Bà Nikki Haley kết thúc nỗ lực tranh cử tổng thống năm 2024, không tán thành cựu TT Trump

Jackson Richman và Samantha Flom

Hôm 06/03, ứng cử viên tổng thống Đảng Cộng Hòa Nikki Haley đã kết thúc nỗ lực tranh cử năm 2024 của mình, không tán thành đề cử viên đủ điều kiện giả thiết của đảng – cựu Tổng thống (TT) Donald Trump.

Bà Haley đã đưa ra thông báo này cho những người ủng hộ ở Charleston, South Carolina, tiểu bang quê nhà của bà. 

“Lòng tôi tràn ngập sự biết ơn trước sự ủng hộ dạt dào mà chúng tôi đã nhận được từ khắp đất nước vĩ đại của chúng ta. Nhưng giờ đây là lúc tôi đình chỉ chiến dịch của mình,” bà nói. “Tôi đã nói rằng tôi muốn tiếng nói của người Mỹ được lắng nghe. Tôi đã làm như thế. Tôi không hối tiếc. Và mặc dù tôi sẽ không còn là một ứng cử viên nữa, nhưng tôi sẽ không ngừng lên tiếng cho những điều tôi tin tưởng.” 

Thông báo của bà Haley, được đưa ra một ngày sau Super Tuesday – ngày diễn ra các cuộc bầu cử sơ bộ quan trọng nhất trong chu kỳ bầu cử tổng thống – trong đó cựu TT Trump đã thắng gần hết tại tất cả các tiểu bang đã bỏ phiếu trong các cuộc tranh cử của Đảng Cộng Hòa. 

Thừa nhận rằng cựu tổng thống có thể sẽ trở thành đề cử viên của Đảng Cộng Hòa, bà chúc mừng ông đã đạt được nhiều thành tích và chúc ông sức khỏe nhưng quyết định không tán thành ông. 

“Tôi luôn luôn là một thành viên Đảng Cộng Hòa bảo tồn truyền thống và ủng hộ đề cử viên của Đảng Cộng Hòa,” bà Haley nói. “Tuy nhiên, về câu hỏi này, bà Margaret Thatcher đã khuyên rất nhiều người khác một lời khuyên rất hay khi bà nói, “Đừng bao giờ chạy theo đám đông. Hãy luôn có suy nghĩ riêng của mình.’” 

“Bây giờ là lúc ông Donald Trump sẽ có được phiếu bầu của những người trong đảng của chúng ta và hơn thế nữa, là những người đã không ủng hộ ông. Và tôi hy vọng ông có thể đạt được như thế.” 

Cựu TT Trump đã phản ứng với tin tức bà Haley rời khỏi cuộc đua bằng một tuyên bố trên nền tảng Truth Social của ông. Lưu ý rằng ông đã “quở trách” bà Haley vào đêm hôm trước, cựu tổng thống nói, “Vào lúc này, tôi hy vọng bà ấy sẽ tiếp tục ‘cuộc đua’ và chiến đấu với đến giây phút cuối cùng!” 

Tuy nhiên, ông đã mời gọi những người ủng hộ bà Haley tham gia cùng ông trong nỗ lực đánh bại TT Joe Biden vào tháng Mười Một, người mà ông gọi là “địch thủ”.

“ÔNG ẤY ĐANG PHÁ HỦY ĐẤT NƯỚC CHÚNG TA,” ông viết. “HÃY LÀM CHO NƯỚC MỸ VĨ ĐẠI TRỞ LẠI!!!” 

Thu hẹp danh sách ứng cử

Cựu thống đốc South Carolina đã bắt đầu chiến dịch của mình vào tháng 02/2023, khiến bà trở thành ứng cử viên lớn đầu tiên của Đảng Cộng Hòa bước vào cuộc đua sau cựu TT Trump. Bà cũng là ứng cử viên nữ duy nhất trong cuộc tranh cử của Đảng Cộng Hòa.

Trong danh sách ứng cử viên có hơn chục người lúc ban đầu, bà Haley đã rất cố gắng để nhận được sự ủng hộ. Nhưng tại cuộc tranh luận vòng sơ bộ đầu tiên hồi tháng 08/2023, bà đã có lúc vượt lên.

Đặc biệt là, lập trường của bà về phá thai đã nhận được sự ủng hộ của nhóm người ôn hòa hơn. Bà lưu ý rằng nếu không có một khối đa số tại Hạ viện, 60 phiếu bầu tại Thượng viện, và Tòa Bạch Ốc, thì Đảng Cộng Hòa không thể ban hành một lệnh cấm phá thai trên toàn quốc. Bà nói rằng trọng tâm nên là đạt được sự đồng thuận để thừa nhận chung rằng việc phá thai muộn (late-term abortions) nên bị cấm, việc cho nhận con nuôi được khuyến khích, và các biện pháp tránh thai phải được cung cấp sẵn sàng. Bà cũng cho rằng các chuyên gia y tế nên được phép thực hành theo lương tâm của họ, và phụ nữ không nên bị bỏ tù vì phá thai.

Nhận định đó đã làm dấy lên những lời chỉ trích từ một số người theo phái bảo tồn truyền thống, những người nhận thấy điều đó không phù hợp với những tuyên bố của bà Haley – trở thành “người ủng hộ sự sống không hối tiếc”. Nhưng đối với những người có lập trường cấp tiến hơn về vấn đề này thì những bình luận của bà được xem là một giải pháp ôn hòa.

Khi các cuộc đua sơ bộ đầu tiên đến gần, thành tích của bà Haley đã tăng lên trong các cuộc bỏ phiếu cho đến khi bà sát nút với Thống đốc Florida Ron Desantis cho vị trí thứ hai. Và trong khi bà về thứ ba ở Iowa, thật khó để đưa ra quyết định từ nhận xét của bà. 

“Tôi có thể nói một cách thận trọng rằng, tối nay, Iowa đã biến cuộc đua sơ bộ của Đảng Cộng Hòa này thành một cuộc đua hai người,” bà tuyên bố khi các kết quả lần lượt được công bố. 

Những lời này của bà Haley đã sớm được doanh nhân Vivek Ramaswamy và ông DeSantis xác nhận. Ông DeSantis đã rời cuộc đua trước khi diễn ra cuộc bầu cử sơ bộ ở New Hampshire một tuần sau đó. 

Tại New Hampshire, bà thua với 11 điểm phần trăm, mặc dù một lần nữa, bài diễn văn của bà nói về một câu chuyện khác khác. Trong lúc nhấn mạnh rằng cuộc đua đã ở “xa hơn nữa” thì bà cho biết chiến dịch của bà chỉ mới bắt đầu.

Nhưng vào thời điểm bà Haley đã đạt được chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ đầu tiên của mình tại Thủ đô Hoa Thịnh Đốn hôm 03/03, bài viết này đã trở thành một điềm gở. 

Khi các phiếu bầu được kiểm đếm vào Super Tuesday, người ta mong đợi một thông báo về việc bà dừng chiến dịch tranh cử của mình sẽ được đưa ra sau đó. 

Những sai lầm

Tuy rằng bà Haley thực hiện một chiến dịch thẳng thắn mà tích cực, nhưng không phải là không có tranh cãi. 

Một trong những sai lầm lớn nhất là khi bà không xác định chế độ nô lệ là nguyên nhân chính gây ra Nội Chiến tại sự kiện tiếp xúc cử tri ở New Hampshire hồi tháng 12/2023. 

“Tôi nghĩ rằng nguyên nhân gây ra Nội Chiến về cơ bản là cách chính phủ quản lý những sự tự do và những gì mọi người có thể và không thể làm được,” bà Haley trả lời khi một cử tri hỏi suy nghĩ của mình về vấn đề này.

Khi bị hỏi dồn, bà đưa ra một lời giải thích dài dòng về vai trò của chính phủ và tầm quan trọng của tự do cá nhân. Nhưng một lần nữa, bà đã không đề cập đến chế độ nô lệ – một điều mà cử tri này cho biết rằng ông đã cảm thấy “sửng sốt”. 

Bà Haley sau đó đã giải thích rõ rằng “tất nhiên, Nội Chiến là về chế độ nô lệ,” nhưng lúc này thì câu trả lời của bà đã gây hậu quả. 

Vấn đề đáng bàn cãi này đã xuất hiện vào tháng sau đó, khi bà nói rằng Hoa Kỳ “chưa bao giờ là một quốc gia phân biệt chủng tộc.” Khi The Epoch Times hỏi bà liệu có phải đã lỡ lời khi bình luận như vậy không, thì cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc trả lời rằng, “Không.” 

“Nghe này, tôi sinh ra là một cô gái da màu ở một thị trấn nhỏ ở South Carolina. … Liệu chúng tôi đã đối mặt với sự phân biệt chủng tộc chăng? Có,” bà Haley cho biết. Cha mẹ bà đã từ Ấn Độ di cư đến Hoa Kỳ.

“Tuy nhiên, điều tôi có thể nói với quý vị là cô gái da màu đó đã lớn lên ở thị trấn nông thôn nhỏ bé đó và lớn lên trở thành nữ thống đốc [chủng tộc] thiểu số đầu tiên trong lịch sử, tiếp tục trở thành Đại sứ Hoa Kỳ, và hiện đang tranh cử Tổng thống Hoa Kỳ. Tôi không muốn có bất kỳ trẻ em nào da màu, gốc Phi Châu, hay [chủng tộc] nào khác nghĩ rằng các em sống trong một đất nước phân biệt chủng tộc.” 

Bà tiếp tục nói rằng mặc dù có nạn phân biệt chủng tộc ở Mỹ, nhưng điều đó không mang tính hệ thống và vẫn có cơ hội bình đẳng cho mọi người.

Nhưng đối với nhiều cử tri Đảng Cộng Hòa, một bước ngoặt khác là việc bà Haley chỉ trích về tuổi tác của cựu TT Trump. 

Mặc dù hầu như bà đã kiềm chế không tấn công cựu tổng thống khi bắt đầu chiến dịch tranh cử, nhưng điều đó đã thay đổi trong những tuần trước Cuộc họp bầu Iowa hồi tháng Một. Từ đó trở đi, bà thường xuyên so sánh cựu TT Trump với TT Joe Biden – nhiều người cho rằng ông Biden đang bị suy giảm nhận thức – lập luận rằng đã đến lúc một thế hệ mới lên nắm quyền.

“Ông Trump và ông Biden là hai cụ già và họ chỉ ngày càng già hơn mà thôi,” bà Haley nói tại một sự kiện chiến dịch hôm 20/02, trong lúc giải thích lý do vì sao bà vẫn tiếp tục cuộc đua này.

“Tất cả chúng ta đều thấy họ nói lắp bắp và nhầm lẫn về các nhà lãnh đạo thế giới. Đó không phải là người mà quý vị muốn có trong Văn phòng Tổng thống khi Nga phóng một vũ khí hạt nhân vào các vệ tinh của chúng ta hoặc khi Trung Quốc ngắt lưới điện của chúng ta.” 

Vài ngày sau, tại Hội nghị Hành động Chính trị Bảo tồn truyền thống ở Hoa Thịnh Đốn, bà Barbara Burg, cư dân Alaska, nói với The Epoch Times rằng bà nhận thấy những lời chỉ trích đó là không công bằng.

“Tôi nghĩ rằng bà ấy đã nói ra rất nhiều điều gây tổn thương và có lẽ không đúng với ông Trump,” bà Burg, người ban đầu đã cân nhắc việc bỏ phiếu cho bà Haley, cho biết. “Ý tôi là, đúng là ông ấy lớn tuổi hơn. Vâng, ông ấy gần bằng tuổi của ông Joe Biden, nhưng đầu óc của ông ấy rất sáng suốt. Tinh thần của ông ấy rất tốt.”

Nhìn về tương lai, bà Haley có thể tham gia tranh cử một lần nữa vào năm 2028. Có lẽ sau bốn năm, mọi chuyện sẽ lắng xuống để những cử tri như bà Burg có nhận định khác về bà Haley.