Bắc Kinh cần đầu tư của doanh nghiệp tư nhân

Milton Ezrati

Dường như Bắc Kinh cuối cùng đã hiểu được rằng nền kinh tế Trung Quốc cần được giúp đỡ nhiều hơn.

Từ cách đây vài tháng, các nhà chức trách đã bắt đầu nỗ lực khi rốt cuộc họ cũng dỡ bỏ các quy định nghiêm ngặt ngột ngạt của chính sách zero COVID. Tuy nhiên, đảo ngược một chính sách sai lầm thì chưa đủ cho những gì nền kinh tế này cần. Vì vậy, gần đây, họ nỗ lực khôi phục lòng tin trong giới doanh nghiệp tư nhân để các doanh nghiệp này đầu tư, phát triển, và tuyển dụng nhân viên mới.

Các kế hoạch của Bắc Kinh có thể sẽ thất bại. Những kế hoạch này mang đầy hơi hướng áp đặt, chỉ huy, và kiểm soát tập trung của chủ nghĩa Marx. Nói cách khác, họ đang lặp lại những sai lầm trong quá khứ bằng cách tiếp tục phớt lờ các tín hiệu thị trường, mà tất nhiên, là hướng dẫn căn bản cho bất kỳ nỗ lực kinh tế thành công nào. Nếu những nỗ lực mới này có bất kỳ tác động tích cực nào, thì hiệu quả tích cực đó có thể sẽ chỉ tồn tại trong thời gian ngắn và thay vì có tác dụng tốt đẹp, sẽ gây thêm các rắc rối kinh tế trong tương lai.

Doanh nghiệp tư nhân ở Trung Quốc thiếu niềm tin vì hai lý do. Một là hậu quả của chính sách zero COVID nghiêm ngặt của Bắc Kinh. Trong ba năm, theo một cách có vẻ tùy tiện, các biện pháp này đã áp đặt một loạt các đợt phong tỏa và cách ly cưỡng chế vốn làm suy yếu bất kỳ ý thức nào trong mỗi cá nhân và doanh nghiệp – rằng họ có thể lập kế hoạch, tiết kiệm, đầu tư, hoặc kể cả kiếm tiền được một cách thiết thực. Do đó, chẳng mấy ngạc nhiên khi các nhà quản lý và chủ doanh nghiệp đã hạn chế việc đặt bất kỳ khoản tiền nào vào rủi ro trong các dự án kinh doanh mới. 

Đồng thời, trong nhiều năm nay, lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình và các đồng sự trong ban lãnh đạo của ông ta đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc Trung Quốc rời bỏ nền kinh tế cạnh tranh mà quốc gia này từng dung dưỡng và quay trở lại với các nguyên tắc của chủ nghĩa Marx. Một phần của diễn ngôn công khai này đã biến thành luận điệu chỉ trích các doanh nghiệp tư nhân – cả lớn và nhỏ – từ phía chính quyền, rằng bằng cách nào đó họ đang chống lại cả xã hội vì chạy theo các cơ hội kiếm lời được thể hiện ra thông qua các tín hiệu thị trường thay vì nghị trình của Trung Cộng.

Những tác động của kiểu hành xử này đối với các doanh nghiệp tư nhân đã cản trở nền kinh tế Trung Quốc. Trong nửa đầu năm nay, kể cả khi các doanh nghiệp nhà nước (SOE) theo lệnh của Trung Cộng đã bổ sung đầy đủ 4.4% giá trị gia tăng cho nền kinh tế Trung Quốc, thì các công ty tư nhân đã mở rộng chậm chạp, chỉ tăng thêm 1.9%. Trong khi các doanh nghiệp nhà nước đã tăng chi đầu tư lên 8.1%, thì đầu tư tư nhân lại giảm 0.2%. Sự sai biệt này là không chống đỡ nổi, như Bắc Kinh đã nhận thức được, khi nhận thấy các doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ đóng góp khoảng 50% tổng số doanh thu thuế, tương đương với 60% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của quốc gia, sử dụng khoảng 70% đổi mới công nghệ của Trung Quốc, và chiếm 80% tổng số việc làm ở thành thị.

Đối mặt với những thực tế này và việc nền kinh tế Trung Quốc vẫn đang đang chững lại vì những điều kiện đó, ông Tập và Trung Cộng đã thay đổi thái độ. Để ngầm thừa nhận sự thất bại của các chính sách trước đây, Bắc Kinh đã dỡ bỏ các quy định zero COVID nghiêm ngặt vào tháng Một, và mới đây đã bắt đầu bớt nói về các nguyên tắc của chủ nghĩa Marx trong khi đảo ngược các luận điệu chống doanh nghiệp tư nhân. Giờ đây, ông Tập gọi các doanh nhân tư nhân là “người của chúng ta”.

Nhưng như những con số được trích dẫn ở trên cho thấy, doanh nghiệp tư nhân vẫn còn cảnh giác. Vì vậy, Bắc Kinh đã đưa ra một kế hoạch mới nhằm xây dựng lại niềm tin của các chủ doanh nghiệp tư nhân và các nhà quản lý. Ở mức tốt nhất, lời hứa của họ là đáng ngờ.

Kế hoạch 31 điểm mới gồm 17 biện pháp nhằm tăng chi tiêu đầu tư của các doanh nghiệp tư nhân. Trong đó, Ủy ban Phát triển và Cải tổ Quốc gia (NDRC), cơ quan lập kế hoạch của Trung Quốc, sẽ xác định “các ngành công nghiệp trọng điểm” để tăng đầu tư. NDRC đã tổng hợp danh sách 2,900 dự án đầu tư để thu hút khoảng 3.2 ngàn tỷ nhân dân tệ (khoảng 447.5 tỷ USD) trong các khoản đầu tư mới. Các nhà quy hoạch đã nói rõ rằng tất cả các dự án này đều do chính phủ địa phương đề nghị. Kế hoạch này cũng kêu gọi NDRC phát triển cơ sở dữ liệu về các dự án này cho các tổ chức tài chính có liên quan – toàn bộ các SOE – để cung cấp tài chính cho khoản đầu tư. Các công ty tư nhân sẽ ghi danh để được tham gia chương trình.

Thật khó để thấy làm thế nào một kế hoạch như vậy có thể khôi phục được niềm tin của các doanh nghiệp. Toàn bộ chương trình do các nhà hoạch định trung tâm chỉ huy từ trên xuống, vừa phê chuẩn cho các ứng viên lại vừa thu xếp tài chính. Kế hoạch này có đề cập đến việc “lắng nghe” các “mối quan tâm” của doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên ngoài đó ra, kế hoạch không tính đến bất kỳ mong muốn nào của người tiêu dùng cuối cùng mà các doanh nghiệp có lẽ tiếp xúc hàng ngày. Nói cách khác, khuynh hướng của nỗ lực này là hoàn toàn bỏ qua các tín hiệu thị trường để ủng hộ các nỗ lực do chính phủ chỉ định và lựa chọn.

Kế hoạch này sẽ không những không truyền được cảm hứng cho các nỗ lực đầu tư tư nhân hoặc khôi phục lại động lực kinh tế, mà còn mang theo tất cả những rủi ro cố hữu của việc lập kế hoạch tập trung. Kế hoạch sẽ sắp xếp các nguồn lực và tài trợ to lớn cho những nỗ lực mà các nhà hoạch định và các quan chức chính phủ mong muốn, nhưng có ít hoặc không liên quan đến những gì người tiêu dùng hoặc các doanh nghiệp khác muốn và được báo hiệu trên thị trường. Tiền bạc và công sức sẽ được đổ vào các hoạt động mà trên thực tế ít hứa hẹn thu về lợi nhuận tương xứng. Cách tiếp cận này là lý do vì sao Trung Quốc ngày nay có những khu chung cư cao tầng bỏ hoang ở những nơi không ai muốn sống và một di sản nợ nần chồng chất do nỗ lực phát triển sai hướng đó.

Áp lực từ chính quyền và nguồn tài chính dồi dào có thể tạo ra phản ứng tích cực tức thời đối với chương trình 31 điểm này. Tuy nhiên, cuối cùng, thật khó để hình dung các doanh nghiệp sẽ đi được bao xa theo các dự án có ít liên quan đến tín hiệu thị trường và do đó là các dự án mà, tốt nhất thì chỉ có cơ hội ngẫu nhiên để tăng lợi nhuận này. 

Người Mỹ có thể rút ra bài học từ chính sách và những sai sót của Trung Quốc. Suy cho cùng, Trường phái kinh tế Biden (Bidenomics) là một phiên bản rút gọn của những gì Trung Quốc đang làm.

Quan điểm trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times. 

Ông Milton Ezrati là một biên tập viên cộng tác với The National Interest, một chi nhánh của Trung tâm Nghiên cứu Vốn Con người tại Đại học Buffalo (SUNY), và là nhà kinh tế trưởng của Vested, công ty truyền thông có trụ sở tại New York.