Bữa tối ở nhà: Truyền thống nuôi dưỡng trái tim và tâm trí

Walker Larson

Bữa ăn là khoảng thời gian đáng quý không chỉ để nuôi dưỡng thân thể, mà còn nuôi dưỡng cả tâm và trí. Từ xa xưa đến nay, các bữa ăn là một truyền thống được tôn trọng. 

Xuyên suốt các nền văn hóa và thời đại khác nhau trên thế giới, bữa ăn mang ý nghĩa nghi lễ về tình bạn, sự tôn trọng, tin cậy, lòng hiếu khách, biểu đạt văn hóa, và thậm chí cả ý nghĩa tôn giáo.

Cùng nhau mở tiệc ăn mừng

Chẳng hạn, trong truyền thống Cơ Đốc Giáo, chúng ta thấy được tầm quan trọng của một bữa ăn trong Dụ ngôn Người con hoang đàng trong Kinh thánh. Hành động nào có vẻ thích hợp nhất để người cha bày tỏ niềm vui khi con trai trở về nhà? Một bữa tiệc. Nghi thức duy nhất phù hợp để thể hiện niềm vui tâm linh đang hiện hữu này là một bữa tiệc: “Hãy bắt con bê mập làm thịt đi. Chúng ta hãy ăn mừng: Vì con ta đây đã chết mà bây giờ lại sống, đã mất mà bây giờ lại thấy được. Đoạn, họ khởi sự vui mừng.” (Lu-ca 15:23-24)

Việc ăn uống một mình luôn được xem là khá bi ai. Tất nhiên, ăn uống một mình cũng như ăn uống cùng với người khác thì chỉ đơn thuần cung ứng được nhu cầu cơ thể của bạn, nhưng việc ăn một mình vẫn là một tình huống không lý tưởng – điều này cho thấy vai trò quan trọng của việc ăn uống cùng nhau trong đời sống và nền văn minh của loài người, và tầm quan trọng đó vượt xa cả “tính thực tế”.

Động vật ăn để thỏa mãn, để tồn tại. Nhưng chúng ta thì khác. Nhân loại ăn để chúc mừng, để bày tỏ lòng thương xót, để trò chuyện, để giao lưu. Và sự hiệp thông đó không chỉ giữa con người với nhau, mà còn với thiên nhiên, ở chừng mực nào đó thì việc ăn uống giúp chúng ta kết nối với hệ thống nông nghiệp và thiên nhiên – nền tảng của cuộc sống loài người và nền văn minh. 

Như ông Wendell Berry đã có câu nói nổi tiếng, “Eating is an agricultural act” (Ăn uống là một hành vi nông nghiệp). 

Khi mùi thơm tràn ngập phòng ăn, hòa quyện với tiếng cười và cuộc trò chuyện của những người đang dùng bữa cùng nhau, và tinh thần của mỗi cá nhân hòa vào tinh thần của xã hội, tinh thần cùng với thể xác được tiếp thêm sức mạnh.

Tầm quan trọng của bữa ăn tối cùng gia đình

Những bữa ăn trong gia đình rõ ràng chính là nơi tạo ra những điều quan trọng nhất đối với cộng đồng và cuộc sống của con người. Nhiều thập niên nghiên cứu đã cho thấy nhiều lợi ích của những bữa ăn tối đều đặn cùng gia đình. Trẻ em có gia đình thường xuyên cùng nhau dùng bữa tối sẽ được hưởng lợi ích như kết quả học tập tốt hơn, lòng tự trọng cao hơn, thói quen ăn uống tốt hơn, giảm nguy cơ lạm dụng chất gây nghiện, và giảm nguy cơ trầm cảm. Vì tất cả những điều đã nêu ở trên, giờ ăn của gia đình phải được tôn trọng. Nhưng làm thế nào để chúng ta cùng có bữa ăn tối với sự quan tâm và chú trọng phù hợp?

Dưới đây là một vài ý tưởng

Hãy cất điện thoại đi. Mọi người đều biết rõ rằng các thiết bị điện tử gây trở ngại cho giao tiếp và trò chuyện trực tiếp. Trên thực tế, theo giáo sư Sherry Turkle đến từ MIT – người đã thực hiện nghiên cứu đáng kể về những tác động tiêu cực của công nghệ đối với trò chuyện và sự thấu cảm của con người – chỉ với sự hiện diện ít ỏi của điện thoại, ngay cả khi nó chỉ ở tầm nhìn ngoại vi, cũng khiến chúng ta bớt chú ý hơn vào cuộc hội thoại với mọi người xung quanh.

Trẻ em sẽ không bao giờ học được cách trò chuyện thực sự – vốn là nền tảng của mọi mối quan hệ giữa người với người – nếu các em luôn dán mắt vào các thiết bị và nếu các em không nhìn thấy cha mẹ làm gương cho việc giao tiếp đích thực giữa người với người. 

Thắp vài ngọn nến. Không phải loại sáng bằng pin, mà là ngọn nến thật, với ngọn lửa nến thật. Nến ngay lập tức khơi dậy cảm xúc cho bất kỳ bữa ăn nào – nến thắp sáng bàn ăn, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Bạn sẽ cảm thấy “sang trọng hơn” và bạn sẽ cư xử theo như vậy.

Sử dụng bộ dụng cụ ăn uống và đĩa ăn chất lượng, đồng thời cắt giảm đồ dùng nhựa. Thay vì dùng chai nước sốt cà chua, bạn hãy cho nước sốt cà chua đó vào tô nhỏ kèm một cái muỗng. Thay vì dùng túi khoai tây chiên, hãy đặt vào giỏ hoặc tô. Chúng ta không cần những biểu tượng công ty và những giấy gói sặc sỡ gây lộn xộn trên bàn ăn và khiến chúng ta phân tâm khi cố gắng nhìn nhau. Giống như nến, khăn trải bàn cũng ngay lập tức khơi dậy cảm xúc tại bàn ăn.

Đừng để các thành viên trong gia đình ăn trước giờ ăn chung. Ăn một mình ngay khi thấy đói sẽ khiến chúng ta nương theo bản năng mà không cần suy nghĩ và không chờ đợi người khác tới lúc thích hợp. Nói cách khác, chúng ta đặt bản thân lên trên hết nếu chúng ta không sẵn sàng chịu đựng một chút cơn đói để có thể dùng bữa cùng với người khác.

Thực hành cách ứng xử tốt. Cách ứng xử tốt là kết tinh của lòng bác ái và tình yêu thương dành cho người khác, là biểu hiện bề ngoài của phẩm chất bên trong. Các phép cư xử này có vẻ nhỏ thôi, nhưng hình thành trong chúng ta thói quen quan tâm đến người khác và không nên xem đó là “cổ hủ” hay “lỗi thời”. Mỗi hành động nhỏ bé đều định hình chúng ta ở mức độ nào đó, và cách cư xử không khéo sẽ dần dần làm chúng ta mất đi thói quen để tâm tới người khác.

Thường thì sự thân thuộc với người nhà khiến chúng ta bỏ qua những cử chỉ nho nhỏ thể hiện sự quan tâm – chúng ta cho rằng “chỉ là anh trai thôi mà” hay “chỉ là mẹ thôi”. Tuy nhiên, chúng ta nên dành những nụ cười ấm áp nhất, sự ân cần chu đáo nhất, và cuộc trò chuyện đáng giá nhất cho các thành viên trong gia đình. 

Chuẩn bị thứ gì đó hay ho. Ở đây, tôi nói đến cả thực phẩm và cuộc trò chuyện. Hiển nhiên là, thức ăn thực sự đóng vai trò nuôi dưỡng gia đình. Nhưng cuộc trò chuyện cũng nên như vậy. Bạn có thể mua một bộ thẻ bài khơi mào cuộc trò chuyện – chẳng hạn như bộ Questions for Humans. Hoặc có thể mang một bài viết hoặc một bài thơ thú vị để đọc và thảo luận trong hoặc sau bữa ăn. Tôi nhớ rất rõ hình ảnh cha tôi thỉnh thoảng mang một bài thơ đến bàn ăn, như là “The Lovesong of J. Alfred Prufrock” (Bản tình ca của J.Alfred Prufrock) của tác giả TS Eliot hay bài “Ode to a Nightingale” (Chào chim sơn ca) của John Keats và sau đó thảo luận với chúng tôi. Những khoảnh khắc đó góp phần đáng kể vào việc hình thành tính cách của tôi.

Mọi người sẽ hiểu được giá trị của những bữa ăn gia đình tỉ lệ thuận với mức độ nghiêm túc mà chúng ta nhìn nhận bữa ăn đó. Những gợi ý nhỏ trên có vẻ nhỏ nhặt, nhưng khi được thực hiện cùng với nhau, chúng sẽ hình thành một thái độ hoàn chỉnh về bữa ăn và tầm quan trọng của chúng sẽ gửi đi thông điệp chân thật, ngay cả khi không nói ra thành lời. Cuối cùng, thông điệp đó là về tầm quan trọng của thực phẩm ngon, cách cư xử, và phong tục, đúng vậy, nhưng quan trọng nhất, đó là thông điệp về tầm quan trọng của chính gia đình.