50 lời khuyên về phong cách xã giao của những năm 1800 dành cho quý ông lịch thiệp (Phần 3/4)

Epoch Inspired Staff 

Sau đây là một trích đoạn từ quyển sách có nhan đề “The Gentlemen’s Book of Etiquette, and Manual of Politeness” (Cẩm nang Nghi Thức Xã Giao, và Phép Lịch Sự của Quý Ông) của tác giả Cecil B. Hartley, do nhà xuất bản Locke & Bubier phát hành năm 1875.

LỜI KHUYÊN VỀ CÁCH CƯ XỬ DÀNH CHO QUÝ ÔNG.

26. Hành vi lịch sự và thân thiện có thể sẽ gặp phải một sự hồi đáp bất tương xứng và vô ơn; thế nhưng sự thiếu vắng của lòng biết ơn và phép lịch sự tương tự từ phía người nhận không thể làm mất đi cảm giác hài lòng với bản thân mà người trao đi có được. Chúng ta có thể rải những hạt giống lịch sự và lòng tử tế xung quanh mình mà không phải trả giá quá đắt. Một vài hạt giống trong đó chắc chắn sẽ rơi vào mảnh đất tốt, và lớn lên thành lòng nhân ái trong tâm trí của những người khác, và tất cả những hạt giống đó sẽ đơm hoa kết trái hạnh phúc trong tâm hồn [của người] mà chúng đã được gieo vào. Hành động tử tế luôn trụ vững trong tâm những người đàn ông thực sự chu đáo và lịch sự.
27. Học cách chế ngự cơn giận. Một người đàn ông nổi giận thì không còn là một quý ông nữa, và nếu bạn không kiểm soát được cơn giận của mình, mà bị cuốn theo nó, thì một ngày nào đó chúng sẽ kiểm soát bạn. Sự mất lý trí đến từ cơn nóng giận, giống như khi say rượu nho, đã phơi bày chúng ta trước những người khác nhưng khiến chúng ta không nhìn rõ mình, và dư luận thế giới cho rằng chúng ta bị thương tổn là do nguyên nhân ở tự thân, trong khi chúng ta lại biện hộ cho cơn giận dữ đó một cách mạnh mẽ và sốt sắng.

Tất cả mọi người sẽ không có xu hướng nhìn nhận những mối bất hòa theo quan điểm giống như chúng ta; và khi một người đàn ông nổi giận với người khác, hoặc hài lòng với bản thân, thì anh ta càng không thể nhận ra khiếm khuyết của mình. Một nhà văn người Anh thời xưa đã nói: 

“Để ngăn ngừa cơn giận, hãy loại những người bịa chuyện và gièm pha người khác ra khỏi cuộc trò chuyện của bạn, vì đây chính là những người thổi bùng những tiếng gầm rống của ác quỷ để khơi dậy ngọn lửa thịnh nộ và sự giận dữ, trước hết là qua cách hành hạ đôi tai của bạn, và sau đó là lạm dụng sự cả tin của bạn, và tiếp theo nữa là lấy đi sự kiên nhẫn của bạn, và tất cả những điều này, có lẽ, là cho một lời nói dối. Để ngăn sân hận, bạn đừng quá tò mò về chuyện của người khác, hay những điều người ta nói về bạn, hoặc những lỗi lầm của bạn hữu của bạn, vì như vậy là đi thu nhặt những thanh củi để làm bùng lên ngọn lửa thiêu đốt chính căn nhà của bạn.”

28. Hãy giữ những bạn tốt hoặc không có bạn. Bằng việc kết giao với những bạn xấu, bạn sẽ thực sự đánh mất lòng tự trọng và những tác phong nhã nhặn của mình nhanh hơn bất kỳ con đường nào khác; trong khi đó, với những người bạn tốt, những đức tính này sẽ được trau dồi và trở thành thói quen.
29. Giữ đúng những lời cam kết của bạn. Không có gì thô lỗ hơn là đưa ra một lời hứa, dù là vì công việc hay vì niềm vui, rồi lại thất hứa. Nếu trí nhớ của bạn không tốt đủ để nhớ được tất cả những lời hứa mà bạn đã đưa ra, thì bạn nên mang theo một cuốn sổ nhỏ và ghi tất cả những lời hứa của bạn vào đó. Đặc biệt, bạn nên giữ mọi cuộc hẹn đã hứa với một quý cô, vì, tùy thuộc vào việc thực hiện lời hứa đó, mà phái đẹp sẽ tha thứ cho một lỗi khác của người có giáo dưỡng tốt, nhanh hơn so với lỗi thất hứa.
30. Tránh [thể hiện] cá tính mạnh; không có gì mất lịch sự hơn [như vậy]. Các nhóm bạn tốt có đặc điểm chung là sự vắng bóng hoàn toàn loại cá tính này. Giữa những người có hiểu biết, có rất nhiều chủ đề để thảo luận, mà không gây khó chịu cho bất kỳ ai có mặt [ở đó].
31. Bạn hãy đặt quy tắc là luôn đúng giờ trong một cuộc hẹn, và, khi thuận tiện, nên đến trước giờ hẹn một chút. Một thói quen như vậy bảo đảm [cho bạn giữ được] sự điềm tĩnh và thoải mái, vốn là bản chất của cách cư xử lịch thiệp; thiếu điều này sẽ khiến bạn luôn ở trong tình trạng sốt ruột và hối hả. Không một người đàn ông vội vã và bồn chồn nào lại tạo được hình ảnh tốt như người đúng giờ, điều giúp anh ấy trầm tĩnh và điềm đạm. 
32. Nuôi dưỡng hoài bão được tán dương là đúng, nhưng đừng phóng đại khả năng của bạn. Thế giới này sẽ không công nhận một nửa những gì bạn tự đề cao về bản thân. Một số người đàn ông cho rằng nếu được công nhận nhiều hơn những gì họ xứng đáng thì thật lợi lạc; nhưng trong hầu hết các trường hợp, sớm hay muộn thì sự dối trá sẽ bị phát hiện, và [khi đó] phản ứng tiêu cực sẽ đưa đến nhiều thất lợi hơn. Do đó, chúng ta có thể ghi nhận một sự thật rằng, nếu một người đàn ông được tán dương về tài năng của mình ở mức lớn hơn tài năng mà anh ta sở hữu, thì đó là một mối nguy hại cho anh ta.
33. Sẵn sàng xin lỗi khi bạn phạm sai lầm và làm người khác phật ý. Cách tốt hơn, tốt hơn nhiều, để giữ được tình bạn là một lời xin lỗi thẳng thắn, lịch sự về sự xúc phạm mà bạn đã gây ra, hơn là tạo thêm một kẻ thù bằng cách ngoan cố phủ nhận hoặc cố chấp về lỗi lầm đó. 
34. Hãy chấp nhận một lời xin lỗi đến với bạn. Cho dù lỗi lầm có lớn đến đâu chăng nữa, một quý ông không thể tiếp tục giận dữ sau khi một lời xin lỗi được đưa ra, và do đó, trong những người đàn ông thực sự được nuôi dưỡng tốt, một lời xin lỗi luôn luôn được chấp nhận. 
35. Trừ phi bạn có điều gì thực sự quan trọng cần hỏi hoặc giao tiếp, thì bạn không nên chặn một quý ông trên phố trong giờ làm việc. Bạn có thể cản trở anh ta đến những cuộc hẹn quan trọng, và, mặc dù có thể anh ta được giáo dục quá tốt để không tỏ ra khó chịu, nhưng anh ta sẽ không cảm ơn bạn vì đã chặn đường anh ta.
36. Nếu, khi bạn đang trên đường thực hiện một lời hứa nào đó, một người bạn chặn bạn lại trên đường, bạn có thể nói với anh ta về cuộc hẹn của mình, và nên tự mình rút lui khỏi một câu chuyện dài dòng mà không vi phạm bất kỳ phép giao tế nào, nhưng hãy làm thế với một thái độ lịch sự, bày tỏ sự hối tiếc về việc cần thiết [phải rời đi như vậy].
37. Nếu, khi gặp hai quý ông, bạn buộc phải trì hoãn gặp một trong hai người, hãy xin lỗi người kia vì đã làm vậy, dù anh ta quen hay lạ, và đừng khiến anh ta chờ đợi lâu hơn mức cần thiết.
38. Bạn có chị hoặc em gái không? Vậy thì hãy yêu thương và trân trọng chị/em của mình bằng tất cả tình bạn trong sáng và thánh thiện, để trở thành một người anh/em trai thật xứng đáng và cao quý. Hãy học cách cảm kích ảnh hưởng dịu dàng và tử tế của cô ấy như được diễn tả trong những từ sau:

“Người đàn ông nào chưa bao giờ được hưởng sự chăm sóc tử tế của một người chị/em gái, cũng như chưa từng cảm thấy trái tim mình ấm áp dưới nụ cười đáng mến và ánh mắt rạng ngời tình yêu thương của chị/em gái, kỳ thực là [người] kém may mắn. Không có gì ngạc nhiên nếu những suối nguồn cảm xúc thuần khiết này chảy trong lòng anh ta nhưng rất chậm chạp, hoặc nếu những cảm xúc dịu dàng kia trong bản chất của anh ta bị lu mờ trước những tính chất nghiêm khắc hơn của nam giới.

“‘Người đàn ông đó đã lớn lên giữa những người chị/em gái giàu tình cảm,’ tôi đã từng nghe một người phụ nữ có nhiều quan sát và kinh nghiệm nhận xét.

“‘Và tại sao chị lại nghĩ như vậy?’ tôi hỏi.

“‘Bởi vì sự biến chuyển phong phú của tất cả những cảm xúc dịu dàng từ trái tim đó.’

“Ảnh hưởng của người chị/em gái vẫn sẽ được cảm nhận ngay cả trong những năm tháng tuổi già; và trái tim của một người đã nguội lạnh trong mối quan hệ lạnh lùng với thế giới này sẽ được sưởi ấm và rung động trở lại trước sự vui vẻ thuần khiết, khi một sự kiện nào đó xảy ra làm khơi dậy trong anh những tiếng nói dịu dàng, những giai điệu vui tươi từ giọng nói của người chị/em gái; và anh ta sẽ bước ra khỏi những chủ định mà một triết lý sai lầm méo mó đã lập luận thành điều có lợi, và thậm chí còn rơi lệ vì sự dịu dàng đó đã khiến anh rung động thuở thiếu thời.”

Người đàn ông nào đối xử thô bạo, thô lỗ, hoặc thiếu tôn trọng với chị/em gái, thì không xứng với danh hiệu quý ông, vì anh ta chứng tỏ sự lịch thiệp mà anh ta dành cho những quý cô khác, không phải là sự thôi thúc của trái tim, mà chỉ là những biểu hiện bên ngoài của phép lịch sự; chỉ có lớp vỏ mà không có trái ngọt bên trong.

39. Khi đang đi cùng với một người bạn trên phố, đừng bao giờ bỏ rơi anh ấy để nói chuyện với một người bạn khác mà không xin lỗi vì đã làm như vậy.
40. Nếu đang đi cùng với một quý cô, thì đừng bao giờ để cô ấy một mình ngoài đường, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Đó là một vi phạm nghi thức xã giao nghiêm trọng.

Chuyên mục Epoch Inspired đưa tin các câu chuyện về niềm hy vọng, qua đó tôn vinh lòng tốt, truyền thống, và sự khải hoàn của tinh thần nhân văn, đồng thời cung cấp những hiểu biết sâu sắc có giá trị trong cuộc sống, văn hóa, gia đình, cộng đồng, và thiên nhiên.