Bà Ketanji Brown Jackson, người được đề cử vào Tối cao Pháp viện là ai?

Nếu được Thượng viện Hoa Kỳ xác nhận và trở thành người phụ nữ Mỹ gốc Phi Châu đầu tiên phục vụ tại Tối cao Pháp viện – và nếu hồ sơ tư pháp của bà cho đến nay hé lộ thông tin hữu ích nào đó – thì bà Ketanji Brown Jackson có thể sẽ là một thành viên đáng tin cậy trong khối thiên tả ba thành viên của Tối cao Pháp viện.

Sự xuất hiện của bà Jackson sẽ duy trì sự thống nhất ý thức hệ hiện tại của tòa án này, hiện bao gồm sáu người theo phái bảo tồn truyền thống – ba người trong số họ được Tổng thống (TT) tiền nhiệm Donald Trump bổ nhiệm – và ba người còn lại theo chủ nghĩa tự do thiên tả.

Bà Jackson có tên khai sinh là Ketanji Onyika Brown, và sẽ bước sang tuổi 52 vào ngày 14/09. Bà sẽ thay thế Thẩm phán Stephen Breyer sắp về hưu, người sẽ bước sang tuổi 84 ngày 15/08. Bà Jackson trước đây đã từng là thư ký tại Tối cao Pháp viện cho ông Breyer, người từng dành nhiều lời khen ngợi bà. Thông qua hôn nhân, bà có quan hệ họ hàng với cựu Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan (Cộng Hòa–Wisconsin), người từng ra tranh cử phó tổng thống vào năm 2012 chống lại người đương nhiệm vào thời điểm đó là ông Biden. Sau khi nghe về việc bà được đề cử, ông Ryan đã đăng trên Twitter: “Quan điểm chính trị của chúng tôi có thể khác nhau, nhưng lời khen của tôi dành cho trí tuệ của Ketanji, cho con người bà ấy, và cho sự chính trực của bà ấy là không nghi ngờ gì.”

Sinh ra ở thủ đô Washington, bà Jackson đã cùng gia đình chuyển đến Florida khi còn nhỏ. Cha bà là luật sư trưởng của Hội đồng Trường học Quận Miami–Dade. Mẹ bà là hiệu trưởng một trường chuyên công lập. Bà học cùng trường trung học với người sáng lập Amazon Jeff Bezos và Tổng Y sĩ Hoa Kỳ Vivek Murthy, nơi bà từng là chủ tịch hội sinh viên và rất giỏi trong việc tranh luận. Bà tốt nghiệp Đại học Harvard và Trường Luật Harvard. Bà từng là một phóng viên và nhà nghiên cứu tại tạp chí Time, từng làm việc cho bốn công ty luật nổi tiếng, và đã phục vụ trong ba chức vụ thư ký tư pháp liên bang, cũng như trong vai trò một luật sư và ủy viên của Ủy ban Kết án Hoa Kỳ khi cơ quan này giảm án cho các tội phạm ma túy. Theo báo cáo của bà Amy Howe tại SCOTUSblog, bà Jackson đã làm việc trong hai năm với tư cách là một luật sư bào chữa công.

Khi The Washington Post xem xét các vụ án do bà Jackson phụ trách với tư cách là một luật sư bào chữa cấp liên bang, báo này đã đưa tin rằng “bà đã giành được những chiến thắng hiếm thấy trước chính phủ trong việc rút ngắn hoặc xóa bỏ các án tù kéo dài.”

Kinh nghiệm của bà với tư cách là một luật sư bào chữa công là một điểm sáng đối với các thành viên Đảng Dân Chủ. Tác giả Joel Mathis viết trên tạp chí The Week rằng, “Trước khi ông Biden trở thành tổng thống, chỉ khoảng 1% thẩm phán phúc thẩm liên bang từng làm những công việc mà bà Jackson đã làm.”

Bà Jackson hiện là một thẩm phán tại Tòa án Phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực Thủ đô Hoa Thịnh Đốn, nơi phục vụ như một cơ sở đào tạo cho nhân sự của Tối cao Pháp viện. Từng có tám vị thẩm phán khác từ Tòa án Khu vực Thủ đô Hoa Thịnh Đốn đã gia nhập Tối cao Pháp viện, trong số đó có ông Antonin Scalia quá cố và bà Ruth Bader Ginsburg. Theo báo cáo của Ballotpedia, hiện tại Tối cao Pháp viện có ba thẩm phán cũng đến từ tòa án đó là ông Clarence Thomas, ông John Roberts, và ông Brett Kavanaugh.

Ông Biden đã đề cử bà Jackson cho tòa phúc thẩm Hoa Thịnh Đốn vào ngày 19/04/2021, và Thượng viện Hoa Kỳ đã xác nhận bà vào ngày 14/06 sau đó với tỷ lệ phiếu bầu 53–44. Bà đã thay thế ông Merrick Garland, người rời chức vị đó để trở thành tổng chưởng lý của ông Biden.

Trước đó, bà Jackson đã được cựu TT Barack Obama đề cử làm thẩm phán của Tòa án Địa hạt Hoa Kỳ Khu vực Thủ đô Hoa Thịnh Đốn. Bà đã được xác nhận bởi các thượng nghị sĩ trong một cuộc bỏ phiếu bằng lời. Bà đảm nhiệm vị trí đó từ tháng 03/2013 đến 06/2021.

Trong khi còn là một thẩm phán tòa án địa hạt, bà Jackson đã nhận thấy rằng một vài phần trong ba lệnh hành pháp của cựu TT Donald Trump mâu thuẫn với quyền thương lượng tập thể của nhân viên liên bang. Phán quyết của bà đã bị tòa phúc thẩm Hoa Thịnh Đốn nhất trí đảo ngược.

Năm 2019, bà Jackson đã bác bỏ các lập luận của ông Trump tại Tòa Bạch Ốc rằng đặc quyền hành pháp đã bảo vệ Cố vấn Tòa Bạch Ốc Don McGahn khỏi trát đòi hầu tòa của Quốc hội liên quan đến cuộc điều tra của cố vấn đặc biệt Robert Mueller về cáo buộc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016. Bà Jackson đã viết trong một bản ý kiến của tòa án rằng, “Tổng thống không phải là vua” và đối với các trợ lý cao cấp của tổng thống thì “quyền miễn trừ tuyệt đối khỏi quy trình bắt buộc của Quốc hội đơn giản là không tồn tại”. Việc ông Trump khẳng định rằng ông có thể ngăn cản các cố vấn hàng đầu làm chứng “là một mệnh đề không thể bị đem ra so sánh với các giá trị Hiến Pháp cốt lõi, và chỉ lý do này thôi cũng đã đủ để điều đó không thể được duy trì.” Sau đó, các điều tra viên Quốc hội và các luật sư của ông McGahn đã đạt được một thỏa thuận và ông này đã đồng ý bị thẩm vấn trong một phiên điều trần kín, theo phân tích của một hãng thông tấn.

Cũng tại tòa án này, vào cùng năm đó, bà Jackson đã tạm thời ngăn cản tiến triển của chính phủ ông Trump trong kế hoạch mở rộng một chương trình đẩy nhanh việc trục xuất người nhập cư bất hợp pháp. Trước đây, chương trình này chủ yếu được sử dụng để đẩy nhanh tốc độ trục xuất những người bị giam giữ ngay sau khi nhập cảnh trái phép từ Mexico. Bà Jackson đã cảm thấy phiền lòng vì chính phủ này dường như không tính đến việc chương trình mở rộng đó sẽ ảnh hưởng như thế nào đến những người nhập cư bất hợp pháp và gia đình của họ, vốn đã đến cư trú ở Hoa Kỳ trong khoảng thời gian lên đến hai năm.

Bà Jackson viết rằng: “Không có nghi vấn nào trong tâm trí của Tòa án này rằng một cơ quan không thể tiến hành việc ra quyết định hợp lý, không tùy tiện liên quan đến các chính sách có thể ảnh hưởng đến con người trong đời thật mà không tính đến những hoàn cảnh thực tế như vậy.” Tòa án phúc thẩm Hoa Thịnh Đốn, nơi mà sau này bà có thể được thăng chức lên, đã đảo ngược quyết định của bà, nhận thấy rằng Bộ trưởng An ninh Nội địa có quyền tự do tăng cường chương trình này.

Cũng trong năm 2019, bà Jackson đã đứng về phía chính phủ ông Trump khi bác bỏ lập luận của các nhà bảo vệ môi trường cho rằng chính phủ này, trong sự hăm hở muốn mở rộng bức tường biên giới với Mexico, đã không tuân thủ luật môi trường trước khi tiến hành xây dựng.

Ít lâu sau khi vào Tòa án Phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực Hoa Thịnh Đốn, bà Jackson đã ra phán quyết ủng hộ các nghiệp đoàn nhân viên chính phủ, những người đang chống lại một quy định từ thời ông Trump cho phép các cơ quan chính phủ tự do hơn trong việc tiến hành các thay đổi tại nơi làm việc.

Không rõ khi nào Thượng viện sẽ tiếp nhận đề cử của bà Jackson.

Ông Breyer, người từng được cựu TT Bill Clinton bổ nhiệm vào năm 1994, cho biết ông sẽ về hưu vào cuối nhiệm kỳ hiện tại của pháp viện, dự kiến sẽ kết thúc vào tháng Năm hoặc tháng Sáu này.