California: San Diego yêu cầu chủ nhân địa ốc thông báo ý định bán để duy trì nhà ở giá rẻ

Rudy Blalock

Các quan chức của thành phố San Diego đã thông qua một kế hoạch hôm 16/11 nhằm duy trì khoảng 23,000 căn nhà cho thuê có giá phải chăng của thành phố này cho những cư dân có thu nhập thấp hơn.

Trong cuộc họp hôm 23/11 của Ủy ban Nhà ở và Sử dụng Đất của thành phố này, các ủy viên đã đồng thuận thông qua kiến ​​nghị chỉ thị ủy ban nhà ở của thành phố soạn thảo sắc lệnh về vấn đề này. Sắc lệnh này sẽ được đệ trình vào đầu năm 2025 để được phê chuẩn.

Sắc lệnh thành phố này sẽ yêu cầu người sở hữu địa ốc dành cho nhiều gia đình (multi-family) có năm căn trở lên phải thông báo cho thành phố, các nhà phát triển nhà ở giá rẻ, hoặc các nhóm người thuê nhà khi họ có ý định bán.

Yêu cầu này nhằm mục đích bảo đảm bất kỳ đơn vị nhà ở nào như vậy không bị bán đi và được thay thế bằng nhà ở theo giá thị trường. Việc này sẽ giúp cho cho các nhà phát triển nhà ở giá phải chăng và thành phố có quyền được ưu tiên từ chối mua (first right of refusal) các tài sản đó [nếu thành phố từ chối, chủ nhà mới đăng bán trên thị trường].

Một nghiên cứu từ năm 2020 của Ủy ban Nhà ở San Diego từng được thảo luận rất nhiều vào thời điểm đó cho thấy tính đến năm 2040, mỗi năm thành phố này đang trên đà mất đi 210 căn nhà có mức tiền cho thuê bị giới hạn [không được tăng quá 10% mỗi năm hoặc 5% cộng mức tăng chi phí sinh hoạt].

Theo luật hiện hành của California, chủ nhân những tài sản có các hạn chế về mức tiền thuê nhà hết hạn đó phải thông báo trước cho người thuê nhà và các cơ quan trước ba năm. Một năm trước khi hết hạn, họ cũng phải thông báo cho những người quan tâm đến việc duy trì các yêu cầu về khả năng chi trả – chẳng hạn như các nhà phát triển nhà ở giá rẻ bất vụ lợi hoặc vì lợi nhuận.

Theo sắc lệnh được đề nghị, thay vào đó chủ nhân những địa ốc như vậy trước tiên sẽ phải thông báo cho các bên quan tâm rằng sẽ duy trì khả năng chi trả trong ít nhất 30 năm nữa, qua đó trao cho các bên này cơ hội đưa ra những lời đề nghị [giá mua] đầu tiên. Người chủ sẽ được phép đề nghị tăng giá cao hơn (counteroffer). Sắc lệnh này sẽ cung cấp cho thành phố quyền được ưu tiên mua.

Để giúp khuyến khích và trợ giúp tài chính cho việc thu mua những tài sản như vậy, các ủy viên hội đồng cũng đã yêu cầu Thị trưởng Todd Gloria cấp thêm 3.3 triệu USD trong ngân sách năm tới cho quỹ bảo tồn nhà ở giá phải chăng. Số tiền này có thể lên đến gấp đôi vì có các quỹ cùng chức năng hoạt động như quỹ bảo tồn nhà ở giá cả phải chăng của tiểu bang này.

Một diễn giả trong cuộc họp cho biết sắc lệnh này sẽ trao quyền ưu tiên hàng đầu cho những người quan tâm đến việc giữ giá thuê phải chăng, vì vậy sẽ giúp bảo vệ chống lại các nhà đầu tư địa ốc tìm cách kiếm lợi nhuận nhanh chóng từ việc mua những căn địa ốc đó.

Một số người trong cuộc họp đã ủng hộ việc trừng phạt những người không tuân theo sắc lệnh được đề nghị, nếu sắc lệnh này được ban hành.

Nhưng những người khác, chẳng hạn như bà Molly Kirkland – Giám đốc Công vụ của Hiệp hội Nhà ở Quận San Diego – cho biết thành phố chỉ nên tập trung khích lệ những người tuân thủ sắc lệnh này.

Bà nói: “Thay vì cho rằng sẽ có hành vi không tuân thủ và cần phải có hình phạt, chúng ta nên bắt đầu tập trung vào đào tạo và cố vấn cho đến khi dữ liệu thay đổi cho thấy xu hướng ngược lại.”

Bà cũng cho biết thêm rằng việc các ủy viên quy định thêm việc tài trợ cho các ưu tiên ngân sách trong sắc lệnh sẽ là một “phần quan trọng” của cách tiếp cận dựa trên khuyến khích.

Nhưng những người khác cho biết sắc lệnh này còn có thể hạn chế nhiều hơn nữa.

A.J. Estrada – giám đốc chính trị của Hội đồng Ngành Kiến trúc và Xây dựng San Diego – đại diện cho 30,000 thành viên của 22 nghiệp đoàn, cho biết: “Luật này có thể tiến xa hơn nữa, nhưng đây là một khởi điểm tuyệt vời để bắt đầu.”

Nhiều người khác nêu lên lo ngại rằng việc tập trung vào chủ nhân những địa ốc bị hạn chế mức tiền thuê là chưa đủ, vì phần lớn những căn nhà cho thuê giá rẻ hiện tại trong thành phố này sẽ không có các yêu cầu tương tự như theo sắc lệnh mới được đề nghị.

Theo báo cáo năm 2020 của ủy ban nhà ở, chỉ 14% nhà ở cho nhiều gia đình (multifamily) của thành phố bị giới hạn mức tiền thuê, trong khi 64% được miễn áp dụng sắc lệnh này.