6 bí quyết để dưỡng thành những người con ưu tú

Hàn Tiệp

Muốn nuôi dưỡng nên một đứa trẻ ưu tú, cần phải hiểu rõ định nghĩa của “ưu tú”. Trước đây, “ưu tú” thường được đánh giá dựa trên chỉ số thông minh (IQ); hiện nay người ta chú trọng nhiều hơn đến chỉ số trí tuệ cảm xúc (EQ). Vì vậy, chỉ dựa trên IQ để đánh giá xem trẻ em có tài năng ưu tú hay không, cũng giống như việc trường học dựa vào điểm học để đánh giá học sinh, như vậy sẽ không toàn diện.

Các bậc cha mẹ nên tập trung nhiều hơn vào tiến trình học tập của con, khuyến khích con học cách giải quyết vấn đề, thay vì chỉ quan tâm con có tài năng gì. Nếu cha mẹ bị hạn cuộc vào lối suy nghĩ như vậy thì không thể nuôi dưỡng nên một người con ưu tú, ngược lại còn sớm hủy mất khả năng sáng tạo của con trẻ. Trong một bài viết được đăng trên tờ Huffington Post, nhà văn tự do Jenny Marcha đã chia sẻ sáu bí quyết quan trọng không thể bỏ qua để nuôi dưỡng ra những người con ưu tú.

1. Dùng phương thức cởi mở để trả lời con

Trẻ con sẽ quyết định cách giải quyết vấn đề dựa trên những kinh nghiệm học được, thông qua các hành vi và phản ứng của cha mẹ. Ví dụ, nếu phản ứng của bạn là thờ ơ hoặc ngăn cản, bạn có thể khiến con mình không dám thử những điều mới, tạo ra sự thận trọng quá mức dẫn đến thiếu kinh nghiệm cá nhân.

Ngược lại, dùng cách đặt câu hỏi mở để khuyến khích có thể giúp các con có không gian suy nghĩ về hành vi của mình cũng như ý nghĩ của những người xung quanh. Nếu con làm sai, hãy để chúng tự suy ngẫm xem hành vi của mình ảnh hưởng đến những người liên quan như thế nào, qua đó giúp con thay đổi nhận thức của mình.

Những đứa trẻ thông minh sẽ biết tận dụng cơ hội nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, từ đó phát triển nhận thức của bản thân.

2. Không nên đặt ra quá nhiều quy tắc trong gia đình

Hãy suy nghĩ về những quy tắc mà bạn đặt ra, liệu chúng có thực sự cần thiết không? Có nghiên cứu đã phát hiện, quy tắc trong gia đình quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến sự sáng tạo của trẻ em.

Một số nghiên cứu còn phát hiện, những kiến trúc sư sáng tạo nhất tại Hoa Kỳ thường được cha mẹ họ khuyến khích tự đặt ra tiêu chuẩn đạo đức của riêng mình, thay vì bị ép buộc tuân theo quy tắc gia đình. Quan điểm này cho rằng, trẻ em có thể phát triển quan niệm đúng–sai từ nhiều nguồn khác nhau, không nhất thiết phải hoàn toàn học tập từ cha mẹ. Điều này thậm chí còn giúp phát triển những đặc điểm cá nhân và trí tuệ mang tính sáng tạo cao hơn.

Các tác giả của nghiên cứu này định nghĩa sự sáng tạo như sau:

Những đặc điểm tính cách sáng tạo bao gồm trí tuệ rộng, tính cởi mở, mức độ nhạy cảm về thẩm mỹ, tính tự chủ về suy nghĩ và hành động, tìm kiếm thử thách mới và các phương pháp giải quyết, ham học hỏi, quyết tâm, đạt thành tích cao, tự suy xét, tự lập, có trực giác và sự đồng cảm, cảm xúc nhạy cảm, khả năng tưởng tượng, tham vọng và khả năng lãnh đạo, chấp nhận bản thân, tự chủ, tự tin, chấp nhận quan điểm khác thường, v.v.

Quá nhiều quy tắc sẽ hạn chế sự phát triển toàn diện về khả năng sáng tạo và trí tuệ của trẻ em. Đừng đặt ra quá nhiều quy tắc, cho trẻ nhỏ có nhiều thời gian hơn để tự do sáng tạo, có nhiều không gian để tham gia các hoạt động tự do; hãy ngừng việc quản lý mọi thứ và liên tục uốn nắn. Tất nhiên, trẻ em vẫn cần phải có một số quy tắc – những quy tắc này sẽ có lợi cho sự phát triển trí tuệ lâu dài.

3. Để các con học cách làm quen và chấp nhận sự buồn tẻ

Nhàm chán, buồn trẻ thường được xem là tiêu cực. Mặc dù bạn cần phải tận dụng các cơ hội để khuyến khích khả năng sáng tạo của trẻ nhỏ, nhưng thực tế là buồn tẻ không hẳn là điều xấu. Thậm chí đôi khi trải qua một chút buồn tẻ cũng có thể nâng cao khả năng suy nghĩ của chúng. An tĩnh suy ngẫm có thể mở ra những lối suy nghĩ khác, giúp não bộ phát huy sức sáng tạo. Đừng lo lắng con học chưa đủ nên phải tìm một số việc cho chúng làm. Bản thân sự buồn tẻ cũng là quãng thời gian để não bộ của trẻ em nuôi dưỡng khả năng sáng tạo.

4. Cha mẹ phải chú ý làm gương khi giáo dục con

Giáo dục con bằng hành động gương mẫu của cha mẹ là con đường chính để nuôi dưỡng thói quen và nhận thức thế giới của các bé. Nếu thấy cha mẹ đọc sách, viết lách hoặc tham gia các hoạt động sáng tạo, thì các con sẽ học theo. Quá trình bắt chước này giúp trẻ nhỏ học hỏi tốt nhanh hơn.

Giảng giải cho các con về thành quả của sự cần cù chăm chỉ làm việc. Đây là việc rất quan trọng. Nhấn mạnh và khen ngợi sự cố gắng trong quá trình học tập và làm việc, thay vì quá chú trọng vào kết quả cuối cùng. Như đã đề cập ở trên, nếu chỉ tập trung vào thành tích, trí tuệ và năng lực, chúng ta sẽ vô tình truyền đạt một thông điệp rõ ràng rằng “thông minh học giỏi mới là một đứa trẻ ngoan”. Lối suy nghĩ cố định này, nếu phát triển trong thời gian dài, có thể sẽ nuôi dưỡng nên những đứa trẻ dễ tổn thương và có tâm lý đề phòng.

5. Khuyến khích các con mạo hiểm và hiểu về thất bại

Thiên tính của các bậc làm cha mẹ là bảo vệ con cái trước những khó khăn thất bại. Tuy nhiên, việc để trẻ con mạo hiểm và nếm thất bại sẽ dạy cho các con những kỹ năng cơ bản trong cuộc sống ngay từ nhỏ. Nếu thiếu những kinh nghiệm thất bại trong giai đoạn đầu đời, có thể các con sẽ phát triển lòng tự trọng thấp, không thích sáng tạo và học hỏi.

Sợ hãi có thể nói là cảm xúc hàng đầu trong cuộc sống của chúng ta. Cảm xúc này sẽ là trở ngại rất lớn khi chúng ta đưa ra các quyết định quan trọng. Nếu chúng ta khuyến khích các con nếm mùi thất bại khi còn nhỏ, thì khi lớn lên các con sẽ không có quá nhiều nỗi sợ như vậy.

Trên thực tế, giáo dục trẻ em đối mặt với thất bại không phải là điều xấu, mà đó là một năng lực quan trọng trong cuộc sống. Năng lực này có thể giúp trẻ nhỏ học hỏi qua những thăng trầm của cuộc sống và đưa ra những quyết định sáng suốt. Bảo vệ con cái quá mức trước những khó khăn thất bại chỉ khiến các con đánh mất khả năng thích ứng và nhận thức về thế giới này.

6. Đưa việc đọc sách và âm nhạc trở thành một phần trong cuộc sống của các con

Đọc sách là một phương thức rõ ràng có thể giúp trẻ em thông minh hơn. Đọc sách không chỉ giúp nâng cao khả năng đọc, mà còn khơi gợi niềm hứng thú khám phá kiến thức của trẻ nhỏ. Để não bộ học cách đối phó với nhiều tình huống, mở rộng tầm nhìn và kích thích trí tưởng tượng… tất cả điều này đều có lợi cho sự phát triển của trẻ nhỏ trong cuộc sống tương lai. Nếu khao khát kiến thức, trẻ em sẽ nhanh chóng học hỏi về các chủ đề và ý tưởng mà chúng tiếp xúc đến, và trở nên gắn kết với môi trường xung quanh.

Âm nhạc có những tác động kỳ diệu đối với não bộ của trẻ em. Nhiều nghiên cứu cho thấy, cho trẻ em nghe âm nhạc không chỉ có thể nâng cao lực chú ý, khả năng học tập và ghi nhớ, mà đồng thời còn làm giảm cảm giác lo lắng. Căng thẳng có thể ảnh hưởng xấu đến não bộ của trẻ nhỏ.

Học chơi nhạc cụ cũng là một điều tuyệt vời, vì có thể tăng cường khả năng cũng như không gian về suy nghĩ và lý luận của não bộ. Do đó đây là một phương thức rất sáng tạo để dưỡng thành những đứa trẻ có trí tuệ toàn diện, được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng sống.