5 lợi ích cho sức khỏe của ô liu – thực phẩm hỗ trợ tim mạch và trao đổi chất

Trái ô liu không chỉ giàu chất béo lành mạnh mà còn chứa các chất dinh dưỡng thực vật chống oxy hóa và kháng viêm. Dầu ô liu vì thế mà trở thành siêu thực phẩm cho mục đích hỗ trợ sức khỏe tim mạch và trao đổi chất.

Ô liu là một trong những loài cây lâu đời nhất được trồng trên toàn thế giới. Người ta hiện nay đã biết được cây có tuổi thọ dài nhất có lẽ từ 2,000 đến 3,000 tuổi. Cây ô liu cổ thụ nổi tiếng nhất có tên gọi là “Cây ô liu vùng Vouves” nằm trên đảo Crete, Hy Lạp. Cây này vẫn đang cho trái và là biểu tượng cho mọi thứ mà ô liu đại diện – trường thọ, thịnh vượng và hòa bình. 

Từ 6,000 đến 8,000 năm trước, con người đã sử dụng ô liu để làm thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm, và cho nhiều mục đích sử dụng khác, kể cả sử dụng dầu ô liu để thắp sáng ngọn đuốc Olympic đầu tiên trên thế giới. Pliny the Elder (năm 23/25–79 Công nguyên, là nhà tự nhiên học, nhà triết học La Mã, nhà chỉ huy quân đội của Đế chế La Mã giai đoạn đầu) đã mô tả ô liu là một trong những loài thực vật quan trọng nhất trong sự tồn tại của nhân loại, và theo ghi nhận của National Geographic, “Tiêu diệt những cây ô liu của kẻ thù, trong thời Cựu Ước, là hành động gây chiến tột cùng.” 

Ô liu ở dạng thô có vị rất đắng do tác dụng của hoạt chất oleuropein, một hợp chất mà cây sử dụng để xua đuổi các loài động vật ăn thịt khác nhau. Tuy nhiên, chim chóc vẫn ăn trái ô liu và nuốt chửng để tránh mùi khó chịu và giúp phân tán hạt ô liu trong quá trình này.

Không rõ chính xác khi nào con người phát hiện ra cách làm cho ô liu trở nên phù hợp với khẩu vị, nhưng người La Mã cổ đại đã phát hiện ra rằng lên men ô liu trong nước muối với dung dịch kiềm sẽ nhanh chóng loại bỏ vị đắng và khiến ô liu trở thành một món ăn nhẹ ngon miệng.

Ước tính khoảng 90% ô liu được thu hoạch trên toàn thế giới được sử dụng để làm dầu. Mức tiêu thụ trong số đó đã tăng gấp ba lần ở Hoa Kỳ trong hai thập kỷ qua. Cho dù bạn thích sử dụng ô liu dưới dạng dầu hay dạng nguyên trái thì đều có nhiều lý do để loại siêu thực phẩm này trở thành một phần thường xuyên trong thực phẩm của bạn.

Ngoài việc cung cấp một nguồn chất béo không bão hòa đơn lành mạnh, ô liu rất giàu chất dinh dưỡng thực vật chống oxy hóa và chống viêm, bao gồm tecpen như oleuropein, flavone như apigenin và luteolin, anthocyanidins, flavonols, và acid hydroxybenzoic như acid gallic. Tổng hợp lại, tiêu thụ ô liu có thể đóng một vai trò trong việc giảm gần 200 loại bệnh và có thể đem lại một số lợi ích cho sức khỏe cho bạn.

Giảm căng thẳng oxy hóa

Oleuropein là một trong những chất chống oxy hóa dồi dào nhất có trong ô liu. Hoạt chất này chịu trách nhiệm quét sạch các gốc tự do và giảm tổn thương mô do stress oxy hóa.

Chiết xuất quả ô liu cũng được chứng minh là có khả năng bảo vệ chống lại quá trình oxy hóa cholesterol lipoprotein mật độ thấp (LDL) có liên quan đến các bệnh lý tim mạch. Bằng cách giảm căng thẳng oxy hóa nói chung, ô liu có thể bảo vệ chống lại một số chứng rối loạn chuyển hóa có liên quan.

Trợ giúp sức khỏe tim mạch

Ô liu nổi tiếng với đặc tính bảo vệ tim mạch và thậm chí còn được cho là nguyên nhân chủ yếu giúp giảm bệnh tim và căng thẳng oxy hóa ở những người theo phương pháp ăn Địa Trung Hải, vốn xem dầu ô liu là nguồn chất béo chính.

Các hợp chất polyphenol trong ô liu có tác dụng bảo vệ tim mạch đáng kể và trợ giúp sức khỏe tim mạch theo nhiều cách, bao gồm:

Tăng lipoprotein mật độ cao (HDL)

Giảm rối loạn chức năng nội mô sinh huyết khối

Ngăn ngừa stress oxy hóa

Hỗ trợ duy trì chỉ số huyết áp khỏe mạnh

Giảm viêm

Điều hòa gene gây ra chứng xơ vữa động mạch

Hiệu ứng chống ung thư

Hoạt chất Oleuropein có tác dụng chống ung thư đáng kể và đã được tìm thấy để ức chế sự tăng sinh và gây ra quá trình [tế bào] chết theo chương trình bằng cách thay đổi các yếu tố biểu sinh quan trọng trong tế bào ung thư vú. Các nhà nghiên cứu thậm chí còn tuyên bố oleuropein có “tiềm năng trở thành một loại thuốc điều trị để phòng ngừa và điều trị ung thư vú.” 

Rút ngắn thời gian nhiễm trùng đường hô hấp trên

Chiết xuất lá ô liu là một trong những công dụng nổi tiếng của cây ô liu, và các polyphenol đáng chú ý của nó, chẳng hạn như oleuropein và hydroxytyrosol, có đặc tính kháng virus, kháng khuẩn, chống viêm, và chống oxy hóa.

Khi một nhóm vận động viên trung học ăn uống dưới mức tối ưu về mặt hỗ trợ miễn dịch được bổ sung chiết xuất từ ​​lá ô liu, họ đã giảm 28% số ngày bị bệnh đường hô hấp. 

Giảm nguy cơ bệnh tiểu đường

Tiêu thụ dầu ô liu có liên quan đến việc giảm nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường loại 2 và cải thiện quá trình chuyển hóa glucose. Hydroxytyrosol, một trong những polyphenol chính trong dầu ô liu, được biết là cải thiện cấu trúc lipid và độ nhạy insulin đồng thời làm giảm các quá trình oxy hóa và viêm.

Các loại ô liu trên thế giới

Có hơn 1,000 giống ô liu, nhưng chỉ có 139 giống cho sản lượng khoảng 85% tổng sản lượng trên toàn thế giới. 

Ô liu Picual và Arbequina thường dùng để sản xuất dầu ô liu, trong khi ô liu sứ, là một trong những giống chính được trồng ở California, được ưa chuộng để dùng nguyên trái.

Kalamatas là một loại ô liu phổ biến từ Hy Lạp, được sử dụng cho cả mục đích ăn nguyên trái và ép dầu và chỉ được thu hoạch khi chúng đã chín hoàn toàn và có màu từ tím sẫm đến đen.

Tuy nhiên, đối với hầu hết mọi người, ô liu được xem là có hai loại chính: xanh hoặc đen. Ô liu xanh, còn được gọi là ô liu Tây Ban Nha, được hái ở trạng thái còn xanh, chưa chín sau đó được chế biến trước khi ăn. Ô liu đen, đến từ California và còn được gọi là Ô liu California, cũng được hái khi chúng còn xanh và cứng.