Chuyên gia: Bắc Kinh chống độc quyền là để kiểm soát khu vực tư nhân

Giới chức tài chính Trung Quốc đang tăng cường giám sát các công ty công nghệ, ra lệnh điều tra Alibaba về chống độc quyền, và yêu cầu Ant Group điều chỉnh hoạt động kinh doanh, tuân thủ các yêu cầu pháp lý.

Hôm 25/12/2020, Trung Cộng cũng công bố “báo cáo chống độc quyền” mới, nêu chi tiết các cuộc điều tra đã được giới hữu trách bắt đầu thực hiện trong năm 2019, bao gồm điều tra về các công ty liên doanh nước ngoài và các công ty tư nhân của Trung Quốc, cũng như các khoản tiền phạt của họ.

Các nhà phân tích tin rằng Bắc Kinh đang tập trung nỗ lực vào các tập đoàn lớn vì Trung Cộng cần thu hồi vốn, trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục đi xuống và kho bạc chính phủ đang dần dần cạn kiệt.

Chiến dịch chống độc quyền

Báo cáo hàng năm của Cục Quản lý Giám sát Thị trường (SAMR) về “Thực thi luật chống độc quyền của Trung Quốc” cho thấy trong năm 2019, giới chức Trung Cộng đã điều tra 103 trường hợp độc quyền và đã hoàn tất 46 trường hợp. Các công ty đã bị phạt tổng cộng 320 triệu nhân dân tệ (khoảng 49 triệu USD).

Báo cáo cũng đề cập tới sẽ tiến hành điều tra các công ty đa quốc gia nổi tiếng đang hoạt động tại Trung Quốc, bao gồm Samsung (Hàn Quốc), Hynix (Hàn Quốc), Micron (Hoa Kỳ), DuPont (Hoa Kỳ), và Ericsson (Thụy Điển).

Cơ quan này cũng liệt kê 10 ví dụ về các công ty bị phạt do vi phạm “luật chống độc quyền”: công ty liên doanh Hoa Kỳ–Trung Quốc Changan Ford Automobile bị phạt 162.8 triệu nhân dân tệ (khoảng 25 triệu USD) hồi tháng 6/2019; nhà sản xuất xe hơi Nhật Bản Toyota Motor (chi nhánh Trung Quốc) bị phạt hơn 87.61 triệu nhân dân tệ (khoảng 13 triệu USD) hồi tháng 12/2019; và công ty quản trị đầu tư Hoa Kỳ Eastman (chi nhánh Trung Quốc) đã bị phạt hơn 24.37 triệu nhân dân tệ (khoảng 3.7 triệu USD) hồi tháng 4/2019.

Các công ty công nghệ Trung Quốc, chẳng hạn như Alibaba Investment và công ty con do Tencent nắm giữ là China Reading Group cũng bị phạt 500 ngàn nhân dân tệ (76 ngàn USD).

Đế chế lung lay của Jack Ma 

Cả Alibaba, công ty chuyên về thương mại điện tử, và Ant Group, công ty sở hữu nền tảng thanh toán kỹ thuật số lớn nhất Trung Quốc Alipay, đều do ông Jack Ma thành lập.

Hôm 27/12/2020, ngân hàng trung ương Trung Quốc cho biết họ cũng đã phát hiện các hoạt động chống cạnh tranh tại Ant Group, và yêu cầu công ty này xem xét kỹ lưỡng các hoạt động cho vay tài chính cũng như cho vay tiêu dùng khác. Ant Group cho biết trong một tuyên bố rằng họ sẽ tuân thủ đầy đủ các quy định.

Các nhà chức trách đã theo dõi sát sao hai công ty này kể từ đầu năm nay.

Hôm 03/11/2020, Sở Giao dịch Chứng khoán Thượng Hải đã đình chỉ kế hoạch chào bán cổ phiếu ra công chúng của Ant Group sau khi các nhà chức trách hội đàm với bốn giám đốc điều hành cao cấp của công ty, bao gồm cả ông Ma.

Bốn ngày sau khi Alibaba Investment bị phạt, các nhà chức trách đã cáo buộc Alipay là một nền tảng cho “các hoạt động tài chính bất hợp pháp”, và công ty đã ngừng cung cấp các sản phẩm gửi tiền tiết kiệm trực tuyến.

Kể từ hồi tháng 9/2020, các nhà chức trách đã ban hành một số quy định và hướng dẫn nhắm vào các công ty công nghệ tài chính (fintech), cho rằng “sự tăng trưởng chóng mặt” trong lĩnh vực tài chính phải được kiềm chế.

Phân tích

Các chuyên gia về Trung Quốc tin rằng chiến dịch “chống độc quyền” là cái cớ để các nhà chức trách buộc các công ty phải ‘mở hầu bao’.

“Nhà cầm quyền lấy tiền từ các công ty lớn, cướp bóc vốn tư nhân, và tịch thu tiền của họ để lấp đầy kho bạc của Trung Cộng,” ông Feng Chongyi – giáo sư và chuyên gia về các vấn đề Trung Quốc tại Đại học Công nghệ Sydney – cho biết trong một cuộc phỏng vấn. Ông lưu ý rằng sự suy thoái kinh tế của Trung Quốc trong bối cảnh đại dịch có thể đã thúc đẩy giới chức hành động nhanh chóng trong năm nay.

Ông Frank Xie Tian, ​​giáo sư kinh doanh tại Đại học Nam Carolina – Aiken, cũng nói tương tự, “Sau khi bị Trung Cộng lợi dụng, những đại công ty công nghệ và tài chính này giờ đây bắt đầu bị Trung Cộng bòn rút để cấp vốn cho nhà nước nhiều nhất có thể.”

Nhà bình luận về Trung Quốc Tang Jingyuan lưu ý rằng cuộc điều tra chống độc quyền này phù hợp với chiến lược của Bắc Kinh những năm gần đây, nhằm đặt các doanh nghiệp tư nhân dưới sự kiểm soát chặt chẽ của Trung Cộng.

Theo ông Tang, trong bối cảnh danh sách các công ty Trung Quốc bị Hoa Kỳ trừng phạt ngày càng gia tăng, Trung Cộng đang gặp khó khăn về tài chính và có thể đang cân nhắc thu giữ một phần tài sản của Alibaba hoặc Ant Group để giảm bớt các vấn đề kinh tế.

Ông cũng lưu ý rằng ông Ma đã không công khai tuyên bố là đồng minh của lãnh đạo Trung Cộng Tập Cận Bình, vì vậy ông có nguy cơ [về chính trị vì] làm phiền lòng giới hữu trách.