Cuộc chiến giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc về kim loại đất hiếm quan trọng cho quốc phòng

Trong nhiều năm, Trung Quốc đã vượt qua các quốc gia khác trong việc sản xuất và tinh chế các kim loại đất hiếm quan trọng trong lĩnh vực quốc phòng; họ đang thống trị thị trường toàn cầu.

Hiện tại, Trung Quốc kiểm soát 85% nguồn cung cấp kim loại đất hiếm trên toàn cầu. Trung Cộng đe dọa ngừng cung cấp khoáng sản đất hiếm để thương lượng có lợi cho họ. Họ đã làm vậy khi Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan, và một lần nữa khi Nhật Bản bắt giữ thuyền trưởng của một tàu đánh cá Trung Quốc, yêu cầu trao trả vị thuyền trưởng này trước khi ông ta bị thẩm vấn. Trung Quốc thực sự đã cắt nguồn cung cấp của Nhật Bản vào năm 2010, trong bối cảnh tranh chấp liên quan đến Quần đảo Senkaku.

Khi Hoa Kỳ nỗ lực xây dựng chuỗi cung ứng khoáng sản đất hiếm trong nước, họ đã hợp tác với một công ty Trung Quốc có tên Tài nguyên Thịnh Hà (Shenghe Resources), cổ đông lớn nhất của công ty này là một tổ chức chính phủ. Điều đáng quan tâm hơn nữa là Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đang tài trợ cho sự hợp tác này. Điều này khiến Trung Quốc một lần nữa nắm được quyền kiểm soát các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các kim loại đất hiếm, chẳng hạn như dysprosium và terbium, là vô cùng quan trọng cho công nghệ quốc phòng. Chúng cũng được sử dụng trong sản xuất xe điện. Neodymium và praseodymium, hai trong số các khoáng chất hiếm nhất, được sử dụng trong động cơ, turbin, và công nghệ y tế. Lantan được sử dụng trong các ống kính camera cao cấp, với các ứng dụng trong ngành tình báo, giám sát, và trinh sát. Europium phosphor được sử dụng trong đèn LED và màn hình plasma, cũng như trong hệ thống thanh điều khiển của các lò phản ứng nguyên tử.

Trong suốt những năm 1980, Hoa Kỳ đã thống trị thị trường thế giới về kim loại đất hiếm. Tuy nhiên, làn sóng này đã chuyển sang Trung Quốc do áp lực từ các nhà bảo vệ môi trường ở Hoa Kỳ, kết hợp với chi phí lao động thấp hơn, đã thúc đẩy hoạt động sản xuất ở hải ngoại.

Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ tin rằng Trung Quốc cố tình làm lũng loạn thị trường toàn cầu bằng các loại khoáng sản đất hiếm giá rẻ, khiến giá thành giảm, và buộc các nhà sản xuất Hoa Kỳ phải rút lui khỏi thị trường này.

Terbium, được sử dụng trong nam châm, là một trong những khoáng vật hiếm và quan trọng nhất trong số các khoáng chất đất hiếm. Hiện tại, việc chiết xuất và chế tạo nam châm tập trung ở Trung Quốc. Chiến tranh thương mại Hoa Kỳ–Trung Quốc đã đe dọa đến việc Hoa Kỳ tiếp tục có được terbium. Điều này đặc biệt đáng lo ngại, bởi trong năm 2011, khi Trung Quốc hạn chế xuất cảng kim loại đất hiếm, giá của mặt hàng này đã tăng vọt, chứng tỏ Trung Quốc là một quốc gia quyết định giá, kiểm soát nguồn cung toàn cầu.

Kim loại đất hiếm tồn tại ở các tiểu bang Wyoming, Texas, và California của Hoa Kỳ. Một công ty của Hoa Kỳ, MP Materials, đã mua một mỏ ở California vào năm 2017, với hy vọng đưa chuỗi cung ứng này trở lại Hoa Kỳ. Thậm chí, ông ty này còn nhận được tài trợ từ Bộ Quốc phòng và Bộ Năng lượng. Một trong những khách hàng lớn nhất và là người đồng sở hữu của công ty này là công ty Tài nguyên Thịnh Hòa của Trung Quốc, vốn chuyển các sản phẩm khai thác của MP Materials đến Á Châu để chế tạo.

Tập đoàn Lynas của Úc là một trong những đối thủ lớn nhất bên ngoài Trung Quốc. Họ chiết xuất ở Úc và tinh chế ở Malaysia. Một phát ngôn viên của Lynas đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo ra chuỗi cung ứng để vượt qua Trung Quốc. Trong khi đó, một công ty Úc khác là RareX đã ký một biên bản ghi nhớ với công ty Tài nguyên Thịnh Hòa.

Các mỏ khoáng sản đất hiếm tồn tại ở nhiều nơi, kể cả ở Liên minh Âu Châu, nhưng hầu hết các quốc gia đều thiếu chuyên môn để chiết xuất và tinh chế đất hiếm. Ngoài ra, các quy định về môi trường đôi khi ngăn không cho các nước phương Tây chiết xuất các chất này. Các khoáng chất này thường xuất hiện gần các mỏ phóng xạ có thể rò rỉ vào các tầng nước ngầm. Trung Quốc không thực thi những hạn chế về môi trường giống như các nước khác trên thế giới, vì vậy họ đang tự tạo cho mình một lợi thế to lớn.

Công ty Thịnh Hòa dường như là một phần trong kế hoạch của Trung Cộng nhằm kiểm soát nguồn cung cấp đất hiếm trên toàn cầu. Cổ đông lớn nhất của công ty là một tổ chức nằm trong Cục Khảo sát Địa chất Trung Quốc thuộc sở hữu nhà nước. Vào năm 2019, Thịnh Hòa đã công bố chung phần với Tập đoàn Hạt nhân Quốc gia Trung Quốc (CNNC) thuộc sở hữu nhà nước, một nhà sản xuất nguyên tử hàng đầu có liên hệ với quân đội Trung Quốc.

Công ty này mở rộng từng bước trong chuỗi cung ứng, từ chiết tách đến tinh chế các khoáng chất thành kim loại thực tế được sử dụng trong sản xuất các sản phẩm công nghệ cao. Thịnh Hòa đang xây dựng các liên minh trên toàn thế giới, bao gồm Úc, Việt Nam, Greenland, và Hoa Kỳ.

Afghanistan là quê hương của kim loại đất hiếm trị giá hơn 1 ngàn tỷ USD, và dường như Trung Cộng đang làm thân với Taliban để có được quyền tiếp cận.

Trong nỗ lực vượt qua Trung Quốc, Hoa Kỳ đã thiết lập một chuỗi cung ứng đất hiếm kết nối tiểu bang Utah của Hoa Kỳ với thị trấn Sillamae ở Estonia. Việc chế tạo được thực hiện ở hai đầu của chuỗi cung ứng sẽ do hai công ty Neo Materials và Chemours đảm trách, cả hai hãng này đều có sự liên hệ khá gần gũi với Trung Quốc. Neo là một công ty không phải của Trung Quốc, nhưng công ty này thực hiện phần lớn hoạt động chế tạo và sản xuất ở Trung Quốc. Chemours, có ba cơ sở sản xuất tại Trung Quốc, hai trong số đó là liên doanh với các đối tác Trung Quốc. Theo China Daily, Chemours đang có những cuộc thảo luận với các công ty năng lượng quốc doanh của Trung Quốc về khả năng hợp tác.

Việc sản xuất kim loại đất hiếm vô cùng phức tạp, đòi hỏi rất nhiều công đoạn và nhiều bên tham gia, đến nỗi không quốc gia nào có thể tự túc hoàn toàn được. Mặt khác, Trung Cộng đã cho thấy rằng họ sẽ cắt đứt nguồn cung cấp nếu các quốc gia khác có hành vi sai trái. Luật kiểm soát xuất cảng mới của Trung Quốc sẽ áp dụng đối với kim loại đất hiếm, giúp Trung Cộng có quyền quyết định nhiều hơn về việc nước nào có thể sở hữu nguồn tài nguyên này và họ có thể nhận được bao nhiêu. Tất nhiên, trong trường hợp xảy ra chiến tranh, Trung Quốc sẽ không bán đất hiếm cho các địch thủ của họ. Điều này đặt ra những câu hỏi nghiêm túc về vấn đề an ninh quốc gia.

Quan điểm trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.

Tiến sĩ Antonio Graceffo đã có hơn 20 năm làm việc tại Á Châu. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh của Đại học Giao thông Thượng Hải của Trung Quốc. Ông Antonio là giáo sư kinh tế và nhà phân tích kinh tế Trung Quốc, người đã viết bài cho nhiều kênh truyền thông quốc tế.