Chính sách tiền tệ thời Covid-19, cú tăng tốc liều lĩnh?

Các ngân hàng trung ương tiếp tục bị ám ảnh bởi lạm phát. Chính sách tiền tệ hiện nay có thể ví như hành vi của một lái xe liều lĩnh với tốc độ 200 dặm một giờ, nhìn vào gương chiếu hậu, và suy nghĩ, “Chúng ta chưa gặp tai nạn. Hãy tăng tốc.”

Các ngân hàng trung ương tin rằng không có rủi ro trong chính sách tiền tệ hiện tại dựa trên hai ý kiến ​​sai lầm, thứ nhất đó là theo họ là không có lạm phát và thứ hai là điều đó mang lại lợi ích vượt xa rủi ro.

Chỉ số lạm phát thời đại dịch đã đang đánh lừa bạn?

Ý tưởng cho rằng không có lạm phát là sai sự thật. Thực ra lạm phát cao trong hàng hóa và dịch vụ mà người tiêu dùng thực sự có nhu cầu và sử dụng. Chỉ số giá tiêu dùng chính thức (CPI) được giữ ở mức thấp một cách giả tạo bởi (giá giảm ở) dầu mỏ, du lịch và công nghệ, ngụy trang cho sự gia tăng (giá) về chăm sóc sức khỏe, tiền thuê nhà và nhà ở, giáo dục, bảo hiểm và thực phẩm tươi sống cao hơn đáng kể so với mức thu nhập danh nghĩa mà chỉ số CPI chính thức cho thấy. Hơn nữa, ở các quốc gia mạnh tay đánh thuế năng lượng, tác động làm giảm CPI của giá dầu và khí đốt hoàn toàn không thấy trong hóa đơn điện và khí đốt thực tế của người tiêu dùng.

Một nghiên cứu gần đây của Alberto Cavallo thuộc Trường Kinh doanh Harvard đã giải thích tại sao lạm phát công bố không phản ánh những thay đổi trong mô hình tiêu dùng và kết luận rằng lạm phát thực tế ở Hoa Kỳ cao hơn gấp đôi mức công bố dựa trên rổ hàng hóa trung bình thời kỳ COVID-19. Ngoài ra, theo một bài báo của James Mackintosh trên The Wall Street Journal, giá cả đang tăng lên gấp ba lần tỷ lệ CPI chính thức đối với những thứ mà mọi người cần trong đại dịch, ngay cả khi con số lạm phát chung vẫn giảm.

Số liệu thống kê chính thức giả định rằng giỏ hàng hóa giảm dần do hàng hóa và dịch vụ có thể tái tạo mà chúng ta mua theo thời gian. Do đó, giá công nghệ, dịch vụ khách sạn và giải trí đang giảm, nhưng những thứ chúng ta mua hàng ngày và những thứ chúng ta không thể ngừng mua đang tăng nhanh hơn nhiều so với mức lương danh nghĩa và thu nhập thực. 

Chính sách tiền tệ nới lỏng, cú tăng tốc liều lĩnh?

Các ngân hàng trung ương thường nói rằng những đợt tăng giá này không phải do chính sách tiền tệ, mà là do lực lượng thị trường. Tuy nhiên, chính sách tiền tệ chính xác đã làm căng thẳng các lực lượng thị trường bằng cách đẩy lãi suất xuống thấp hơn và cung tiền cao hơn. Chính sách tiền tệ khiến những người ít có đặc quyền nhất ngày càng khó sống hơn và tầng lớp trung lưu ngày càng khó tiết kiệm và mua các tài sản, chẳng hạn như nhà cửa và trái phiếu, do giá tăng cao vì các chính sách tiền tệ mở rộng.

Lạm phát có thể không hiển thị trên các tiêu đề tin tức, nhưng người tiêu dùng cảm nhận được. Công chúng đã chứng kiến ​​sự gia tăng không ngừng trong chi phí cho giáo dục, chăm sóc sức khỏe, bảo hiểm và các dịch vụ tiện ích trong thời kỳ mà các ngân hàng trung ương cảm thấy có nghĩa vụ “chống lại giảm phát” – một rủi ro giảm phát mà người tiêu dùng chưa từng thấy, ít nhất là tầng lớp thấp và trung lưu.

Không phải ngẫu nhiên mà Ngân hàng Trung ương Âu Châu liên tục lo lắng về lạm phát thấp trong khi các cuộc biểu tình phản đối về chi phí sinh hoạt tăng cao đã lan rộng khắp khu vực đồng euro. Các biện pháp chống lạm phát chính thức đơn giản là không phản ánh được những khó khăn và mất sức mua của tiền lương và tiền tiết kiệm của tầng lớp trung lưu.

Do đó, các chính sách tạo lạm phát thực sự tạo ra rủi ro kép: thứ nhất, gia tăng đáng kể bất bình đẳng, do người nghèo bị bỏ lại phía sau bởi sự tăng giá tài sản và hiệu ứng của tài sản, trong khi đó họ cảm nhận được giá hàng hóa và dịch vụ cốt lõi tăng hơn bất kỳ ai; và thứ hai, thực tế sẽ không có sự tăng lương cùng với lạm phát. Chúng ta đã chứng kiến thu nhập thực tế trì trệ do tăng trưởng năng suất kém và tình trạng thừa công suất trong khi tỷ lệ thất nghiệp thấp, khiến tiền lương thấp hơn đáng kể so với mức tăng của các dịch vụ thiết yếu.

Các ngân hàng trung ương cũng nên lo ngại về sự phụ thuộc ngày càng tăng của thị trường trái phiếu và cổ phiếu vào đợt bơm thanh khoản và cắt giảm lãi suất tiếp theo.  Nếu tôi là chủ tịch của một ngân hàng trung ương, tôi sẽ thực sự lo lắng nếu thị trường phản ứng rất mạnh sau các thông báo của tôi. Đó sẽ là một tín hiệu đáng lo ngại về sự đồng phụ thuộc và nguy cơ bong bóng. Khi các quốc gia có chủ quyền với thâm hụt lớn và tài chính suy yếu có lợi suất trái phiếu thấp nhất trong lịch sử, thì đó không phải là thành công của ngân hàng trung ương, mà đó là thất bại.

Lạm phát không phải là một chính sách xã hội. Nó mang lại lợi ích một cách không cân xứng cho người nhận tiền đầu tiên từ số tiền tạo ra thêm – là chính phủ và các lĩnh vực có nhiều tài sản – và gây hại cho sức mua của tiền lương và tiền tiết kiệm của tầng lớp thấp và trung lưu. Chính sách tiền tệ “mở rộng” là sự chuyển dịch lớn của cải từ người tiết kiệm sang người đi vay. Hơn nữa, những tác dụng phụ tiêu cực rõ ràng này không được giải quyết bằng cái gọi là nới lỏng định lượng cho người dân. Chính sách tiền tệ tồi không thể giải quyết được bằng chính sách tồi tệ hơn. Bơm thanh khoản trực tiếp để tài trợ cho các chương trình và chi tiêu của chính phủ là công thức dẫn đến tình trạng trì trệ và nghèo đói.

Không phải ngẫu nhiên mà những quốc gia đã hết lòng thực hiện các khuyến nghị của Chính sách tiền tệ hiện đại – Argentina, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Venezuela và những nước khác – lại thấy đói nghèo gia tăng, tăng trưởng yếu hơn, thu nhập thực tế kém hơn và đồng tiền bị mất giá.

Tin rằng giá cả phải tăng bằng mọi giá vì nếu không, người tiêu dùng có thể trì hoãn quyết định mua hàng của họ, nói chung là điều nực cười trong phần lớn các quyết định mua hàng. Đó là sự dối trá trắng trợn trong bối cảnh khủng hoảng đại dịch. Thực tế là giá cả tăng trong cuộc khủng hoảng đại dịch không phải là một thành công, đó là một thất bại thảm hại và gây tổn hại cho mọi người tiêu dùng vì phải chứng kiến thu nhập giảm 10% hoặc 20%.

Các ngân hàng trung ương cần bắt đầu suy nghĩ về những hậu quả tiêu cực của bong bóng trái phiếu khổng lồ mà họ đã tạo ra và chi phí sinh hoạt ngày càng tăng của tầng lớp thấp và trung lưu trước khi quá muộn. Nhiều người sẽ nói rằng điều đó sẽ không bao giờ xảy ra, nhưng hành động dựa trên niềm tin đó giống hệt như ví dụ tôi đã đưa ra ở đầu bài viết: “Chúng ta chưa gặp tai nạn, hãy tăng tốc”. Đó là sự liều lĩnh và nguy hiểm.

Lạm phát không phải là một chính sách xã hội. Đó là cướp giữa ban ngày.