trang giấy đó bị lung lay, và có thể làm mất lớp mạ vàng của sách,” ông giải thích. “Điều đó cũng có nghĩa là bạn phải thao tác chậm hơn, bởi vì bạn đang đổ một ít sơn khá khô lên đó, vậy nên đây không phải là một kỹ thuật có thể làm nhanh.”
Màu nước cũng không phải là một chất liệu dễ tính.
“Bạn không thể mắc một lỗi nào,” ông Frost nói. “Khi bạn phác họa một nét lên cuốn sách, đó sẽ là dấu ấn của bạn, bạn buộc phải vẽ tiếp lên đó. Bạn không thể tô vẽ quá mức … bạn phải rất cẩn trọng về những gì mình đang làm.”
![Ông Martin Frost, nghệ nhân vẽ tranh mép sách cuối cùng [trên thế giới]. (Ảnh: Đăng dưới sự cho phép của Martin Frost @foredgefrost1)](/wp-content/uploads/2023/07/Martin-Frost-5.jpg)
‘Không có thế hệ kế thừa’
Ông Frost chia sẻ về nghề thủ công đầy sức cuốn hút của mình trên trang web và Instagram, nơi ông cho biết phản ứng phổ biến nhất đối với những bức tranh ẩn này là, “Chà, chúng tôi không nghĩ là nó sẽ như thế này … thật kỳ diệu,” ông Frost nói.
Hầu hết mọi người đều có chút băn khoăn và tự hỏi liệu có bất kỳ loại pin nào ẩn bên trong khiến bức tranh ẩn đi và hiện ra như vậy hay không. Tuy nhiên, ông Frost khẳng định rằng không có cục pin như vậy và đây là một bức tranh vẽ tay.
“Dự án trên Instagram của tôi là thiết lập một kho lưu trữ, một bản ghi lại công việc của một người đàn ông đi theo con đường vẽ tranh mép sách thương mại, điều này hơi khác so với bình thường; chúng tôi hầu như không biết các họa sĩ vẽ tranh trên mép sách là ai. Họ chưa bao giờ ký tên lên tác phẩm của mình … nhưng giờ đây, tôi thấy vui khi nói về nó và nói rằng đó là tôi, và tất cả tác phẩm của tôi đều có một chữ ký … một ký hiệu nhỏ mà tôi đặt lên bức tranh.”
Thi thoảng có nhà phê bình hỏi ông Frost rằng tại sao ông lại vẽ những bức tranh mà người ta không thể nhìn thấy hoặc làm xấu đi một cuốn sách cổ, nhưng câu trả lời của ông Frost đơn giản là: nghệ thuật của ông là một sự tôn kính yêu thương đối với những con chữ giữa các trang giấy và mục đích duy nhất trong công việc của ông là “khiến cho mọi người mỉm cười.”
Ông Frost nằm trong danh sách “các nghệ nhân thủ công không có người kế thừa” do Hiệp hội Thủ công Di sản ghi nhận, nhưng giải thưởng lớn nhất của ông cho đến nay là Huân chương Đế quốc Anh (MBE) được trao tại Lâu đài hoàng gia Windsor ở Anh.
“Con gái tôi đã thực sự thúc đẩy sự kiện đó,” ông Frost nói. “Con bé nghĩ rằng nếu tôi thử và có được sự công nhận nào đó từ Cung điện trên cơ sở rằng tôi là người đàn ông cuối cùng còn trụ lại với nghề này, thì sẽ tạo được tiếng tăm tốt. Thế rồi họ quay lại và nói, ‘Đúng vậy, ông đủ tiêu chuẩn.’”
Ông Frost nghĩ rằng sẽ được nhận Huân chương MBE từ Thái tử Charles, nhưng khi đến Lâu đài Windsor cùng vợ và con gái, ông đã được yết kiến nữ hoàng Anh. Ông Frost nói: “Tôi trở về cùng ngày hôm đó trong bộ âu phục chỉnh tề, với Huân chương trên ngực, và tôi vào viện dưỡng lão để thăm mẹ tôi. Bà rất thích chiếc Huân chương này; mẹ nói với tất cả những người khác trong viện dưỡng lão rằng, ‘Con trai tôi đó!’”
Ông Frost cho biết một số thợ thủ công mới đã bắt đầu vẽ tranh trên mép sách trong 5 năm qua, nhưng không ai có thể làm cho những bức tranh đó hoàn toàn ẩn đi. Ông Frost có thể tự mình thực hiện khối lượng công việc này, vì thị trường hưng thịnh một thời nay đã thu hẹp lại.
Hiện đã về hưu bán thời gian, ông hy vọng truyền thụ kỹ nghệ và trách nhiệm này cho người khác. Vì vậy, ông đã trực tiếp tổ chức các hội thảo ở nhiều nước Âu Châu như Amsterdam, Bỉ, Pháp, và trên khắp Hoa Kỳ trong 15 năm qua, cố gắng khích lệ những người khác tiếp nhận nghề thủ công này và giúp vực dậy thị trường.
“Chưa ai từng biết về nghệ thuật vẽ tranh trên mép sách vì chúng được ẩn đi; bạn không thể treo một bức tranh ẩn trên mép sách lên tường, chúng cũng không có trong các phòng triển lãm,” ông Frost bày tỏ. “Tôi phải mở cho bạn xem mới được … Tôi không còn nhiều thời gian, nhưng chừng nào tôi còn có thể vẽ thì tôi sẽ không bao giờ về hưu.”
Chi Lan biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
