Bức tranh khảm thời La mã 1,700 năm tuổi và dinh thự cổ được phát hiện tại Anh quốc

MICHAEL WING

Jim Irving và gia đình đang đi dạo nơi trang trại của cha mình ở Rutland thì phát hiện một vài mảnh gốm cổ nằm rải rác trên mặt đất. Lúc ấy, anh không ngờ việc truy tìm theo những mảnh gốm đó lại dẫn đến sự phát hiện một bức tranh khảm thời La Mã khoảng 1,700 năm tuổi – khắc họa anh hùng Achilles và Cuộc chiến thành Troy (sử thi Iliad) – và những tàn tích của một dinh thự cổ.

Do phát hiện vết tích này trong thời gian phong tỏa vì dịch bệnh năm 2020, anh Irving đã truy cập hình ảnh từ vệ tinh và phát hiện ra một vết cắt. Sau khi khảo sát sơ bộ, anh ấy đã liên lạc với nhóm Historic Environment tại Hội đồng hạt Leicestershire. Rồi nhóm này liên lạc với Dịch vụ khảo cổ Đại học Leicester (ULAS) để khai quật khu vực.

Anh Irving thuật lại với Đại học Leicestershire: “Chỉ vài tuần sau khi khám phá ra thì chúng tôi đã mời được chuyên gia đến làm việc tại điểm [khảo cổ] này.’ Và anh cũng có thể làm việc cùng với các nhà khảo cổ tại hiện trường.

Vì sự hiếm có của phát hiện này, Cơ quan Lưu trữ Lịch sử Anh Quốc đã kêu gọi được nguồn quỹ để có thể khai quật điểm khảo cổ này ngay tức thì. Họ bắt đầu bằng việc làm sạch kỹ lưỡng bức khảm La Mã. Trong một tuyên bố, phó giám đốc của ULAS John Thomas cho rằng: “Khi những hiện vật đầu tiên lộ ra, cảm giác thật là vô cùng sửng sốt, và chúng ta đã đối diện với quá khứ theo đúng nghĩa đen.”

Các nhà nghiên cứu đã sớm phát hiện ra một bức tranh khảm La Mã độc đáo, có niên đại từ thế kỷ thứ ba đến thứ tư, là cổ vật đầu tiên thuộc loại này được tìm thấy ở Anh. Bức tranh khắc họa những cảnh ở phần cuối cuộc chiến thành Troy như những gì được miêu tả trong tác phẩm kinh điển của Homer. Với một số khung hình minh họa trình tự của câu chuyện, bức tranh khảm này gần giống như một cuốn truyện tranh.

Phần đầu là hình ảnh á thần chiến binh Hy Lạp Achilles đối mặt với hoàng tử Hector của thành Troy trên chiến trường. Cả hai đều cưỡi trên những cỗ xe được những con ngựa có màu sắc khác nhau kéo. Trong khung hình thứ hai, Hector đã chết, và đang bị lôi theo sau Achilles – người đang cưỡi chiến xa và tay cầm một chiếc khiên màu đỏ. Cảnh thứ ba và cũng là cuối cùng cho thấy thi thể của Hector được vua cha Priam chuộc lại với khối lượng vàng nặng bằng thi thể. Một nhân vật tại trung tâm bức tranh đang gánh một chiếc cân lớn trên vai với vàng ở một bên, còn bên kia là xác chết vô hồn của Hector.

Do tầm cỡ lớn dần, kinh phí được rót vào nhiều hơn, nên các cuộc khảo sát từ trường và radar xuyên lòng đất (GPR) đã được thực hiện. Những kỹ thuật này đã giúp hiển lộ một khu dinh thự La Mã trải rộng xa hơn cấu trúc chứa bức tranh khảm và cả một khu nông trại cổ đại có rào góc cạnh bao quanh. Vào ngày 25/11/2021, bức tranh khảm độc đáo quý hiếm và khu vực xung quanh dinh thự này đã được tuyên bố là đài tưởng niệm Scheduled Monument.

Ông Thomas cho biết: “Một cuộc khảo sát địa vật lý và giám định khảo cổ cho thấy dinh thự được một dãy tòa nhà bao quanh. Đó là những khu vực tựa như chuồng trại có lối đi; những kiến trúc hình tròn và có thể là nhà tắm; tất cả đều được đường mương phân ranh giới.”

Ông tin rằng chủ nhân của tòa dinh thự đã được giáo dục rất tốt theo lối học thuật kinh điển lúc bấy giờ nên muốn gây ấn tượng cho khách đến viếng. Ông nói: “Dinh thự La Mã đó có thể đã là một nông trang thượng lưu cùng với cảnh quan của riêng nó. Những gì chúng ta có thể biết từ phong cách và chất lượng cao của bức tranh là các chủ nhân của chúng phải là người được giáo dục theo lối cổ điển, và họ mong muốn truyền đạt nội hàm của nền giáo dục đó đến với bạn bè của mình. Hoặc đó có lẽ là cách mà họ phô bày kiến ​​thức của mình.”

Điều thú vị là những nghiên cứu về văn học cổ đã phát hiện ra rằng cảnh từ bức tranh khảm La Mã trên thực tế là kết cuộc khác với sử thi Iliad. Trong bản gốc, Achilles từ chối trả lại thi thể của Hector – ngay cả khi được đề nghị với khối lượng vàng tương đương thi thể của Hector. Và phương án thay thế này có thể là một bản cải tiến của nhà viết kịch vĩ đại người Athen – Aeschylus. Ngày nay có rất ít tác phẩm của ông còn sót lại. Người La Mã, theo ULAS, hẳn đã biết về truyền thuyết này – ngay cả vào thời hơn 1,700 năm trước ở vùng nông thôn Rutland.

Ông Michael Wing là một tác giả, biên tập viên sống tại Calgary, Canada. Ông viết về văn hóa, mối quan tâm của con người và tin tức thịnh hành.