Phân tích: ĐCSTQ sắp mở rộng dấu ấn an ninh ở Mỹ Latinh với cảng mới ở Argentina
Việc ĐCSTQ nhanh chóng mở rộng các sáng kiến quân sự và giám sát trên khắp châu Mỹ La tinh đã trở thành không chỉ là cái gai trong mắt Hoa Thịnh Đốn.
Hôm 05/06, tại quần đảo cực nam của Argentina, Tierra del Fuego, thống đốc Gustavo Melella đã thông qua sắc lệnh 3312/22, được gửi cùng ngày đến các cơ quan lập pháp của tỉnh, để bật đèn xanh cho ĐCSTQ điều hành một cảng “đa mục đích.” Tại tỉnh Neuquén xa xôi của quốc gia này, hiện còn có một cơ sở nữa do quân đội của ĐCSTQ điều hành hoạt động.
Kết quả cuối cùng vẫn cần có sự chấp thuận của chính phủ quốc gia và thư ký các cảng, đường thủy, và thương mại hàng hải.
Công ty trực thuộc Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tham gia quản lý cơ sở cảng kể trên là Tập đoàn Công nghiệp Hóa chất Thiểm Tây. Mặc dù bề ngoài là dân sự, nhưng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã bày tỏ lo ngại về việc chính quyền Bắc Kinh ưu tiên “hợp nhất quân sự-dân sự,” một chiến lược nhà nước buộc các công ty Trung Quốc phải chia sẻ công nghệ và tài sản với quân đội ĐCSTQ.
Trong thỏa thuận do thống đốc Melella ký có nêu rõ: “Việc xây dựng suôn sẻ dự án này sẽ là hình mẫu cho hoạt động đầu tư của các công ty Trung Quốc vào miền nam Argentina.”
Hồi tháng Ba, các sĩ quan quân đội hàng đầu của Hoa Kỳ, trong đó có Tướng Laura Richardson thuộc Bộ Tư lệnh Phương Nam Hoa Kỳ (USSOUTHCOM), đã cảnh báo rằng sự bành trướng “hung hãn” của Trung Quốc ở Mỹ Latinh không phải là mối đe dọa lâu dài đối với lợi ích và an ninh của Hoa Kỳ.
Điều đang diễn ra hiện nay
Hôm 08/03, bà Richardson cho biết trong một phiên điều trần của Ủy ban Quân vụ Hạ viện rằng: “Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã mở rộng khả năng khai thác tài nguyên, thiết lập cảng, thao túng các chính phủ thông qua các hoạt động đầu tư mang tính mồi nhử và xây dựng các cơ sở lưỡng dụng tiềm năng.”
Các nhà phân tích an ninh có cùng quan điểm và một cựu quan chức chính phủ Argentina đã bày tỏ mối lo ngại tương tự đối với các ứng dụng giám sát và quân sự tiềm năng của cảng mới của Trung Quốc đang được xây dựng tại thị trấn Rio Grande, quần đảo Tierra del Fuego.
Nằm ở vị trí lý tưởng gần Eo biển Magellan, một cơ sở cảng của ĐCSTQ ở Rio Grande cung cấp khả năng tiếp cận trực tiếp — và khả năng kiểm soát — đối với tuyến đường vận chuyển quan trọng thứ hai trên thế giới giữa bán cầu Tây và Đông.
Lợi ích kèm theo
Muốn hiểu cách các dự án của ĐCSTQ làm ăn với các chính phủ Mỹ Latinh diễn ra như thế nào, tốt nhất người ta nên nhìn vào trường hợp của Cuba.
Một điều thú vị là dự án Rio Grande đã được chấp thuận một tuần trước khi The Wall Street Journal phát hành một câu chuyện thảo luận về sáng kiến “Dự án 141” của ĐCSTQ — mô tả kế hoạch chi tiết của nhà cầm quyền này về cách thức họ dự định phát triển một mạng lưới toàn cầu phục vụ cho hậu cần và quân sự.
Một trong những dự án được xác định là một cơ sở gián điệp chung giữa ĐCSTQ và Cuba có trụ sở ở Havana. Chính phủ Tổng thống Biden sau đó đã xác nhận sự tồn tại của một cơ sở gián điệp của ĐCSTQ, hoạt động ở Havana kể từ năm 2019.
Nhà phân tích khu vực kiêm tác giả Orlando Gutiérrez-Boronat nói với The Epoch Times: “Tôi tin rằng có một liên minh không thể thiếu ở mọi cấp độ giữa chế độ ĐCSTQ và chế độ Castro-Canel. Chúng tôi biết việc đào tạo đang diễn ra. Việc đó đã được ghi lưu lại.”
Hợp tác quân sự và giám sát giữa ĐCSTQ và Cuba không phải là điều gì mới mẻ, nhưng ông Gutiérrez-Boronat tin rằng một mức độ cam kết an ninh sâu sắc hơn giữa hai quốc gia sẽ mang lại một phương tiện giúp chính quyền cộng sản Cuba giữ vững quyền lực đang bị lung lay của mình.
Ông nói: “Chúng tôi biết rằng các công ty Trung Quốc đã nhanh chóng hành động để cắt quyền truy cập internet ở Cuba trong cuộc nổi dậy của quần chúng vào ngày 11/07/2021. Tôi nghĩ chính quyền này muốn lấy sự hiện diện của ĐCSTQ để tự bảo vệ bản thân khỏi chính người dân của mình.”
Nhưng chế độ của Cuba không phải là chính phủ Mỹ Latinh duy nhất gặp khó khăn với chính người dân của mình. Khi cuộc bầu cử tổng thống vào tháng Mười sắp kết thúc, những người trong cuộc nói rằng chính phủ Peronist của Argentina đang cố gắng tạo ra sự ổn định kinh tế nhằm duy trì quyền lực.
Và việc hợp tác với các sáng kiến bảo mật của ĐCSTQ là một phần của thỏa thuận khi nói đến việc chuyển các tấm séc mà họ viết thành tiền mặt.
Ông Evan Ellis, giáo sư nghiên cứu về Mỹ Latinh của Viện Nghiên cứu Chiến lược tại Cao đẳng Chiến tranh Lục quân Hoa Kỳ (U.S. Army War College), nói với The Epoch Times: “Ngay cả khi là một cơ sở cảng tư nhân, những cơ hội mà cảng này mang lại rất quan trọng đối với những người điều hành cơ sở này.”
Ông Ellis lưu ý rằng mặc dù sự tham gia của Trung Quốc trong khu vực chủ yếu là về kinh tế, nhưng ĐCSTQ đang “ngày càng hoạt động trong các lĩnh vực chiến lược” với các lợi ích kèm theo và mục đích quân sự.
Và cơ sở Rio Grande ở quần đảo Tierra del Fugeo mang đến cơ hội hấp dẫn cho các ứng dụng chiến lược và quân sự.
Ông Ellis nói: “Trung Quốc chưa bao giờ che giấu mong muốn tạo ra các lựa chọn quân sự của mình.”
Mặc dù các cơ sở cảng lưỡng dụng ở Rio Grande và dự án giám sát Trung Quốc-Cuba có vẻ không phải là những bước tiến lớn, nhưng ông Ellis lưu ý rằng ĐCSTQ chắc chắn đang “đẩy mạnh mục tiêu của họ.”
Ông Ellis nói rằng, đối với Trung Quốc, tất cả đều là nhằm tạo ra “các lựa chọn chiến lược.”
Yêu nước có chọn lọc
Hiện tại, không có người bạn nào của ĐCSTQ háo hức hơn chế độ theo chủ nghĩa Peron của Argentina. Trong chính phủ cánh tả, Phó Tổng thống Cristina Kirchner là một chính trị gia gây tranh cãi và là nhà đấu tranh vĩ đại nhất của chủ nghĩa Peron (những người theo phong cách quản lý đất nước độc tài của Tổng thống Argentina Juan Domingo Peron).
Bà Kirchner tự xưng mình là một “chiến binh” của chủ nghĩa Peron. Các chính sách kinh tế tai hại của bà Kirchner trong nhiệm kỳ tổng thống của bà từ năm 2007 đến năm 2015 đã đặt ra nền móng chính sách cho tình trạng lạm phát quốc gia hiện nay. Hồi tháng Sáu, nhà kinh tế người Argentina Carlos Perez dự đoán lạm phát của nước này sẽ ở mức trung bình 147% vào năm 2023 trong khi GDP dự kiến sẽ giảm tới 3.5%.
Hôm nay, đồng peso của Argentina đã giảm mạnh. Tỷ giá hối đoái chính thức của đồng tiền này đã mất giá hơn 100% trong năm qua, trong bối cảnh đất nước mất khả năng thanh toán nhiều khoản nợ quốc tế, dự trữ ngoại tệ giảm, và tỷ lệ nghèo tăng cao.
Nhưng những người ủng hộ bà Kirchner vẫn trung thành ở cả cấp độ lập pháp lẫn dân sự. Trong số các triết lý nền tảng của “chủ nghĩa Kirchner” — theo cách gọi tại quốc gia này — là một khuynh hướng thuận theo các lợi ích của ĐCSTQ
Và Thống đốc Melella của quần đảo Tierra del Fuego là một “môn đồ” nhiệt thành của “chủ nghĩa Kirchner.”
“Lập trường của ông ấy rất thân Trung Quốc,” cựu quan chức chính phủ kiêm nhà phân tích chính trị người Argentina Fabian Calle nói với The Epoch Times.
Gác cuộc tranh luận xung quanh bến cảng sang một bên, ông Calle cho rằng chính phủ quốc gia này có thể vẫn thông qua dự án Rio Grande. Ông cho biết các cuộc đàm phán đang diễn ra về một vòng cho vay mới và gia hạn trả nợ từ Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã gây ra tình trạng đình trệ hiện nay.
Hồi tháng Ba, IMF đã đưa ra một tuyên bố cho biết khoản tài trợ bổ sung trị giá 5.3 tỷ USD cho Argentina đang chờ bước phê chuẩn cuối cùng.
Tình hình càng trở nên phức tạp với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng các yếu tố dự trữ ngoại tệ ở cấp liên bang của quốc gia này. “Họ muốn dollar,” ông Calle nói.
Nhưng chế độ theo chủ nghĩa Peron, vốn đang gặp khó khăn dưới thời Tổng thống Alberto Fernández, cũng đang khao khát đầu tư và một huyết mạch kinh tế.
Và ngòi bút của chính quyền Bắc Kinh luôn sẵn lòng và sẵn sàng để ký séc.
Theo một tài liệu chính phủ, tập đoàn quốc phòng Norinco Group của chính quyền ĐCSTQ đã gặp Bộ trưởng Quốc phòng Argentina Jorge Taiana hồi tháng Tư để thảo luận về một thỏa thuận vũ khí liên quan đến đạn dược, thiết bị an ninh cá nhân, và hiện đại hóa xe bọc thép.
Nhiều người Argentina không thích việc chính quyền Bắc Kinh điều hành một cảng ở vùng nguyên sơ ở miền nam Patagonia. Tuy nhiên, đây không phải là lần đầu tiên quân đội ĐCSTQ xây dựng một cơ sở mà ngay cả các quan chức Argentina cũng không thể vào nếu không có sự cho phép đặc biệt.
ĐCSTQ hiện đang điều hành trạm theo dõi vệ tinh tai tiếng Espacio Lejano ở tỉnh Neuquén xa xôi phía tây bắc Patagonia.
Nhắc đến cơ sở này, ông Calle nói: “Argentina đã có một cơ sở quân sự của Trung Cộng. cơ sở này được liên kết với [chương trình] không gian quân sự của Trung Quốc.”
Ông Calle nhanh chóng chỉ ra bản chất thất thường trong cách các chính trị gia Argentina cảm nhận về việc các quốc gia ngoại quốc đưa quân vào quốc gia của họ. Từ quan điểm của chế độ hiện tại, ông nói, “Khi cơ sở đó là của Mỹ Quốc, đó là hành vi vi phạm chủ quyền của Argentina. Nhưng khi cơ sở đó là của Trung Quốc, điều đó được hoan nghênh.”
Ông Calle nói: “Dường như lòng yêu nước đối với những người ủng hộ bà Kirchner là có chọn lọc.”
Giám sát trên bầu trời
Ở vĩ độ gần 54 độ nam, một cảng Trung Quốc ở Rio Grande cũng mang lại lợi thế cho mạng lưới giám sát đang mở rộng nhanh chóng của ĐCSTQ.
Việc có một trạm — hoặc cổng — có thể kết nối với các vệ tinh trên quỹ đạo cực mang lại vùng phủ sóng lý tưởng để quan sát toàn bộ hành tinh. Điều này bao gồm các vùng xa xôi khó khảo sát từ các vĩ độ gần xích đạo hơn. Ngoài cơ sở phủ sóng rộng hơn, vị trí cực nam của cảng mới của ĐCSTQ ở Rio Grande cũng có thể mang lại khả năng truyền dẫn và độ rõ tín hiệu nâng cao.
Cơ sở này cũng nằm ở vị trí ít người sinh sống, đó là một lợi ích khác.
Quần đảo Tierra del Fugeo là vùng đất cực nam bên ngoài Nam Cực, còn tự hào là nơi có dân số quanh năm chỉ 150,000 người. Trong đó, tại vùng Rio Grande có khoảng 79,000 người.
Bà Irina Tsukerman, nhà phân tích bảo mật và người sáng lập Scarab Rising, nói với The Epoch Times rằng: “Đó là một nơi hẻo lánh. Không phải vô nguyên cớ mà họ quyết định chọn nơi đó.”
Bà Tsukerman cho biết không có cách nào tốt hơn việc chọn một cảng vận chuyển xa xôi hẻo lánh để vận chuyển những thứ bí mật. Bà giải thích rằng sự can thiệp từ phía các cơ quan quản lý sẽ là tối thiểu. Điều này dường như có khả năng xảy ra, xét đến lịch sử lâu đời của Argentina về việc cho phép ĐCSTQ điều hành các hoạt động bí mật trong không gian. Hơn nữa, bà cho biết thêm rằng cảng Rio Grande thực sự là nơi lý tưởng để di chuyển bất cứ thứ gì. Điều này bao gồm mọi thứ từ hóa chất và khoáng chất quan trọng đến vũ khí hoặc ma túy.
“Nếu quý vị muốn đưa ai đó hoặc thứ gì đó vào hoặc ra khỏi một quốc gia, thì không có nơi nào tốt hơn là một bến cảng,” bà Tsukerman nói.
Nhưng có lẽ yếu tố quan trọng nhất đưa ĐCSTQ đến bờ biển Tierra del Fuego là thời điểm. Argentina đang trong cơn khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong nhiều thập niên. Cùng với sự tuyệt vọng đó là những quyết định vội vàng có thể dễ dàng kết thúc bằng sự xuất hiện của hải quân Trung Quốc.
Kịch bản này chính xác là những gì đã xảy ra ở Sri Lanka. Sau khi chính phủ vỡ nợ khoản vay 1 tỷ USD của ĐCSTQ, chính quyền Bắc Kinh đã nắm quyền kiểm soát cảng mà họ tài trợ bằng khoản vay thông qua hợp đồng thuê 99 năm bắt đầu vào năm 2017.
Đến tháng Tám năm ngoái, một tàu hải quân Trung Quốc đã bất ngờ cập cảng Hambantota. Các nhà phân tích an ninh nhanh chóng xác định con tàu là một tàu quân sự có lịch sử theo dõi các vệ tinh và hỏa tiễn.
Không có gì đáng ngạc nhiên khi cảng này nằm gần một tuyến đường vận chuyển quan trọng của khu vực Ấn Độ Dương.
Bà Tsukerman cho biết mô hình “bẫy nợ” tương tự có thể dễ dàng được sử dụng để kiểm soát và cài đặt các cơ sở quân sự của ĐCSTQ ở Argentina hoặc các địa điểm khác ở Mỹ Latinh.
“Quý vị phải nhìn ĐCSTQ ở khía cạnh kiểm soát tài chính đối với Argentina, bởi vì quốc gia này đang gặp quá nhiều rắc rối về tài chính,” bà nói.
Ông Ellis đồng ý với quan điểm này. Ông cho biết Trung Quốc luôn “thả lưới của họ rất, rất rộng” và thu hút một quốc gia ở mọi cấp độ, từ học thuật đến chính trị, truyền thông, và năng lượng.
Vân Sa biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
