Bí mật thương mại Hoa Kỳ: Hàng thủ công thời thuộc địa

Trên những con phố nhộn nhịp của một thị trấn thịnh vượng có từ thời Hoa Kỳ còn là thuộc địa, có rất nhiều ngôi nhà, cơ sở kinh doanh, và cửa hàng. Nhiều cửa hàng được các thợ thủ công điều hành; họ là những nghệ nhân có thể chế tác hầu như mọi thứ từ thổi thủy tinh đến làm đồ nội thất.

Trong thời kỳ thuộc địa, thợ thủ công Hoa Kỳ dựa vào hệ thống những người học nghề. Các chàng trai trẻ này sẽ phụ việc cho thầy trong khoảng bốn hoặc năm năm, và được truyền thụ nghề trong thời gian đó. Nếu mọi việc diễn ra tốt đẹp, vào cuối thời gian phụ việc, các cậu trai học việc sẽ chính thức trở thành người hành nghề. Lúc này, họ sẽ rời đi để kiếm sống và cố gắng tiết kiệm đủ vốn để làm chủ cửa hàng của riêng mình.

Thợ bạc

Những người thợ bạc đại diện cho một ngành nghề từng đóng vai trò thú vị trong đời sống của cư dân thuộc địa. Tuy nhiên, ngày nay chỉ một nhóm nhỏ nghệ nhân còn theo đuổi nghề này. Ngành nghề này đặc biệt đã thịnh vượng ở miền Bắc, nơi giới giàu có muốn sở hữu những món đồ tinh xảo do các thợ bạc làm ra. Điều đáng nói là những vị khách này không cần những chiếc bình, những ấm trà, và những sản phẩm dao nĩa cho mục đích sử dụng đơn thuần. Họ chỉ muốn phô trương địa vị xã hội.

Vào thời kỳ này, ngân hàng chưa có nên người ta chỉ có thể cất tiền vào két kiên cố. Điều này rõ ràng không đem đến sự an tâm, vì một khi tiền bị mất cắp, người ta không thể truy vết. Tuy nhiên, những người thợ bạc đã có cách để giải quyết vấn đề này. Với các dấu hiệu được thêm vào, cơ hội bắt được kẻ trộm sẽ cao hơn. Và khi chi tiết này được xác minh, đồng tiền sẽ được trả về cho người bị mất.

Khách hàng sẽ đem những đồng tiền bạc đến nơi người thợ bạc để họ nấu chảy và tạo hình. Các đồng tiền được thợ bạc nung chảy thành một khối ở thể cứng được gọi là thỏi bạc (ingot). Sau đó, thỏi bạc này được làm phẳng thành một tấm dày. Người thợ bạc cắt tấm bạc này và tạo thành nhiều khối trụ. Sau đó, ông ấy dùng búa đóng từng khối trụ vào cái đe cho đến khi nó có hình dạng như ý muốn. Trong suốt quá trình, người thợ nung nóng khối bạc này để nó luôn mềm dễ uốn.

Khi đồng bạc đạt đến hình dạng mong muốn, người thợ bạc sử dụng các loại búa khác nhau để làm phẳng nó. Các chi tiết nhỏ được đúc riêng biệt rồi được hàn vào đồng bạc chính. Nhiều tác phẩm (đồng bạc) được chạm khắc để làm tăng thêm tính thẩm mỹ. Và sau khi một sản phẩm được hoàn thành, nó sẽ được đánh bóng và đưa vào sử dụng.

Công việc phức tạp này đòi hỏi sức mạnh để đóng và tạo hình kim loại. Chưa hết, việc chế tác cần bàn tay tài hoa của người thợ để có thể làm ra những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo. Người thợ bạc nổi tiếng nhất thời kỳ thuộc địa, Paul Revere, đã chế tác nhiều tác phẩm để đời, và thậm chí một lượng lớn các tác phẩm này còn làm nức lòng công chúng cho đến tận nay.

Thời gian trôi qua, ngành nghề này dần biến mất khỏi cuộc sống của người dân Hoa Kỳ. Ngày nay, những đồng tiền đúc được sản xuất hàng loạt và được các nhà băng bảo chứng.

Thợ đóng giày

Bởi vì giày rất quan trọng đối với hầu hết những người dân thời kỳ thuộc địa, những người thợ đóng giày có lẽ đã đến Jamestown rất sớm, vào khoảng năm 1610. Họ làm những đôi giày đóng sẵn, tương tự như giày mà chúng ta mua ngày nay. Còn có những đôi giày được đặt đóng riêng theo yêu cầu của khách hàng.

Lúc bấy giờ, người ta thường mua giày cỡ lớn hơn so với bàn chân của trẻ em, để không phải sớm thay giày khi lũ nhóc lớn lên, như vậy sẽ tiết kiệm được tiền. Thông thường, gót sắt và đế móng guốc thường được thêm vào để tăng độ bền của những đôi giày này.

Khuôn giày là mô hình bàn chân bằng gỗ có kích thước khác nhau tương ứng với những kích cỡ giày khác nhau. Việc sử dụng khuôn giày và các loại khuôn cố định khác giúp sản xuất ra những đôi giày với kích cỡ như ý.

Phần trên của giày thường được làm bằng hai mảnh da. Một mảnh chạy từ mũi giày trở lại, trong khi mảnh kia bao bọc phần gót và hai bên. Những người thợ đóng giày đục lỗ khoen giày, nhưng họ không tự mình đính những chiếc khoen này vào sản phẩm.

Với phần đế trong giày, người thợ giày thường dùng loại da thật dày. Da được ngâm trong nước và bọc lại bằng vải để đạt đủ độ dẻo có thể sử dụng làm đế giày. Sau đó họ cắt miếng da và dùng búa đập cho đến khi nó thành hình dạng như một chiếc đế.

Người thợ đục lỗ cho từng mũi khâu và sau đó khâu phần trên của giày vào đế. Tiếp theo, anh sẽ dùng vài chiếc đinh nhỏ để đóng một miếng độn cao vào gót giày. Và cuối cùng, đôi giày đã sẵn sàng để phục vụ khách hàng.

Với nhu cầu ngày càng tăng đối với giày vào đầu Nội chiến và những tiến bộ công nghệ, nghề đóng giày thời thuộc địa đã nhường chỗ cho cuộc cách mạng công nghiệp hóa trong thế kỷ 19.

Thợ đóng sách

Vào thời kỳ thuộc địa, khách hàng thường đem các trang giấy đến thợ đóng sách để đóng các trang giấy lại với nhau. Các cửa hàng in cũng tuyển dụng thợ đóng sách. Phần lớn các cuốn sách thời kỳ này được đóng gáy với chất lượng khá kém, nhưng cũng có những cuốn sách được làm rất tốt.

Trước khi đóng thành một cuốn sách, các trang giấy trước hết phải được sắp theo thứ tự. Những quyển sách có kích thước khác nhau được sản xuất bằng cách in nhiều trang khác nhau trên cùng một mảnh giấy lớn. Sách cỡ Fobio [khổ lớn] được tạo ra bằng cách gấp mảnh giấy lớn làm 4; trong khi sách cỡ quarto [khổ trung] được tạo ra khi gấp mảnh giấy lớn làm 8; và tương tự, họ gấp làm 16 trang để sản xuất sách cỡ octavo [khổ nhỏ]. Mỗi tờ giấy gấp được gọi là một signature. Những signature này được phân loại theo một trình tự nhất định để đóng thành sách.

Người thợ đóng sách sau đó xâu chuỗi các signature này vào một chuỗi năm dây chạy ngang dọc theo phần gáy sách. Khi hoàn thành quá trình này, cuốn sách được kẹp, vuốt dọc hướng xuống giữa hai tấm bìa trong một máy ép. Tại đây, ông cắt các trang sách sao cho đều nhau. Tiếp theo, ông kẹp gáy sách và dùng búa đóng vào phần gáy cho tròn đều vì phần gáy thường sẽ có các phần thừa lởm chởm. 

Khi gáy sách đã cong đều, người đóng sách cắt hai miếng bìa để làm bìa sách. Ông đục các lỗ dọc theo từng mảnh bìa và đặt cuốn sách vào giữa chúng; sau đó, luồn các đoạn dây vào giữa các lỗ đối diện nhau và dán chúng vào đúng vị trí. Từ đây, da và các vật trang trí được thêm vào để làm đẹp cho cuốn sách.

Ngày nay, sách bìa cứng vẫn được đóng gáy theo cách tương tự. Vẫn có một số đầu sách được đóng bằng tay, trong khi, hầu hết các sách đều được đóng bằng máy.

Không bị lãng quên

Đi trên một con phố hiện đại tại Hoa Kỳ, ta gần như chắc chắn sẽ bắt gặp rất nhiều cửa hàng bán những sản phẩm được sản xuất bằng máy móc. Tuy nhiên, những ngành nghề đã từng là khởi nguồn và là nền tảng ngành công nghiệp Hoa Kỳ không hoàn toàn bị lãng quên. 

Ở một số nơi, như bảo tàng lịch sử Colonial Williamsburg, hoặc thậm chí ở trung tâm công nghệ San Francisco, một số ít nghệ nhân vẫn theo đuổi những nghề thủ công này. Họ góp phần gìn giữ các phương pháp lâu đời và giá trị lịch sử trường tồn – các giá trị mà hầu như đã bị những tiến bộ về mặt công nghệ và công nghiệp hóa thay thế. 

Bất kể thời gian đã thay đổi việc sản xuất hầu hết các loại hàng hóa như thế nào, những đồng tiền bạc, giày dép, và sách vở còn sót lại từ thời thuộc địa là những lời nhắc nhở sống động nhất về kỹ năng mà những người thợ thủ công từng sở hữu.