Ăn chay cũng có thể bị ung thư đại tràng?

HEALTH 1+1 

Bác sĩ Lưu Trung Bình, bác sĩ tim mạch kiêm Giám đốc Phòng khám Vũ Bình tại Đài Loan, kể rằng ông có hai người bạn đã ăn chay hơn hai mươi năm. Tuy nhiên, cả hai đều xuất hiện các triệu chứng ở độ tuổi 50 và được chẩn đoán là ung thư đại trực tràng (Colorectal cancer. Chữ Latin, colo : đại tràng; rectal : trực tràng) giai đoạn cuối. Một trong hai người này là nhà sư ăn chay đã hơn 30 năm. 

Chúng ta thường quen thuộc với kiến thức là ăn thịt đỏ hoặc thịt chế biến sẵn, chẳng hạn như xúc xích và jambon bông có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, tại sao một số người vẫn bị bệnh này mặc dù họ ăn chay?

Tập san Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ – Nội khoa đã công bố một nghiên cứu y khoa quy mô lớn vào năm 2015, theo dõi cách ăn uống của hơn 70,000 tín hữu Công giáo có thói quen lành mạnh và bị bệnh lý ung thư này trong khoảng thời gian 7 năm.

Nghiên cứu cho thấy so với những người không ăn chay, những người ăn chay trường có nguy cơ bị bệnh thấp hơn 16%, những người ăn chay lacto-ovo (các sản phẩm từ sữa và trứng) có nguy cơ thấp hơn 18%. Những người ăn chay bán phần khác chỉ giảm được 7% nguy cơ.

Nghiên cứu này cũng nhấn mạnh rằng ăn nhiều trái cây và rau quả có thể làm giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. Trong những năm gần đây, cũng có nhiều khái niệm về việc ăn chay để khỏe mạnh. Tuy nhiên, một số người ăn chay, chẳng hạn như diễn viên ngôi sao Chadwick Boseman của của bộ phim Black Panther/Chiến binh Báo Đen đã ăn chay trước khi qua đời vì căn bệnh này. 

Bác sĩ Ngô Kiến Hiền thuộc Khoa Gan mật và Tiêu hóa tại Bệnh viện Đài Bắc cho biết cách ăn uống không phải là nguyên nhân duy nhất. Tiếp xúc với chất gây ung thư trong môi trường, thói quen sinh hoạt không lành mạnh, người trên 40 tuổi, và tiền sử gia đình bị ung thư hoặc polyp đại trực tràng đều là những yếu tố nguy cơ cao. 

Tuy nhiên, nói về cách ăn uống thì “ăn chay” không thể được đánh đồng với “cách ăn uống lành mạnh”. Điều quan trọng là bạn ăn những gì. Mặc dù nhiều người ăn thực phẩm chay, nhưng nguyên liệu và cách nấu nướng thực sự có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.

Tránh các sản phẩm chay chế biến sẵn và nấu ở nhiệt độ cao 

Chúng ta nên chú ý đến hai yếu tố nguy cơ chính từ thực phẩm chay: Sản phẩm chế biến sẵn và sản phẩm được nấu ở nhiệt độ cao.

Trên thị trường có rất nhiều loại thực phẩm chay chế biến sẵn, bao gồm thịt chay, patê chay, dăm bông chay, xúc xích chay… Hầu hết được làm giống như thịt và trông có vẻ bổ dưỡng hơn thịt thật. Tuy nhiên, trên thực tế, cũng giống như thịt chế biến sẵn, các sản phẩm này đều đã được “chế biến” theo cách tương tự.

Bác sĩ Ngô cho biết thịt đã qua chế biến có hại cho sức khỏe. Sản phẩm được chế biến ở nhiệt độ cao, được ngâm chua, hun khói v.v…đều dễ sinh ra chất gây ung thư. Ví dụ, các protein trong thịt bị biến tính ở nhiệt độ cao. Tương tự, nguyên liệu của các sản phẩm chay chế biến phần lớn là đậu nành, một loại đạm có nguồn gốc thực vật, cũng bị nghi ngờ sinh ra chất gây ung thư khi ở nhiệt độ cao.

Một số sản phẩm chay chế biến sẵn được cho thêm nhiều chất béo, đường và/hoặc nước tương hoặc hun khói để tăng thêm hương vị. Tuy nhiên, đây là những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.

Hơn nữa, thực phẩm chứa nhiều muối cũng có thể làm tăng nguy cơ bị các bệnh tim mạch. Một số thực phẩm chay chế biến sẵn có chứa một số lượng lớn các chất phụ gia hóa học, chẳng hạn như chất màu, chất tăng vị, chất bảo quản và chất diệt khuẩn.

Bác sĩ Ngô nói thêm rằng các sản phẩm chay chế biến sẵn có nhiều ưu điểm – chẳng hạn như hương vị thơm ngon hơn so với thực phẩm thuần chay chưa qua chế biến – nên chúng ta có thể sử dụng ở mức độ vừa phải. Tuy nhiên, chúng ta nên chọn các sản phẩm được sản xuất bởi các nhà sản xuất đủ tiêu chuẩn và không có quá nhiều các chất phụ gia hóa học trong nhãn thành phần.

Báo cáo năm 2019 của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ được công bố trên tập san Gut cho thấy người lớn dưới 50 tuổi tại Nam Hàn có tỷ lệ bị ung thư đại trực tràng cao nhất. Các học giả tin rằng điều này có liên quan đến sở thích ăn thịt nướng của người dân đất nước này. 

Nấu ăn ở nhiệt độ cao, chẳng hạn như nướng và chiên ngập dầu (deep fry), không có lợi cho việc ngăn ngừa loại bệnh ung thư này, nhất là rau củ dễ bị cháy xém khi nướng. VÌ thế tốt nhất bạn không nên ăn những phần bị cháy xém.

Ngoài ra, một số nhà hàng bán thực phẩm chay nấu sẵn được làm từ thịt chay đã qua chế biến và nấu lại bằng cách chiên, rán ngập dầu ở nhiệt độ cao càng làm tăng nguy cơ bị ung thư.

6 cách ăn uống lành mạnh nhằm ngăn ngừa ung thư đại trực tràng 

Ăn nhiều rau giàu chất xơ và rau lá xanh đậm

Ăn thực phẩm nhiều chất xơ là chìa khóa để ngăn ngừa ung thư đại trực tràng. Chất xơ trong thực phẩm có thể bao bọc lấy chất thải của cơ thể và kích thích nhu động ruột, làm cho ruột co bóp đều đặn để tống chất thải ra khỏi cơ thể. 

Trong tất cả các loại rau, loại có màu xanh đậm là tốt nhất do chứa nhiều chất chống oxy hóa, có lợi cho việc chống lại bệnh ung thư đại tràng.

Sử dụng chủ yếu các thực phẩm tự nhiên, tránh nấu ở nhiệt độ cao và sử dụng quá nhiều gia vị

Chúng ta nên luộc, xào, om và hầm thức ăn, đồng thời hạn chế sử dụng các kỹ thuật nấu nướng ở nhiệt độ cao như chiên, rán; ta cũng nên tránh nêm nhiều gia vị.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng nên ăn nhiều thực phẩm tự nhiên chưa qua chế biến, chẳng hạn như các sản phẩm làm từ ngũ cốc nguyên hạt và bớt ăn các loại thực phẩm tinh bột được tinh chế.

Sử dụng protein thực vật chất lượng cao

Đối với nguồn protein từ thực vật, hãy chọn các loại đậu tự nhiên, chẳng hạn như đậu nành, đậu đen, đậu Edamame và đậu Hà Lan, hoặc thực phẩm chay ít chế biến hơn, chẳng hạn như đậu hũ, khô đậu nành và sữa đậu nành.

Đồng thời, chúng ta nên giảm tiêu thụ protein thực vật đã qua chế biến có giá trị dinh dưỡng thấp, chẳng hạn như “thịt” chay chiên. 

Duy trì cách ăn uống cân bằng với nhiều màu sắc

Chúng ta nên ăn nhiều loại trái cây và rau củ nhiều màu sắc nhằm cung cấp cho cơ thể nhiều loại chất dinh dưỡng thực vật đa dạng khác nhau, có khả năng hỗ trợ hệ miễn dịch của cơ thể và giúp ngăn ngừa ung thư.

Tổ chức Ung thư Formosa khuyến nghị phụ nữ trưởng thành ăn bảy phần trái cây và rau mỗi ngày, bao gồm bốn phần rau và ba phần trái cây; và nam giới trưởng thành nên ăn chín phần trái cây và rau mỗi ngày, bao gồm năm phần rau và bốn phần trái cây.

Bác sĩ Trần nhấn mạnh rằng chúng ta không thể chỉ ăn một loại trái cây và rau quả nhất định. Ví dụ, chúng ta không thể tiêu thụ quá nhiều rau bina (spinach) vì loại rau này rất bổ dưỡng. Việc hấp thụ quá nhiều thành phần khoáng chất trong rau bina có thể gây ra sự mất cân bằng trong các phản ứng sinh lý của cơ thể.

Bổ sung thực phẩm lên men để cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột

Những người ăn chay lacto-ovo có thể tiêu thụ nhiều sản phẩm sữa lên men, chẳng hạn như sữa chua. Sữa lên men không chỉ cung cấp protein, calcium và các chất dinh dưỡng khác, mà còn chứa một lượng lớn lợi khuẩn đường ruột. Tuy nhiên, những người không dung nạp lactose nên sử dụng lượng vừa phải để tránh các vấn đề như đầy hơi và tiêu chảy.

Ngoài ra còn có các loại thực phẩm lên men khác, chẳng hạn như tương miso, kim chi và giấm, tất cả đều chứa probiotic. Tuy nhiên, bạn cần cân nhắc đến những loại kim chi bán sẵn trên thị trường vì hàm lượng muối và chất phụ gia thường được cho vào quá nhiều. 

Tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều Omega-3

Acid béo không bão hòa đa nối đôi omega-3 có lợi cho việc giảm sự xuất hiện, tiến triển và di căn xa của ung thư đại trực tràng.

Thông thường Omega-3 được bổ sung bằng cách ăn cá. Tuy nhiên, những người ăn chay có thể nhận được chất dinh dưỡng này từ hạt mè, hạt bí ngô, hạt hướng dương, óc chó, quả bơ và dầu hạt chia.

Cuối cùng, ngoài cách ăn uống lành mạnh, chúng ta nên tập thể dục điều độ, tránh uống rượu quá nhiều, ngừng hút thuốc và duy trì cân nặng hợp lý. Những người trên 50 tuổi nên làm xét nghiệm soi phân và nội soi đại tràng  hàng năm để tầm soát ung thư đại tràng. Nếu có những thay đổi trong thói quen đi tiêu, đi ngoài phân máu, nhầy, có mùi hôi và/hoặc thay đổi hình dạng khuôn phân, thì bạn nên đi khám càng sớm càng tốt.

Các bài báo của Epoch Health dành cho mục đích thông tin và không thay thế cho lời khuyên y tế cá nhân. Vui lòng tham khảo ý kiến ​​một chuyên gia đáng tin cậy để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị y tế cá nhân. 

Health 1+1 là nền tảng thông tin y tế và sức khỏe Trung Hoa có uy tín nhất, ở ngoài Trung Quốc. Thứ Ba đến thứ Bảy hàng tuần, từ 9 đến 10 giờ sáng theo giờ miền Đông trên truyền hình và trực tuyến, chương trình gồm có những thông tin mới nhất về virus corona, phòng ngừa, điều trị, nghiên cứu khoa học và chính sách, cũng như bệnh ung thư, bệnh kinh niên, sức khỏe tình cảm và tinh thần, miễn dịch, bảo hiểm y tế, và các khía cạnh khác để cung cấp cho quý vị sự chăm sóc, trợ giúp đáng tin cậy và chu đáo. Trực tuyến: EpochTimes.com/Health TV: NTDTV.com/live