CEO của Chobani: Điều quan trọng nhất để thành công trong kinh doanh là gì?

Hamdi Ulukaya là nhà sáng lập và giám đốc điều hành của Chobani, một doanh nghiệp sản xuất sữa chua kiểu Hy Lạp có giá trị khoảng 8-10 tỷ USD. Mùa xuân năm 2018, ông đã diễn thuyết tại lớp thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA) sắp tốt nghiệp của Trường Wharton – Đại học Pennsylvania.

Là người Kurd nhập cư từ Thổ Nhĩ Kỳ, ông Ulukaya đã chia sẻ rằng sự chính trực, khiêm tốn và nhân cách là những yếu tố quan trọng cho sự thành công trong kinh doanh.

Nguồn lực không phải là vấn đề tiên quyết

Sau khi đến New York, Ulukaya bắt đầu kinh doanh phô mai. Năm 2005, nhà máy sản xuất sữa chua Kraft tại New Berlin, New York được rao bán do làm ăn khó khăn.

Trong khi Kraft đang trên đà thu hẹp kinh doanh, Ulukaya lại đã nhìn thấy cơ hội. Lúc đó, không có ai làm sữa chua chất lượng để bán rộng rãi tại các siêu thị. Ông kể lại câu chuyện của mình cho các sinh viên tốt nghiệp của Wharton rằng:

“Tôi gọi cho Mario, luật sư của tôi và nói tôi muốn mua lại nhà máy này.”

Ông ấy đáp: “Này Hamdi, công ty thực phẩm lớn nhất thế giới đang đóng cửa nhà máy này. Họ đang bỏ việc kinh doanh sữa chua. Anh nghĩ mình là ai chứ?”

Tôi trả lời: “Anh nói đúng.”

Sau đó, tôi lại gọi cho anh ấy và bảo rằng tôi thật sự muốn mua lại nó.

“Mario nói: ‘Hamdi à, anh không có tiền. Anh còn chưa trả lương cho tôi sáu tháng rồi!’ Đây là sự thật.”

Nhiều người nghĩ rằng tiền là yếu tố then chốt quyết định thành công trong kinh doanh. Nhiều người xem các công ty như Chobani và Apple là những trường hợp ngoại lệ hiếm hoi; họ tin rằng đa số đều không thể khởi nghiệp thành công, ngoại trừ những người giàu có hoặc những người có thể huy động vốn từ các nhà đầu tư mạo hiểm.

Quá nhiều tiền sẽ khiến bạn quên mất điều quan trọng này: giải quyết nhu cầu cấp thiết của những người tiêu dùng. Có quá nhiều tiền rồi bạn sẽ nhận ra, giống như công ty dot-com Quokka đã phá sản (công ty dot-com: công ty dùng Internet là nền tảng chính trong hoạt động kinh doanh), rằng ngân sách dành cho những cái ghế hiệu Aeron đắt tiền vượt quá doanh thu hằng năm của bạn. Hoặc, bạn có thể nhận thấy bản thân giống như công ty Flooz, dù được cấp vốn dồi dào nhưng vẫn phá sản, bởi họ chi 8 triệu USD cho một chiến dịch có đại diện là người nổi tiếng – Whoopi Goldberg. Nhưng, bạn có thể giống như Chobani: không thuê nhiều nhân viên hơn mức tăng trưởng hiện tại.

Quá nhiều tiền sẽ khiến bạn có thể quên mất việc xây dựng văn hóa kinh doanh dựa trên nền tảng của mục đích, nguyên tắc, và giá trị. Dee Hock, giám đốc điều hành và nhà sáng lập của Visa, đã quan sát thấy điều này và nhận định “Thành công của một tổ chức liên quan rất lớn đến sự minh bạch của mục tiêu chung, những nguyên tắc chung và sức mạnh của niềm tin vào chúng, hơn là các tài sản, chuyên môn, khả năng điều hành, hay năng lực quản lý, dù chúng có vẻ quan trọng.”

Một kế hoạch chi tiết không phải là điều trọng yếu

Nghe theo lời khuyên của Hock, Chobani ngay từ đầu đã ý thức mạnh mẽ về mục đích của mình: sản xuất sữa chua có chất lượng cao hơn. Trong vòng 5 năm, Chobani đã trở thành nhà sản xuất sữa chua Hy Lạp lớn nhất, với doanh thu hằng năm trên 1 tỷ USD. Để có được thành công như vậy, một số người cho rằng Ulukaya chắc hẳn phải có một kế hoạch kinh doanh chi tiết và bền vững.

Ban đầu, ông thuê lại bốn nhân viên từ công ty Kraft; những nhân viên cũ này cho rằng Ulukaya có một “cách thức thần kỳ” để thành công. Điều đầu tiên ông làm là cho sơn lại các bức tường của cơ sở sản xuất. Một nhân viên nói với Ulukaya: “Hãy nói với tôi là ông có nhiều ý tưởng hơn là việc sơn lại các bức tường.”

Ulukaya nói tiếp: “Và tôi trả lời: ‘Tôi có. Chúng ta sẽ sơn các bức tường màu trắng.’ Thành thật với Thượng Đế là lúc đó tôi chẳng có những ý tưởng nào khác cả…” 

“Mùa hè năm đó, chúng tôi sơn các bức tường ấy. Dần dần, chúng tôi nghĩ ra nhiều ý tưởng hơn. Trong vòng hai năm sau, mỗi ngày chúng tôi đều nghiên cứu công thức làm sữa chua của mình. Sau khi tôi thấy nó đã hoàn hảo – nghĩa là nó ngon như sữa chua mẹ tôi từng làm – thì chúng tôi khai trương Chobani vào năm 2007. Thời gian trôi qua, cuối cùng thì chúng tôi cũng tuyển dụng lại được gần hết 55 nhân viên ban đầu. Sau đó, chúng tôi thuê thêm 100 người nữa. Và thêm 100 người nữa tiếp sau đó. Và chúng tôi bắt đầu phát triển một cách nhanh chóng.”

Ulukaya nhận ra rằng trí tuệ của tổ chức không chỉ giới hạn ở một mình ông; ông và đội ngũ của ông đã tìm ra từng bước đi tiếp theo. Đó là nhờ hiểu rõ các nguyên tắc và mục tiêu, đưa ra quyết định kinh doanh dựa trên các giá trị mà không cần đến một bộ quy định phức tạp. 

Sự khiêm tốn là điều tối quan trọng để thành công 

Trên tất cả, Ulukaya xem sự khiêm tốn và nhân cách là những điều then chốt để thành công trong kinh doanh. Khi công ty đã vững vàng, Ulukaya nghĩ nên thuê một giám đốc điều hành có nhiều kinh nghiệm hơn. Ông kể về cuộc phỏng vấn với một người được xem là “một nhân vật quyền lực trong một công ty khác, người có rất nhiều kinh nghiệm, có bằng MBA, lương cao, và nhiều câu chuyện về anh ấy.”

“Một ngày nọ, tôi gặp anh ấy để ăn sáng tại một quán ăn bình dân. Anh ấy nóng lòng muốn gây ấn tượng với tôi đến nỗi hoàn toàn lờ đi cô phục vụ. Anh ấy thật sự bất lịch sự và hoàn toàn không tôn trọng cô ấy. Với tôi, điều này không phải là một biểu hiện của năng lực. Nó là một biểu hiện của sự yếu kém. Nó cho thấy sự thiếu sót trong tâm tính.”

Vị ứng cử viên cho vị trí giám đốc điều hành “đã quên mất điều gì là quan trọng nhất”. Ông nói thêm: “Tại thời điểm đó tôi nhận ra rằng, tôi có nhiều thứ trong mình hơn tôi tưởng.”

Ulukaya hỏi các đồng nghiệp của ông ở Chobani rằng “Tôi nên gửi đến các bạn sinh viên thông điệp gì?” Câu trả lời của họ nhấn mạnh sự khiêm tốn: “Thật tuyệt khi bạn có bằng MBA danh tiếng của Wharton. Tuy nhiên, mong bạn đừng xử sự như vậy.”

Các đồng nghiệp của ông đã đưa ra một lời khuyên thông thái: một người cần phải nhận ra những giới hạn của trí tuệ bản thân họ. Đối với các sinh viên tốt nghiệp của Wharton, ông nhắc nhở: “Đừng để bằng cấp trở thành một gánh nặng với các bạn. Đừng để nó cản trở cách bạn nhìn người và đánh giá những gì họ có thể mang đến cho bạn, dù họ có chức danh hay địa vị gì đi chăng nữa.”

Nếu chúng ta không chú tâm vào nhân cách của mình, chắc chắn chúng ta sẽ cố gắng kiểm soát những người khác. Hock dạy chúng tôi cách tự kiểm soát bản thân:

“Trách nhiệm đầu tiên và tối quan trọng của bất kỳ ai có ý định trở thành người quản lý là tự kiểm soát bản thân: sự chính trực, nhân cách, đạo đức, tri thức, trí tuệ, tính khí, lời nói và hành động.”

“Đó là một nhiệm vụ phức tạp, không hồi kết, vô cùng gian nan, và thường không liên quan đến người khác. Chúng ta có ít thời gian và hiếm khi xuất sắc trong việc tự kiểm soát bản thân bởi vì nó khó hơn rất nhiều so với việc ra lệnh và kiểm soát hành vi của người khác.”

“Tuy nhiên, người nào không tự kiểm soát bản thân, người đó không thể phù hợp với vị trí có quyền lực, bất kể họ có nhiều thành tựu thế nào, bởi vì họ càng có nhiều quyền lực, họ càng trở nên nguy hiểm.”

Khiêm tốn là một nhân tố thiết yếu để thành công trong kinh doanh bởi vì phát triển một doanh nghiệp đòi hỏi phải chắt lọc những ý tưởng mới với một tinh thần khám phá và cởi mở. Các ý tưởng mới có thể bác bỏ những tập quán và niềm tin thâm căn cố đế.

Kraft đã chứng kiến thị trường giảm sút với loại sữa chua mà họ từng sản xuất, nhưng một thị trường sữa chua kiểu Hy Lạp đặc hơn và ít ngọt hơn đã mở ra. Kraft ban đầu không thể nhìn thấy một nền công nghiệp trị giá hàng tỷ USD, nhưng thông qua quá trình khám phá, điều đó đã xảy ra với Ulukaya và đội của ông ở Chobani.

Ulukaya kết thúc với một lời nhắn nhủ đầy lạc quan: “Doanh nghiệp, chứ không phải chính phủ, đang ở vị thế tốt nhất để dẫn đầu tại thời điểm hiện nay.” Các doanh nghiệp, chứ không phải chính phủ, tạo ra nhiều cơ hội cho những người nhập cư, giống như Ulukaya và tất cả người dân Hoa Kỳ.

Barry Brownstein là giáo sư danh dự về Kinh tế học và Lãnh đạo tại Đại học Baltimore. Ông là tác giả của cuốn sách “The Inner-Work of Leadership” (Cơ Chế Bên Trong của Kỹ Năng Lãnh Đạo).