Các căn cứ bị tình nghi là gián điệp Trung Quốc ở Cuba được mở rộng

Frank Fang

Theo một báo cáo mới của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), Cuba đã nâng cấp và mở rộng 4 cơ sở giám sát bằng thiết bị điện tử – trong đó có một cơ sở gần căn cứ hải quân Vịnh Guantanamo – trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về các nỗ lực gián điệp của Trung Quốc ở sân sau của Hoa Kỳ.

“Mặc dù các hoạt động của Trung Quốc trên đảo này vẫn còn bí mật, nhưng hình ảnh vệ tinh được CSIS phân tích đưa ra sự đánh giá mới nhất và toàn diện nhất về nơi mà Trung Quốc rất có thể là đang hoạt động,” trích báo cáo.

Báo cáo nên ra bốn địa điểm đang hoạt động tại Bejucal, El Salao, Wajay, và Calabazar. Báo cáo còn cho biết thêm rằng bốn địa điểm này đều “được sắp đặt một cách có chiến lược” và “là một trong những địa điểm có thể giúp Trung Quốc do thám Hoa Kỳ.”

Hồi tháng 06/2023, Tòa Bạch Ốc xác nhận rằng Trung Quốc đã điều hành một căn cứ gián điệp ở Cuba ít nhất là từ ​​năm 2019. Trong cùng tháng đó, Bộ Ngoại giao cảnh báo rằng chính quyền Trung Quốc sẽ “tiếp tục cố gắng tăng cường sự hiện diện của họ ở Cuba,” và Hoa Kỳ “sẽ tiếp tục làm việc để phá vỡ nỗ lực này.”

Các hoạt động giám sát của Trung Quốc ở Cuba là một mối lo ngại an ninh quốc gia nghiêm trọng đối với Hoa Kỳ, vì Florida là nơi có nhiều căn cứ quân sự của Hoa Kỳ – gồm trụ sở của Bộ Tư lệnh Trung tâm Hoa Kỳ và Bộ Tư lệnh Miền Nam Hoa Kỳ, Trạm Lực lượng Không gian Cape Canaveral, và Căn cứ Không quân Eglin.

“Việc thu thập dữ liệu về các hoạt động như tập trận quân sự, thử nghiệm phi đạn, phóng hỏa tiễn, và thao luyện tiềm thủy đỉnh sẽ cho phép Trung Quốc phát triển một bức tranh phức tạp hơn về các hoạt động quân sự của Hoa Kỳ,” trích báo cáo.

Thông tin về các địa điểm hoạt động 

Báo cáo nêu rõ cơ sở gần căn cứ hải quân Hoa Kỳ ở Vịnh Guantanamo trước đây chưa từng được công khai. Căn cứ này nằm ở phía đông thành phố Santiago de Cuba gần khu phố tên là El Salao.

Theo báo cáo, cơ sở ở El Salao   được xây dựng từ năm 2021– dường như là một dãy ăng-ten được sắp xếp vòng tròn (CDAA) với đường kính ước chừng từ 130 đến 200 mét (khoảng 425 đến 655 feet). Báo cáo cho biết thêm, các CDAA có kích thước như thế có thể theo dõi và xác định nguồn gốc và hướng của tín hiệu tần số cao đến từ khoảng cách 3,000 đến 8,000 hải lý.

Báo cáo viết: “Sau khi đi vào hoạt động, CDAA này sẽ đóng vai trò là một công cụ mạnh mẽ để nâng cao nhận thức về lĩnh vực hàng không và hàng hải trong khu vực, nơi quân đội Hoa Kỳ và các đối tác quốc tế hoạt động thường xuyên.”

Nếu Trung Quốc có quyền tiếp cận cơ sở El Salao, CSIS lưu ý rằng Bắc Kinh sẽ có được “địa điểm chiến lược trọng yếu” gần căn cứ hải quân Vịnh Guantanamo.

Báo cáo nói thêm rằng Trung Quốc đang xây dựng các CDAA mới trên tiền đồn quân sự của mình trên Đá Vành Khăn và Đá Subi ở Biển Đông.

Theo báo cáo, các cơ sở ở Bejucal, Wajay, và Calabazar đều gần thủ đô Havana của Cuba.

Báo cáo cho biết cơ sở ở Bejucal là địa điểm thu thập thông tin tình báo tín hiệu hoạt động lớn nhất của Cuba, và nói thêm rằng cơ sở này có liên quan đến các hoạt động tình báo bị tình nghi là của Trung Quốc trong nhiều thập niên.

Dựa trên các hình ảnh vệ tinh từ tháng 03/2024, CSIS kết luận rằng cơ sở ở Bejucal đã “trải qua những lần trùng tu lớn” trong thập niên vừa qua, cho thấy “một dấu hiệu rõ ràng về một bộ nhiệm vụ đang tiến triển.”

Báo cáo cũng đề cập đến “sự phát triển của thiết bị giám sát không gian” tại Bejucal và Calabazar, nghĩa là hai cơ sở này “có thể nhằm mục đích giám sát” các quốc gia hoạt động trong không gian, chẳng hạn như Hoa Kỳ.

Theo báo cáo, cơ sở ở Wajay cũng đã mở rộng trong 20 năm qua – từ một ăng-ten và một số tòa nhà nhỏ vào năm 2002 lên tới 12 ăng-ten với nhiều kích cỡ và hướng khác nhau và trở thành một “khu phức hợp vững chắc.” CSIS cho biết đã có những tin đồn vô căn cứ rằng Trung Quốc “đóng một vai trò nào đó trong việc xây dựng hoặc hiện đại hóa khu vực [Wajay] này.”

“Ngay cả khi Trung Quốc không tiếp cận trực tiếp đến các cơ sở ở đó, thì dữ liệu do đối tác Cuba thu thập vẫn có thể dễ dàng được chia sẻ với Bắc Kinh,” báo cáo viết, đồng thời lưu ý rằng hai công ty công nghệ Trung Quốc bị Hoa Kỳ đưa vào danh sách đen – Huawei và ZTE – đã tạo nên “xương sống cho cơ sở hạ tầng viễn thông của Cuba.”

Phản ứng của quan chức Hoa Kỳ

Trong những năm qua, Trung Cộng và Đảng Cộng sản cầm quyền Cuba đã làm sâu sắc thêm mối quan hệ của họ.

Năm 2021, hai nước đã ký một kế hoạch hợp tác nhằm thúc đẩy các dự án xây dựng thuộc Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc. Theo Bộ Ngoại giao, BRI của Trung Quốc “săn mồi các nước khác thông qua những khoản cho vay khó trả nổi và tham nhũng trong khi phớt lờ các tiêu chuẩn về lao động và môi trường toàn cầu.”

Hồi tháng Hai, Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia Hoa Kỳ đã công bố một báo cáo chỉ danh Cuba là một trong số những quốc gia được Trung Quốc đang xem xét thiết lập các cơ sở quân sự.

Ông Hà Vệ Đông (He Weidong) – phó chủ tịch cơ quan quân sự hàng đầu của Trung Quốc, Quân ủy Trung ương (CMC) – đã gặp Tướng Cuba Víctor Rojo Ramos, tại thủ đô của Trung Quốc hồi tháng Tư. Theo trang web tin tức quân sự chính thức của Trung Quốc, hai ông đã bàn về việc Trung Quốc và Cuba có được “tình bằng hữu không thể phá vỡ” và nên trợ giúp cho “các lợi ích cốt lõi” của nhau.

Chính phủ Tổng thống Biden và một số nhà lập pháp Đảng Cộng Hòa từ Florida đã lên tiếng trước những phát hiện nêu trên của CSIS.

Trong một cuộc họp hôm 02/07, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Vedant Patel từ chối bình luận về báo cáo này nhưng nói rằng Hoa Kỳ đang “giám sát chặt chẽ” sự hiện diện của Trung Quốc.

“Chúng tôi biết rằng CHND Trung Hoa (PRC) sẽ tiếp tục cố gắng tăng cường sự hiện diện của họ ở Cuba và Hoa Kỳ sẽ tiếp tục nỗ lực để phá vỡ điều đó,” ông Patel cho biết. “Chúng tôi tiếp tục tự tin vào khả năng làm tròn các cam kết và trách nhiệm về an ninh của mình ở cả trong nước và trong khu vực.”

Dân biểu María Elvira Salazar (Cộng Hòa–Florida) viết trên nền tảng X để cảnh báo rằng “Cuba sẵn sàng khởi động lại Chiến tranh Lạnh ngay trước cửa nhà chúng ta.”

“Trung Quốc đang xây dựng các căn cứ gián điệp ngay ngoài khơi Florida với sự giúp đỡ của nhà cầm quyền Cuba,” bà viết. “Với những căn cứ này, người Trung Quốc sẽ có thể theo dõi an ninh quốc gia và thông tin liên lạc cá nhân của chúng ta.”