Ăn tôm cùng vitamin C có thể bị ngộ độc thạch tín không?

Dương Cảnh Đoan

Tôm là nguồn cung cấp đa dạng chất dinh dưỡng và vitamin và là món ăn được nhiều người yêu thích. Ăn tôm có thể bảo vệ sức khỏe tim mạch, chống viêm và chống oxy hóa, đồng thời điều hòa hệ miễn dịch. Hơn nữa, tôm chứa ít calorie và ít chất béo, rất phù hợp cho mục đích giảm cân. Tuy nhiên, tôm cũng là một trong những nguồn thạch tín chính mà chúng ta nạp vào. Thạch tín và các hợp chất của thạch tín có các mức độ độc tính khác nhau.  

Có câu chuyện lan truyền trên mạng cho rằng một cô gái Đài Loan đã tử vong vì ngộ độc thạch tín sau khi ăn lượng lớn tôm kèm với vitamin C. Câu chuyện này có đúng không? Điều gì xảy ra khi bạn ăn tôm và vitamin C cùng nhau? Nên lưu ý điều gì khi ăn tôm? Bài viết sẽ cung cấp phân tích của chuyên gia y tế về sự việc này.

Giá trị dinh dưỡng của tôm

Một nghiên cứu công bố trên Saudi Journal of Biological Sciences (Tập san Khoa Học Sinh Học Saudi) năm 2022 cho biết thịt tôm có giá trị dinh dưỡng và hoạt tính chống oxy hóa cao. Nướng được xem là cách tốt nhất để chế biến tôm. Tôm chứa các dưỡng chất chính sau:

1. Các protein đặc biệt

Tôm chứa các protein đặc biệt như màng tôm, chất chống đông máu, protein chitosan và các enzyme chống oxy hóa. Những protein này cung cấp các acid amino thiết yếu, trợ giúp xây dựng và sửa chữa mô cơ thể, điều chỉnh hoạt động co thắt và làm giãn cơ, bảo vệ sức khỏe tim mạch, duy trì sức khỏe hệ miễn dịch và giúp đỡ các chức năng chống oxy hóa, kháng khuẩn và chống viêm.

Tuy nhiên, một số người có thể bị dị ứng với các protein này, dẫn đến các triệu chứng như ngứa da và khó chịu ở đường tiêu hóa. Trường hợp nặng có thể gây sưng họng, khó thở và phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Vì vậy, những người bị dị ứng với tôm hoặc nghi ngờ bị dị ứng nên tránh ăn tôm.

2. Các acid béo thiết yếu

Tôm dồi dào acid béo thiết yếu omega-3, đặc biệt là acid eicosapentaenoic (EPA) và acid docosahexaenoic (DHA). Những acid béo thiết yếu này là thành phần quan trọng trong tế bào và cần thiết cho dẫn truyền tín hiệu thần kinh và tổng hợp các chất chống viêm, có nhiều lợi ích cho sức khỏe tim mạch, chức năng não và giúp giảm viêm.

3. Astaxanthin

Astaxanthin là chất chống oxy hóa mạnh mẽ có thể làm giảm căng thẳng oxy hóa và viêm nhiễm, bảo vệ mắt và giúp làn da khỏe mạnh, cùng nhiều lợi ích khác. 

Một nghiên cứu công bố trên Tập san Marine Drugs năm 2021 cho thấy tôm là nguồn dồi dào acid béo không bão hòa đa omega-3 (PUFA) và astaxanthin. Astaxanthin là chất chống oxy hóa ở dạng tự do hoặc ester hóa (Astx-E). Dầu tôm có nhiều astaxanthin dạng ester hóa, giúp ức chế sự hình thành chất béo. 

4. Vitamin B12

Tôm chứa hàm lượng vitamin B12 đáng kể – đây là loại vitamin quan trọng đối với chức năng thần kinh, tổng hợp DNA và sản xuất tế bào hồng cầu. 

5. Nguyên tố vi lượng

Tôm chứa các nguyên tố vi lượng như selenium và kẽm, có đặc tính chống oxy hóa và giúp điều hòa chức năng miễn dịch và tuyến giáp. Những nguyên tố này cũng đóng vai trò trong tổng hợp DNA và duy trì sức khỏe da, tóc và móng. 

Mối quan hệ giữa tôm và vitamin C

Có đúng là ăn tôm cùng vitamin C sẽ tạo ra thạch tín trong cơ thể không?

Nói rằng ăn tôm cùng vitamin C sẽ sinh ra thạch tín trong cơ thể là không đúng. Tôm là động vật có vỏ chứa chủ yếu là thạch tín hữu cơ, vốn có thể chuyển hóa và bài xuất khỏi cơ thể, do đó khả năng gây hại rất nhỏ. Tôm cũng chứa một lượng nhỏ hợp chất của thạch tín hóa trị 5, là thạch tín vô cơ. Tiêu thụ thạch tín vô cơ trong thời gian dài có thể dẫn đến ngộ độc thạch tín mạn tính. Tuy nhiên, các sản phẩm tôm bán trên thị trường đã được kiểm soát hàm lượng thạch tín hóa trị 5 và phải tuân theo các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm liên quan. 

Vậy tuyên bố trên xuất phát từ đâu? Theo lý thuyết, có thể trong các điều kiện phòng thí nghiệm nhất định, nồng độ cao của hợp chất thạch tín hóa trị 5 kết hợp với liều lượng lớn vitamin C có thể sinh ra thạch tín. Điều này dẫn đến phản ứng hóa học chuyển thạch tín hóa trị 5 thành hóa trị 3 – vốn là thành phần có độc tính cao của arsenic trioxide (thạch tín). Tuy nhiên, để phản ứng này xảy ra trong cơ thể người đòi hỏi phải tiêu thụ hàng chục hoặc thậm chí hàng trăm kg tôm. 

Trong những điều kiện bình thường, ăn tôm với thực phẩm [thông thường] hoặc thực phẩm bổ sung chứa hàm lượng vitamin C cao là hoàn toàn an toàn và không gây ngộ độc.

Những lưu ý khi ăn tôm 

Mặc dù tôm có thể kết hợp với nhiều loại thực phẩm, một số tương tác của tôm với các loại thức ăn hay thuốc khác hoặc các vấn đề về tiêu hóa ở một số người có thể làm cho sự kết hợp không còn tốt nữa. Dưới đây là một số lưu ý khi ăn tôm:

1. Sản phẩm từ sữa

Một số người có thể bị khó tiêu hoặc dị ứng khi ăn tôm cùng với sữa, phô mai hoặc các sản phẩm từ sữa khác. Điều này thường xảy ra ở những người không dung nạp lactose hoặc dị ứng với sữa. Vì vậy tốt nhất nên tránh kết hợp tôm với sữa.

2. Trái cây có hàm lượng acid cao

Do hàm lượng protein cao trong tôm nên việc kết hợp tôm với các loại trái cây có tính acid cao như chanh vàng, chanh xanh hoặc bưởi có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa và khó chịu dạ dày. Nói chung có thể sử dụng một lượng nhỏ các loại trái cây này để tạo hương vị, nhưng nên tránh sử dụng lượng lớn trái cây có hàm lượng acid cao.

3. Thực phẩm nhiều chất béo

Bản thân tôm chứa khá ít chất béo. Tuy nhiên, ăn tôm cùng với thực phẩm nhiều chất béo như đồ chiên rán, nước xốt nhiều kem hoặc [kết hợp] với nhiều bơ có thể ảnh hưởng đến những lợi ích sức khỏe của tôm và tăng lượng calorie đưa vào cơ thể.

Một số người tin rằng ăn tôm và bí đỏ có thể gây kiết lỵ. Về mặt khoa học, nói như vậy là không có căn cứ, vì kiết lỵ là bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn và việc kết hợp các loại thực phẩm không gây ra bệnh này. Mối lo ngại chính [của việc kết hợp tôm với bí ngô] có thể liên quan đến khả năng gây khó chịu về tiêu hóa.

Tôm là món ăn ngon có hàm lượng dinh dưỡng cao, ít chất béo, và ít calorie nên được thưởng thức, đặc biệt là vào mùa hè. Bạn có thể bổ sung vitamin C và ăn số lượng tôm vừa phải một cách an toàn mà không cần lo lắng gì.