Bản án hà khắc đối với công dân Canada là kết quả ‘định hướng sai lầm’ của Ottawa với Trung Quốc

Nhà hoạt động và tác giả Thịnh Tuyết (Sheng Xue) nói rằng, việc kiên quyết giữ bản án tử hình đối với ông Robert Schellenberg, sau đó là án tù 11 năm dành cho ông Michael Spavor trong tuần lễ từ ngày 09-15/08 là cái giá mà Canada và thế giới phải trả cho nhiều năm đi sai hướng về bang giao với Trung Cộng, không đứng lên chống lại nhà cầm quyền này và những chiến thuật kiểm soát của Trung Cộng.

Bà Thịnh, một nhà bất đồng chính kiến người Canada gốc Trung Quốc, nói với The Epoch Times rằng, “Đây không phải là kết quả của việc Trung Quốc trả thù Canada. Đó là kết quả của những bước đi sai lầm trong nhiều năm của Canada, đi sai hướng trong mối bang giao với Trung Cộng và thể hiện sự yếu đuối của mình. Đây là cái giá mà Canada cũng như thế giới này đang phải trả.”

Hôm 11/08, ông Spavor bị kết tội gián điệp và bị một tòa án Trung Quốc kết án 11 năm tù. Ông cũng được ra lệnh là phải bị trục xuất, mặc dù không rõ liệu việc đó được thực hiện trước hay sau khi ông chấp hành án tù này.

Doanh nhân này, cùng với nhà cựu ngoại giao Michael Kovrig, đã bị giam giữ tại Trung Quốc ngay sau khi một nhà điều hành của Huawei bà Mạnh Vãn Chu bị bắt tại Vancouver theo một yêu cầu dẫn độ của Hoa Kỳ hồi tháng 12/2018. Ngay sau vụ giam giữ hai người đàn ông này là sự leo thang từ bản án 15 năm tù lên bản án tử hình về tội buôn lậu ma túy dành cho ông Schellenberg, quyết định này được giữ nguyên tại một tòa án Trung Quốc hôm 10/08, một ngày trước khi tuyên án ông Spavor.

‘Bản án cho thấy sự tuyệt vọng’

Ông Peter Dahlin, một nhà hoạt động nhân quyền người Thụy Điển, người đã bị giam giữ một thời gian tại Trung Quốc vào năm 2016, nói rằng bản án 11 năm dành cho ông Spavor là “hà khắc một cách bất thường” đối với các trường hợp tương tự.

“Điều đó cho thấy sự tuyệt vọng từ phía Trung Quốc khi các cuộc điều trần về bà Mạnh sẽ sớm kết thúc,” ông Dahlin nói với The Epoch Times.

Ông nói thêm rằng với án tử hình của ông Schellenberg được giữ nguyên, Trung Cộng có thể đã “chơi gần như tất cả các quân bài của mình.”

Vụ án dẫn độ của bà Mạnh đang ở giai đoạn cuối, với các phiên điều trần được dự kiến ​​kết thúc vào cuối tháng này. Sau đó, tòa án sẽ đưa ra quyết định liệu có nên dẫn độ nhân vật điều hành cao cấp của Huawei này đến Hoa Kỳ để đối mặt với tội gian lận liên quan đến các cáo buộc rằng bà đã nói dối HSBC về sự móc nối của công ty bà với Iran hay không. Hành vi của bà đã khiến HSBC có nguy cơ vi phạm các biện pháp trừng phạt của Hoa Kỳ đối với Iran.

Theo luật của Canada, bộ trưởng tư pháp liên bang có quyền can thiệp vào quá trình dẫn độ và ngăn chặn việc dẫn độ ngay cả khi một tòa án đã ra phán quyết rằng việc dẫn độ phải được tiến hành.

Việc bắt giữ và kết án hà khắc đối với các công dân Canada, cũng như hàng loạt vụ chặn nhập cảng của Trung Quốc đối với Canada, được nhiều người coi là chiến thuật gây áp lực của Bắc Kinh đối với Ottawa để thả bà Mạnh trước khi bà bị dẫn độ về Hoa Kỳ.

Về việc liệu các bản án của tuần này có liên quan đến các thủ tục xét xử tại tòa án của bà Mạnh hay không, Đại sứ Canada tại Trung Quốc ông Dominic Barton cho biết ông không nghĩ “đó là sự trùng hợp ngẫu nhiên khi những sự kiện này đang diễn ra ở Vancouver.”

Ông Dahlin nói rằng thực tế là phán quyết của tòa án đối với ông Spavor nhấn mạnh rằng việc trục xuất như một phần của bản án này có thể là một tín hiệu cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng để ông Spavor, cũng như sự gia hạn đối với ông Kovrig, rời khỏi Trung Quốc nếu phiên điều trần của bà Mạnh có kết quả thuận lợi cho Trung Cộng.

Ông nói thêm rằng bản án của ông Kovrig, chưa được công bố, có thể hà khắc hơn bản án của ông Spavor, vì các cáo buộc an ninh quốc gia đối với ông ấy nghiêm trọng hơn. Ông Kovrig bị cáo buộc đánh cắp thông tin nhạy cảm ở Trung Quốc, và ông Spavor bị cáo buộc là nguồn tin tình báo cho ông ta, theo Thời báo Hoàn cầu – hãng thông tấn nhà nước Trung Cộng.

Ông Dahlin cho biết, “Bản án của ông Kovrig có thể được giữ lại lâu hơn một chút, cho đến khi Trung Cộng có một ý tưởng tốt hơn về cách kết thúc phiên điều trần của bà Mạnh.”

‘Cần giải quyết sự yếu kém đang tiếp diễn’

Thủ tướng Justin Trudeau cho biết trong một tuyên bố sau bản án của ông Spavor rằng ưu tiên hàng đầu của chính phủ của ông là bảo đảm việc thả ông Spavor và Kovrig ngay lập tức, đồng thời nói rằng bản án của ông Spavor là “hoàn toàn không thể chấp nhận được và không công bằng.”

Ông Trudeau bày tỏ, “Phán quyết dành cho ông Spavor được đưa ra sau hơn hai năm rưỡi bị giam giữ tùy tiện, quy trình pháp lý thiếu minh bạch, và một phiên tòa không đáp ứng ngay cả những tiêu chuẩn tối thiểu mà luật pháp quốc tế yêu cầu.”

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã nhắc lại lời kêu gọi trả tự do cho hai công dân Canada, ông đã nói trong một tuyên bố rằng “không bao giờ được sử dụng con người như một món hàng mặc cả.”

Nghị sĩ Đảng Bảo Thủ Garnett Genuis, bộ trưởng phụ trách nhân quyền của đảng đối lập, nói rằng tình cảnh khó khăn của hai người Canada ở Trung Quốc này cho thấy Trung Cộng “đã chuẩn bị để đi xa đến mức nào trong việc lạm dụng nhân quyền của không chỉ người dân Trung Quốc mà còn của những người ở nơi khác.”

“Nhưng nếu chúng ta mạnh mẽ, nếu chúng ta rõ ràng, nếu chúng ta có nguyên tắc, cơ hội của chúng ta để bảo đảm việc thả những công dân Canada này sẽ cao hơn nhiều.”

Bà Thịnh đồng ý.

“Canada đã đi sai hướng trong nhiều năm và bị Trung Cộng kiểm soát. Nhưng vẫn chưa quá muộn để Canada và thế giới cùng nhau đứng lên chống lại Trung Cộng và thắng vụ này,” bà nói.

“Trung Cộng không phải là một chính phủ bình thường – họ chỉ tin vào quyền lực. Nếu thế giới dân chủ đoàn kết và cùng nhau chống lại sự chuyên chế của Trung Cộng, thì Trung Cộng sẽ cúi đầu trước quyền lực đó. Nhưng nếu các nền dân chủ tỏ ra yếu đuối đối với Trung Cộng, thì Trung Cộng sẽ càng tỏ ra mạnh mẽ hơn.”

Ông Omid Ghoreishi là một ký giả tại Toronto.