Các công ty Âu Châu trước bờ vực phá sản khi khủng hoảng năng lượng gia tăng

ANDREW MORAN

Cuộc khủng hoảng năng lượng ở Âu Châu bắt đầu ảnh hưởng đến ngày càng nhiều công ty dầu mỏ, khí đốt, và tiện ích của châu lục này.

Uniper, đại công ty vận hành tiện ích khí đốt tự nhiên đang gặp khó khăn của Đức, gần đây đã nộp đơn xin cứu trợ lên chính phủ sau khi đối mặt với những thách thức tài chính đáng kể,  theo Fortum – cổ đông Phần Lan lớn nhất của Uniper.

Trong nhiều tuần qua, công ty này đã thường xuyên thảo luận với chính phủ về một gói cứu trợ tiềm năng, và gần đây đã cảnh báo rằng công ty cần được giải cứu “trong vài ngày tới”. Uniper đã phải đối mặt với áp lực lớn sau khi Nga bắt đầu giảm dòng chảy khí đốt sang Đức – nước nhập cảng khí đốt lớn nhất. Trong tháng 06/2022, đại công ty năng lượng này chỉ nhận được 40% lượng khí đốt theo hợp đồng với Nga, khiến doanh nghiệp này phải tìm nguồn thay thế [Nga].

“Chúng tôi hoan nghênh việc Nghị viện Đức đã thông qua một ‘bộ công cụ’ cho phép giải tỏa ngay lập tức những tác động của cuộc khủng hoảng nguồn cung khí đốt,” ông Markus Rauramo, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Fortum nói. “Tiếp theo, chúng tôi mong muốn chính phủ Đức bắt đầu nhanh chóng khai triển các công cụ này để ổn định tình hình trong ngành năng lượng và cụ thể là tại Uniper, trong khi chúng ta tiếp tục thảo luận về một giải pháp lâu dài.”

Uniper đã bắt đầu sử dụng đến khí đốt mà họ đã dự trữ cho mùa đông kể từ khi Moscow cắt giảm việc giao hàng. Do đó, các kho dự trữ của công ty chỉ ở mức 58% [sức chứa], giảm từ mức 60% trong tuần 11–17/07.

Ông Harald Seegatz, phó chủ tịch ban giám sát của Uniper, đã lưu ý rằng công ty đã cắt giảm lượng khí đốt tại các kho chứa của mình để bảo đảm khách hàng nhận được điện và giữ vững điều kiện thanh khoản của Uniper.

“Rõ ràng là Uniper không thể đợi vài tuần, mà cần trợ giúp trong vài ngày tới,” ông nói với Bloomberg. “Chúng ta không thể đợi hàng tuần để hành động. Điều đó sẽ có tác động rất lớn đến công ty và cả nhân viên. Chính phủ cho biết họ muốn tránh tình trạng này, nhưng thực tế là chúng ta không thể phí thời gian.”

Do những diễn biến mới nhất, ngành công nghiệp của Đức đang sụp đổ, và các nhà kinh tế dự đoán rằng nền kinh tế lớn nhất Âu Châu này có thể rơi vào suy thoái.

Ông Erik-Jan van Harn, một nhà kinh tế học toàn cầu và là chiến lược gia vĩ mô về thị trường tại Rabobank, viết trong một bản nhận xét: “Tác động của tình trạng thiếu khí đốt đối với nền kinh tế Đức có thể rất sâu xa. Đức không chỉ là một trong những nước công nghiệp phát triển nhất Âu Châu, mà ngành công nghiệp của nước này cũng sử dụng tương đối nhiều năng lượng. Nhưng tác động của giá khí đốt cao hơn sẽ đến trước khi có bất kỳ việc phân phối [theo định mức] tiềm năng nào, và việc có được các hợp đồng điện và khí đốt đã ngày càng trở nên khó khăn cho các công ty Đức.”

Theo ngân hàng này, kịch bản cơ sở của họ dự báo GDP giảm 0.2% trong quý 3 và quý 4 và mức giảm hàng năm là 0.22% vào năm 2023.

ING cũng đang tính đến một cuộc suy thoái, mặc dù sản lượng công nghiệp trong tháng Năm tốt hơn một chút so với dự kiến. Tại thời điểm này, ông Carsten Brzeski, trưởng bộ phận vĩ mô toàn cầu tại ING, viết rằng vấn đề là nền kinh tế sẽ bị tê liệt trong tình trạng suy thoái bao lâu.

“Không cần phải nói rằng hiện nay triển vọng kinh tế có nhiều nguy cơ suy giảm hơn là tăng trưởng,” ông Brzeski viết. 

“Có lẽ đã đến lúc tìm hiểu tất cả những ước tính khác nhau về tác động kinh tế mà lệnh cấm hoàn toàn khí đốt và dầu mỏ của Nga có thể gây ra cho nền kinh tế Đức.”

Phần còn lại của Âu Châu đang đối mặt với các vấn đề

Nhiều nhà cung cấp năng lượng đã đóng cửa trong 12 tháng qua tại các thị trường Âu Châu khác.

Tại Anh, 28 công ty đã ngừng hoạt động kể từ tháng 06/2021 do chi phí bán sỉ khí đốt tăng mạnh. Các công ty này không thể tăng giá đối với khách hàng do giới hạn giá năng lượng của chính phủ Vương quốc Anh. Điều này khiến khoảng 2.6 triệu gia đình, tương đương khoảng 9% dân số Vương quốc Anh, bị chuyển sang một nhà cung cấp tiện ích khác.

Tại Cộng hòa Czech, nhà cung cấp điện CEZ CP đang yêu cầu lên tới 3.04 tỷ USD để vượt qua cơn bão năng lượng.

Các chuyên gia cảnh báo rằng Ý có thể chứng kiến ​​những việc tương tự. Đầu năm nay, một số nhà phân phối năng lượng của Ý đã đình chỉ hoạt động và ngừng thực hiện hợp đồng do giá điện cao.

Ngoài ra, chính phủ Ý đã áp thuế lợi tức 10% lên các công ty năng lượng để tài trợ cho gói 4.9 tỷ USD – nhằm giảm lạm phát cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng. Liệu việc đánh thuế này có làm tăng căng thẳng tài chính cho ngành điện hay không thì vẫn còn phải xem nửa cuối năm 2022.

Mặc dù kỳ vọng rằng các doanh nghiệp đang tăng lợi nhuận, nhưng ông Michel Sznajer, Giám đốc Danh mục đầu tư tại Ecofin, đã giải thích trong một lưu ý rằng nhiều công ty không kiếm được nhiều tiền hơn. Nhưng họ đang chuyển các chi phí tăng thêm cho khách hàng của họ.

Mặc dù vậy, các nhà phân tích của ING cho rằng các chính phủ trong toàn khu vực rất có thể sẽ áp dụng giới hạn giá đối với giá năng lượng – giống như Vương quốc Anh, Pháp, Hungary, và Romania đã thiết lập giới hạn giá bán lẻ hoặc giá bán sỉ. Ngoài ra, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha đã áp dụng giới hạn giá bán sỉ.

Các chuyên gia của ING cho biết: “Trong khi thuế đánh vào lợi nhuận bất ngờ thường làm giảm lợi nhuận ròng của công ty và tác động đến việc định giá công ty, thì giới hạn giá năng lượng có lẽ là công cụ đáng sợ nhất mà các chính phủ có thể áp đặt lên các công ty tiện ích để bảo vệ người tiêu dùng trước tình hình giá cả tăng vọt.” 

Theo dữ liệu của Bloomberg, các công ty năng lượng và tiện ích Âu Châu đã gánh khoản nợ hơn 1.7 ngàn tỷ USD để trang trải chi phí do giá dầu thô và xăng tăng vọt, tăng 50% so với thời kỳ trước đại dịch virus corona.

Cuộc khủng hoảng năng lượng ở Âu Châu

Nghiên cứu mới từ Rystad Energy cho thấy Âu Châu chuẩn bị phải đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng sớm hơn nhiều so với dự đoán, chủ yếu là do cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, các lệnh trừng phạt liên quan, và do nhiệt độ tăng.

Khi mùa hè đã cho thấy là giai đoạn đầy thách thức trong bối cảnh các dòng khí đốt giảm và các tàu vận chuyển khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) với công suất tối đa, các nhà quan sát trong ngành đang hướng tới mùa đông, .

Ông Vladimir Petrov, nhà phân tích cao cấp tại Rystad Energy, đã viết trong một bản nghiên cứu: “Hồi tháng Tư, chúng tôi dự đoán mùa đông Âu Châu tới đây sẽ là thời điểm khó khăn cho người tiêu dùng và chính phủ. Các kịch bản cập nhật của chúng tôi cho thấy Âu Châu có thể sẽ bước vào cơn bão [năng lượng] sớm hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây – và khu vực này sẽ không chuẩn bị đủ cho sự hỗn loạn mà cơn bão này mang đến.”

Ông Sznajer gần đây cũng lưu ý rằng điều kiện thời tiết đang làm xấu thêm thị trường điện đang vô cùng eo hẹp, với “thời tiết khô nóng rất khó chịu” khiến thủy điện phải chịu áp lực.

Ông viết: “Thông thường và đặc biệt là vào mùa hè, Vương quốc Anh thường tích đầy kho dự trữ khí đốt tự nhiên, nhưng thật không may là với khí hậu hiện tại, chúng ta đang ở trong tình huống mà nhu cầu cao bất thường hơn dự tính, và do đó đã phần nào hạn chế cơ hội trữ nhiều khí đốt hơn cho mùa đông.”

Với việc Âu Châu bắt đầu chuẩn bị cho một mùa đông khó khăn phía trước và giá cả có khả năng tăng cao, các chuyên gia cảnh báo rằng không thể loại trừ việc phải phân phối năng lượng theo định mức.

Trình bày tại Hội nghị Mùa xuân Aurora ở Oxford, Giám đốc điều hành Shell Ben van Beurden tuyên bố rằng việc phân phối có thể cần được suy tính trước khi nhiệt độ lạnh và bão tuyết nhấn chìm lục địa này.

“Đó sẽ là một mùa đông thực sự khó khăn ở Âu Châu. Một số quốc gia sẽ tương đối khá hơn những quốc gia khác, nhưng tất cả chúng ta đều sẽ phải đối mặt với sự leo thang lớn về giá năng lượng,” ông van Beurden nhấn mạnh, đồng thời cho biết thêm rằng tình huống xấu nhất có thể sẽ dẫn đến việc Âu Châu phải phân phối năng lượng.

Với việc Vương quốc Anh phải hứng chịu một đợt nắng nóng gay gắt gần đây – nhiệt độ lần đầu tiên đạt mức kỷ lục 40°C – thì nhu cầu làm mát sẽ tăng cao.