Cái bẫy của sự so sánh

BARBARA DANZA

Mọi người thường nói “So sánh là kẻ trộm niềm vui.” Có rất nhiều người được cho là đã nghĩ ra câu này, trong đó có cả Tổng thống Theodore Roosevelt lẫn tác giả kiêm học giả C.S. Lewis. Điều này nghe có vẻ đúng, phải vậy không?

Cái bẫy của so sánh

Nhân loại chúng ta có khuynh hướng so sánh bản thân với những người khác mọi lúc mọi nơi. Bạn đã bao giờ gặp gỡ và trò chuyện với một người bạn cũ và cảm thấy hơi khó chịu sau khi biết tình hình tài chính của họ tốt ra sao, ngôi nhà của họ tuyệt vời thế nào, hay họ đẹp và trẻ trung thế nào? Đã bao giờ bạn cảm thấy có chút hãnh diện sau khi hội ngộ với ai đó mà bạn thấy là họ kém thành đạt hơn bạn một chút trong cuộc sống chưa? Có thể chúng ta không muốn thừa nhận bản thân đã từng trải qua một trong hai tình huống trên.

Rõ ràng, mạng xã hội đã làm hiện tượng này ngày càng trở nên tệ hơn. Chúng ta đã xem những “thước phim nổi bật” của mọi người, như họ chia sẻ, và thường cảm thấy buồn về việc không thể thành công, hạnh phúc, thành đạt, nổi tiếng, có thân hình thon gọn, được ngưỡng mộ, hay làm việc năng suất cao như những người mà chúng ta nhìn thấy khi lướt trên mạng. Chúng ta thường so sánh bản thân với những người khác và những hình mẫu lý tưởng khác.

Khi mà mọi sự so sánh này dường như có tác động tiêu cực đến lòng tự tôn và hạnh phúc nói chung, thì có lẽ hành động so sánh lại không phải là nguyên nhân làm chúng ta nản lòng. Sau tất cả, nếu việc so sánh có thể giúp bạn tìm được những điểm cần cải thiện, hoặc có thể truyền cảm hứng để bạn đạt được những mục tiêu cao hơn các việc mà bạn từng tin rằng mình có thể làm được, thì so sánh lại trở thành một điều tốt, phải vậy không?

Gốc rễ của lòng đố kỵ

Điều thực sự tước mất niềm vui chính là tâm tranh đấu hoặc cảm giác oán hận khi bạn so sánh bản thân với người khác. Cảm giác bất an khi bạn thấy người nào đó đang sống tốt chính là lòng đố kỵ. Khi bạn mong muốn có thể làm tốt hơn một ai đó hoặc ngay cả là mong muốn người khác làm không tốt bằng bạn (hai điều này không giống nhau), thì bạn đang dung dưỡng lòng đố kỵ, và điều đó chắc chắn sẽ tước mất niềm vui của bạn.

Tất nhiên, lòng đố kỵ là điều rất thường thấy, nhưng đó là điều đáng để bạn cố gắng vứt bỏ. Lòng đố kỵ như một loại thuốc độc làm hại chính bản thân bạn. Khi trút bỏ được lòng đố kỵ, bạn sẽ tìm thấy sự thanh thản và niềm vui đích thực.

Nếu bạn thấy bản thân đang giằng co với lòng đố kỵ, thì hãy thực hành điều chỉnh cách bạn lý giải nhận thức của bản thân về phương diện mất và được của những người trong cuộc sống của bạn (hoặc những người mà bạn xem trên mạng). Lần tiếp theo bạn cảm thấy bất an, hãy thử xem liệu bạn có thể điều chỉnh suy nghĩ của mình để được truyền cảm hứng hay không. Nếu những người khác thành công bằng cách này hay cách khác, theo một cách mà bạn hằng mong ước, hãy cảm thấy vui mừng thay cho họ và biết ơn vì đã cho bạn thấy điều gì là có thể. Nhận thức được cảm giác bất an của bản thân có thể chỉ cho bạn thấy một khía cạnh trong cuộc sống mà bạn thực sự muốn hoàn thiện. Bên cạnh đó, hãy hướng đến việc vui mừng thay cho người khác, cổ vũ người khác, và hết lòng mong ước cho thành công, hạnh phúc và viên mãn của người khác. Bạn sẽ hiểu ra rằng niềm vui của bản thân vẫn nguyên vẹn ở đó.

Lựa chọn lòng trắc ẩn

Trái ngược với lòng đố kỵ là lòng trắc ẩn. Hai tâm thái này trái ngược với nhau. Lòng trắc ẩn là điều mà bạn có thể nuôi dưỡng trong tâm hồn theo thời gian. Hãy nghĩ về những người khác không phải như những người mà bạn sẽ cạnh tranh trong đời, mà là như những người bạn tri kỷ cùng bạn san sẻ [nhiều điều] trên chuyến hành trình tại nơi thế gian này. Mỗi người trong cuộc đời này đều sẽ nếm trải những ma nạn và khổ đau. Đối đãi với người khác như kẻ thù sẽ làm tăng trưởng lòng đố kỵ. Khi đối đãi với người khác như người thân thích, [chúng ta] có thể buông bỏ lòng ích kỷ, và luôn suy nghĩ cho người khác trước chính là lòng trắc ẩn.

Đôi lúc, sự so sánh cũng có thể giúp ích trong cuộc sống. Điều này không nhất thiết sẽ tước mất niềm vui của bạn. Tuy nhiên, lòng đố kỵ nhất định sẽ tước đi niềm vui của bạn. Thành tâm vui mừng cho những điều tốt lành của người khác chính là hạnh phúc đích thực. 

Cô Barbara Danza là một bà mẹ hai con, có bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh, yêu biển và có trái tim thuần khiết. Bài viết của cô thường đi sâu vào những thách thức và cơ hội nuôi dạy con cái trong thời hiện đại.