Chính sách thương mại của Hoa Kỳ với Trung Quốc sẽ thay đổi sau cuộc bầu cử?

Hoa Kỳ đã có một bước ngoặt trong mối quan hệ với Trung Cộng. Quan hệ thương mại sau cuộc bầu cử sẽ đi theo lộ trình do chính phủ TT Trump đã đặt ra – bất kể ai là người thắng cử – các chuyên gia cho biết.

Với tư cách là một thượng nghị sĩ Hoa Kỳ và sau đó là phó tổng thống, ông Joe Biden là người ủng hộ mạnh mẽ thương mại tự do với Trung Quốc. Ứng cử viên Đảng Dân Chủ này đã đóng một vai trò quyết định trong việc Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2001.

Năm ngoái, ông Biden đã bác bỏ quan điểm cho rằng Trung Quốc là một đối thủ cạnh tranh, khiến ông bị cả Đảng Dân Chủ và Đảng Cộng Hòa chỉ trích. Theo các chuyên gia, vì đại dịch nên dư luận Hoa Kỳ đã chuyển hướng quay sang chống lại Trung Cộng; điều này đã tạo thành một điểm yếu cho ông Biden.

Ông Biden đã không đưa ra các chính sách cụ thể đối với thương mại Trung Quốc. Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng bất cứ ai thắng cử, thì quan điểm cứng rắn hơn với Trung Quốc vẫn sẽ giữ nguyên. Mặc dù các ứng cử viên thể hiện sự trái ngược về chính sách, nhưng họ lại đồng thuận đối đầu với Trung Quốc.

Ông Edward Alden, thành viên cao cấp của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nói với The Epoch Times rằng, “Trước hết, tôi không nghĩ chúng ta sẽ thấy thuế quan của Hoa Kỳ nhanh chóng được dỡ bỏ”.

Ông Alden tin rằng, ông Biden sẽ rời khỏi “thỏa thuận giai đoạn một” vì thỏa thuận đó quá gắn liền với chính phủ TT Trump.

Thỏa thuận thương mại giai đoạn một được ký vào giữa tháng 1/2020 yêu cầu Bắc Kinh trong hai năm tới mua thêm hàng hóa và dịch vụ của Hoa Kỳ trị giá 200 tỷ USD, bao gồm 40–50 tỷ USD nông phẩm mỗi năm.

“Ở một mức độ nào đó, tôi nghĩ ông Biden bị khóa cứng vào một số vị trí mà chính phủ hiện tại đã đảm nhiệm. Việc dỡ bỏ thuế quan mà không nhận được bất cứ thứ gì đổi lại từ Trung Quốc sẽ được coi là một dấu hiệu của sự yếu kém,” ông Alden nói.

TT Trump tuyên bố chiến dịch thuế quan của ông đối với các sản phẩm Trung Quốc đã có hiệu quả, buộc Bắc Kinh phải nhượng bộ.

“Họ muốn làm tôi vui. Bởi vì họ biết rằng tôi là một người rất dễ nổi giận khi nhắc đến họ và tôi phát ngán vì họ,” TT Trump nói với Fox Business hôm 8/10.

Ông Peter Morici, một nhà kinh tế và giáo sư tại Đại học Maryland, nói với The Epoch Times, “Chủ nghĩa đa phương lỗi thời” đã không còn tác dụng. “Chúng ta cần một cá tính Trump để đưa thế giới thoát khỏi những nhận định cũ.”

Tuy nhiên, khi nói đến chính sách thương mại Trung Quốc, ông Morici lập luận rằng “các chính sách cứng rắn hiện tại sẽ tiếp tục” sau cuộc bầu cử bất kể ai là người giành chiến thắng.

Chính sách Trung Quốc mới của ông Biden

Vào năm 2018, TT Trump đã phá vỡ chính sách lâu dài của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc và tuyên bố áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc để giải quyết các hành vi thương mại không công bằng. Hành động này của ông đã đánh dấu cách tiếp cận cứng rắn của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc, lần đầu tiên sau hơn ba thập kỷ.

TT Trump đã nhắc lại nhiều lần rằng cách tiếp cận mềm mỏng đối với Trung Quốc của Đảng Dân Chủ là tương phản với cách của ông. Ông gọi việc Trung Quốc gia nhập WTO là “một trong những thảm họa địa chính trị và kinh tế lớn nhất trong lịch sử thế giới”.

Theo một bài báo của New York Times, ông Biden đã tích cực tham gia vào việc xây dựng các mối quan hệ thương mại của Hoa Kỳ với Trung Quốc. Ông Biden đã gặp ông Tập Cận Bình, khi đó là nhà lãnh đạo mới nhậm chức của Trung Quốc, ít nhất 8 lần vào năm 2011 và 2012, và thậm chí còn chơi bóng rổ với ông ta trong một chuyến thăm tới một trường trung học ở tỉnh Tứ Xuyên.

Năm nay, ông Biden đã phải chịu áp lực chính trị để tỏ ra cứng rắn với Trung Cộng. Trong những tháng gần đây, sự chấp nhận Trung Quốc ở các quốc gia phát triển đã giảm mạnh do cách Bắc Kinh giải quyết đại dịch virus Trung Cộng và đàn áp dân chủ ở Hồng Kông và Tân Cương.

Một cuộc khảo sát mới từ Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy quan điểm tiêu cực về Trung Quốc tại 14 quốc gia đã đạt đến các mức cao nhất trong hơn một thập kỷ. Tại Hoa Kỳ, 73% số người được hỏi nói rằng họ không thích đất nước này. Các ý kiến ​​tiêu cực về Trung Quốc đã tăng gần 20 điểm phần trăm (percentage points) kể từ khi TT Trump nhậm chức vào năm 2017.

Ông Alden nói, “Lập trường của Đảng Dân Chủ đối với Trung Quốc đã thay đổi về căn bản. Nếu Bắc Kinh đang hy vọng rằng chính phủ ông Biden sẽ mềm mỏng với Trung Quốc, thì tôi nghĩ họ sẽ bị thất vọng sâu sắc.”

Ông Biden cũng hứa sẽ làm việc với các đồng minh để hiện đại hóa các quy tắc thương mại quốc tế và gây áp lực lên Trung Cộng.

Ông Biden đã phải đối mặt với cáo buộc đạo văn vì một số đề xuất chính sách của ông đã lặp lại các chính sách thương mại và sản xuất của TT Trump, bao gồm cả hình mẫu “Mua hàng Hoa Kỳ, Thuê người lao động Hoa Kỳ” (“Buy American, Hire American”).

Trong một cuộc phỏng vấn với chương trình Các nhà Lãnh đạo Tư tưởng Hoa Kỳ của The Epoch Times, Dân biểu Jim Banks (Cộng Hòa–Indiana) đã nêu lên những lo ngại về khả năng của ông Biden trong việc chống lại mối đe dọa từ Trung Quốc.

“Ở một mặt của lá phiếu, chúng ta có TT Trump với đội ngũ lãnh đạo phi thường này, những người hiểu rõ mối đe dọa từ Trung Quốc hơn bao giờ hết; so với mặt kia là một chính trị gia, ông Joe Biden, người đã 50 năm đảm nhiệm một phần trong đội ngũ lãnh đạo ở Hoa Kỳ, những người đã làm ngơ trước những hành động của Trung Quốc. Đó là những gì trên lá phiếu,” ông nói.

Thỏa thuận giai đoạn hai?

Mặc dù thỏa thuận thương mại giai đoạn một là một bước đột phá quan trọng trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, nhưng không giải quyết các vấn đề tồn đọng như việc “bảo trợ” của nhà nước. Vấn đề bảo trợ và các vấn đề về cấu trúc khác trong quan hệ Hoa Kỳ–Trung Quốc đã được hoãn lại cho các cuộc đàm phán trong tương lai.

Ông Derek Scissors, một học giả thường trú tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, kêu gọi cả hai ứng cử viên tập trung vào việc tìm cách giải quyết vấn đề bảo trợ của nhà nước trên diện rộng, và gọi đó là “hành vi có hại nhất của Trung Quốc”.

Trong khi ký kết thỏa thuận giai đoạn một, TT Trump nói rằng ông sẽ duy trì một số mức thuế quan của Hoa Kỳ đối với hàng hóa Trung Quốc như một lá bài thương lượng cho giai đoạn hai của thỏa thuận. Tuy nhiên, sau đại dịch, ông Trump đã biểu lộ sự do dự về việc đàm phán giai đoạn hai với Trung Quốc.

Vẫn chưa rõ liệu Hoa Kỳ có thể đạt được tiến bộ nào trong các cuộc đàm phán thương mại với Bắc Kinh sau cuộc bầu cử tháng 11 hay không, vì vẫn có cảm giác hoài nghi về khả năng Trung Quốc nhượng bộ về các cải cách cơ cấu.

“Tôi nghĩ một thỏa thuận giai đoạn hai là rất khó xảy ra. Trung Quốc dưới thời Tập Cận Bình đã biểu đạt rất rõ rằng họ không muốn chấp nhận những cải cách cơ cấu rộng rãi đang được Hoa Kỳ thúc đẩy,” ông Alden nói.

Vì vậy, ông cho rằng: “chúng ta hiện đang chuyển sang giai đoạn của một cuộc chiến toàn lực chống vấn đề bảo trợ của nhà nước, Hoa Kỳ và các nước khác sẽ cố gắng trội hơn Trung Quốc trong việc thuyết phục các công ty di dời đến quốc gia của mình.”