Chính phủ Hoa Kỳ ngưng tài trợ cho phòng thí nghiệm Vũ Hán vì các thí nghiệm rủi ro

Zachary Stieber

Theo một tài liệu mới, chính phủ Tổng thống (TT) Biden đã ngưng tài trợ cho phòng thí nghiệm ở Trung Quốc – được đặt tại cùng thành phố nơi mà các ca nhiễm COVID-19 được xác định lần đầu tiên.

Hôm 17/07, một quan chức của HHS cho biết trong một bản ghi nhớ, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ (HHS) đang cắt quyền truy cập của Viện Virus học Vũ Hán (WIV) vào các khoản tài trợ của Hoa Kỳ.

Năm 2014, Viện Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia (NIAID) đã trao một khoản tài trợ cho EcoHealth Alliance – một tổ chức bất vụ lợi có trụ sở tại Hoa Kỳ tập trung vào nghiên cứu các bệnh truyền nhiễm mới nổi – để tài trợ cho một dự án tên là “Hiểu về Nguy cơ Xuất hiện của Virus Corona trên Dơi”.

Viện này đã nhận được hơn 1.4 triệu USD từ các quỹ của chính phủ Hoa Kỳ để thử nghiệm theo dự án đó – bao gồm các thử nghiệm làm cho một loại virus corona trên dơi trở nên nguy hiểm hơn. Theo các tài liệu được công bố vào năm 2021, những con chuột bị nhiễm một phiên bản đã chỉnh sửa của virus này bị bệnh nặng hơn những con bị nhiễm virus gốc.

Quan chức HHS này nói rằng điều đó đã vi phạm các điều khoản của khoản tài trợ.

Theo quan chức này, các quan chức Hoa Kỳ đã cho WIV các cơ hội để tranh luận về kết luận đó, nhưng viện này “đã không làm vậy”.

“Như vậy, có nguy cơ WIV không chỉ trước đây đã từng vi phạm, mà hiện nay vẫn đang vi phạm, và sẽ tiếp tục vi phạm thêm nữa” các giao thức của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, nơi cung cấp tiền tài trợ và là một phần của HHS, quan chức này nói thêm. “Vì vậy, tôi đã quyết định rằng việc đình chỉ WIV ngay lập tức là cần thiết để giảm thiểu mọi rủi ro tiềm ẩn cho sức khỏe cộng đồng.”

Lý do cho các lệnh đình chỉ và tước quyền lợi bao gồm gian lận và vi phạm hợp đồng.

Các lệnh đình chỉ là áp dụng tạm thời. Các quan chức đang thực hiện các bước để ngăn chặn WIV hoặc cắt quyền truy cập vào tài trợ của Hoa Kỳ trong một thời gian. Quyết định tước quyền lợi sẽ cần có bằng chứng cao hơn của hành vi sai trái, bao gồm cả việc các quan chức phải xác định rằng WIV hiện đang không “có trách nhiệm”.

Nhiều dự luật, trong đó có một dự luật của Thượng nghị sĩ Joni Ernst (Cộng Hòa–Iowa), sẽ cấm Hoa Kỳ tài trợ cho WIV vĩnh viễn , nhưng các dự luật vẫn chưa được Quốc hội thông qua. Các nhà lập pháp đã nêu lên thực tế là nghiên cứu rủi ro đã được tiến hành tại viện này và một số quan chức tình báo tin rằng virus gây ra COVID-19 đã có nguồn gốc từ phòng thí nghiệm này.

Trong số 26 tài liệu mà HHS đã trích dẫn trong quyết định của mình, ngoại trừ ba tài liệu thì tất cả đều là từ tháng 01/2022 trở về trước.

Trong một tuyên bố chung, các Dân biểu Cathy McMorris Rodgers (Cộng Hòa–Washington), Brett Guthrie (Cộng Hòa–Kentucky), và Morgan Griffith (Cộng Hòa–Virginia) cho biết, “Chính phủ Tổng thống (TT) Biden lẽ ra phải đưa ra quyết định này từ lâu, nhưng họ không xứng đáng được khen cho dù cuối cùng họ đã làm những gì mà bằng chứng và dữ kiện thực tế yêu cầu. Thật không thể chấp nhận được là họ mất nhiều thời gian như vậy.”

Bà Rodgers đang điều hành Ủy ban Năng lượng và Thương mại của Hạ viện Hoa Kỳ, còn ông Guthrie và ông Griffith mỗi người đang chủ trì một tiểu ban.

HHS đã không phúc đáp một yêu cầu bình luận.

Một bức thư yêu cầu cung cấp thông tin được gửi đến địa chỉ được liệt kê trên trang web của WIV đã bị trả lại vì không gửi đi được.

Sau khi nhận được một thông báo về đề nghị tước quyền lợi, WIV sẽ có một cơ hội phản đối đề nghị này. Vị quan chức đặc trách lệnh đình chỉ và tước quyền lợi của HHS, người đã viết bản ghi nhớ mới này, sẽ đưa ra quyết định cuối cùng sau khi xem xét phúc đáp của bộ.

Các lệnh đình chỉ thường kéo dài không quá một năm, và lệnh cấm thường kéo dài không quá ba năm.

Các lệnh đình chỉ và lệnh cấm phần lớn đều ngăn cản bất kỳ cơ quan chính phủ nào, kể cả bên ngoài HHS, cung cấp thêm tiền cho WIV, nhưng một cơ quan khác có thể sẽ quyết định rằng lợi ích của việc tài trợ cho viện này lớn hơn các rủi ro đó và sẽ tài trợ cho viện này bất chấp hành động của HHS.

Các yêu cầu

Năm 2016, các quan chức Hoa Kỳ nói với EcoHealth rằng chính phủ đã bổ sung các điều khoản vào khoản tài trợ cho họ – bao gồm một yêu cầu dừng tất cả các thí nghiệm ngay lập tức nếu một loại virus mới cho thấy bằng chứng về tốc độ tăng trưởng lớn hơn ít nhất 10 lần so với virus ban đầu. Theo chính phủ Hoa Kỳ, sự gia tăng như vậy đã xảy ra vào năm 2018 hoặc 2019, nhưng WIV đã không thông báo cho EcoHealth cho đến năm 2021. EcoHealth cho biết họ đã thông báo cho các quan chức về các thí nghiệm ngay sau khi các thí nghiệm đó được tiến hành, nhưng các quan chức Hoa Kỳ cho biết thông báo đó có thể liên quan đến một thí nghiệm khác.

Theo HHS, WIV cũng liên tục không phúc đáp các yêu cầu về những tài liệu chứng minh việc tuân thủ các điều kiện tài trợ, bao gồm cả những hồ sơ về các thí nghiệm đó.

Hồi tháng Một, Văn phòng Tổng Thanh tra HHS cho biết rằng việc không tuân thủ các yêu cầu có nghĩa là nghiên cứu đó đã không được giám sát đầy đủ. Cơ quan giám sát này đã đề nghị các quan chức xem xét việc cấm WIV.

HHS đã chấm dứt khoản tài trợ này vào năm 2020 dưới thời TT Donald Trump. Các quan chức đã nhanh chóng đảo ngược việc chấm dứt hợp đồng nhưng tạm dừng tài trợ cho đến khi EcoHealth và WIV hội đủ một số điều kiện nhất định trong bối cảnh có thông tin làm dấy lên “những lo ngại nghiêm trọng về an toàn sinh học” liên quan đến công việc trong phòng thí nghiệm.

Năm 2022, HHS nói với EcoHealth rằng họ không thể gửi thêm bất kỳ khoản tiền nào theo khoản trợ cấp cho WIV. Năm 2023, bộ này đã gia hạn khoản trợ cấp cho EcoHealth. Việc gia hạn đã cho phép tổ chức bất vụ lợi này phân bổ tiền cho một trường đại học ở Singapore.

Các thành viên Đảng Cộng Hòa cho biết chính phủ nên xem xét việc ngăn chặn EcoHealth khỏi các khoản tài trợ trong tương lai, đặc biệt là khi phát hiện ra rằng một trong những khoản tài trợ mới nhất cho nhóm này là do Tiến sĩ Anthony Fauci ký phê chuẩn, mặc dù ông không được bổ nhiệm lại vào vị trí giám đốc NIAID.

EcoHealth cũng không phúc đáp yêu cầu bình luận. Nhóm này đã biện hộ cho hành động của mình và tuyên bố rằng các thí nghiệm làm tăng độc lực của một chủng virus trên dơi đã không vi phạm các điều kiện tài trợ.