• NGÔN NGỮ KHÁC
    • UNITED STATES
    • CANADA
    • AUSTRALIA
    • UK, EUROPE
    • Chinese
    • Czech
    • Dutch
    • English
    • French
    • German
    • Hebrew
    • Indonesian
    • Italian
    • Japanese
    • Korean
    • Persian
    • Polish
    • Portuguese
    • Romanian
    • Russian
    • Slovak
    • Spanish
    • Swedish
    • Turkish
    • Ukrainian
  • GIỚI THIỆU
Epoch Times Tiếng Việt
Thứ sáu, 11/07/2025
EPOCH TIMES Tiếng Việt
EPOCH TIMES Tiếng Việt
EPOCH TIMES Tiếng Việt
  • Home
  • Premium
  • Hoa Kỳ
  • Trung Quốc
  • Việt Nam
  • Đông Dương
  • Tây Dương
  • Bình luận
  • Sức Khỏe
  • ETV Video
  • Tài Chính – Kinh Tế
  • Văn Hóa & Nghệ Thuật
  • Đời Sống
  • Khoa học
  • Công nghệ
  • More
ETV Rao vặt Premium Podcast Facebook Youtube
  • BÌNH LUẬN
  • HOA KỲ
  • MỸ - TRUNG
  • TRUNG QUỐC
  • ĐÔNG DƯƠNG
    • Á Châu
    • Úc Châu
    • Việt Nam
  • TÂY DƯƠNG
  • TÀI CHÍNH
  • VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
  • ĐỜI SỐNG
  • SỨC KHOẺ
  • KHOA HỌC
  • VIDEO
  • TIN MỚI NHẤT
  • TIN TIÊU ĐIỂM
  • TIN CHỌN LỌC
  • BẢN TIN ĐẶC BIỆT
  • ETV VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
  • ETV SỨC KHỎE
  • NGHỆ THUẬT SHEN YUN
  • SHEN YUN ZUO PIN new
  • Google connect icon
ĐẶT MUA BÁO IN
Mới nhất Tiêu điểm  Bình luận Share Email

Cuộc cướp phá thành Rome: Đế chế diệt vong, di sản trường tồn

BTV Epoch Times Tiếng Việt
BTV Epoch Times Tiếng Việt
Thứ hai, 29/7/2024
bigger smaller Báo lỗi

Paul Prezzia

Vào tháng Sáu năm 455, bộ tộc Germanic mà ngày nay được biết đến với cái tên là Người Vandal đã cướp phá thành La Mã vĩ đại. Trong khi nửa phía Đông của Đế chế này – còn được gọi là Đế chế Byzantine – vẫn tiếp tục là lực lượng chính trị hùng mạnh suốt hơn 1,000 năm, thì sự kiện này cũng giống như bất kỳ sự kiện nào khác đánh dấu sự sụp đổ của Đế chế Tây La Mã. 

Đây cũng là ví dụ hoàn hảo về khả năng hồi phục của những di sản La Mã. Văn học, ngôn ngữ, luật pháp, và tinh thần cộng hòa của thành Rome không chỉ vẫn tồn tại sau cuộc cướp phá, mà còn định hình nên sự kiện này. Chính những di sản của La Mã đã giúp giảm bớt tổn thất về nhân mạng và thậm chí còn tồn tại ngay giữa những tàn tích vật chất của Đế chế La Mã.

Một trong những lý do quan trọng nhất về sự trỗi dậy của La Mã và sự thống trị của họ đối với phần lớn Âu Châu, Bắc Phi, và Trung Đông là vì công dân La Mã cũng đồng thời là binh lính. Từ thời đầu thành lập cho đến thế kỷ thứ nhất, quân đội La Mã hình thành chủ yếu từ công dân La Mã.

Những nam nhân này tin rằng đặt lợi ích chung lên hàng đầu sẽ bảo đảm an toàn cho tài sản cá nhân của chính họ. Bản thân ngôn ngữ La Mã cũng cho thấy niềm tin này: Từ tiếng Anh “republic” (cộng hòa) bắt nguồn từ sự kết hợp của hai từ Latin: “res” có nghĩa là “thực thể” hoặc “sự vật sự việc”, và “publica” có nghĩa là “công cộng” hoặc “thuộc về nhân dân”. Ghép lại, “res publica” là “việc công”, là “tài sản” chung mà tất cả mọi người cùng sở hữu. Bảo vệ La Mã, bảo vệ gia đình, của cải, và quyền lợi của một người là điều giống nhau.

Đế chế La Mã sụp đổ như thế nào?

Vào năm 455 – 1,208 năm kể từ ngày thành lập đế chế La Mã truyền thống – quân đội đã không còn bao gồm những công dân La Mã hăng hái bảo vệ bản thân và gia đình qua việc bảo vệ nền cộng hòa nữa. Lúc đó, quân đội được xây dựng từ những người bị bắt quân dịch, và đa số không phải là công dân La Mã. 

Một đồng tiền vàng ở thế kỷ thứ 5 dưới thời của Hoàng đế Petronius Maximus. (Ảnh: Tư liệu công cộng)
Một đồng tiền vàng ở thế kỷ thứ 5 dưới thời của Hoàng đế Petronius Maximus. (Ảnh: Tư liệu công cộng)

Xã hội La Mã không còn được cai quản bởi những quan chức dân cử, mà bởi một hoàng đế độc tài. Hoàng đế lúc bấy giờ là Petronius Maximus – người rất có thể đã sát hại Hoàng đế tiền triều Valentinian III và cưới người vợ góa của ông là Hoàng hậu Eudoxia, nhằm củng cố quyền lực. Con trai ông cũng kết hôn với Công chúa Eudocia, con gái Hoàng hậu Eudoxia.

Chính cuộc hôn nhân giữa con trai Hoàng đế Petronius Maximus và Công chúa Eudocia là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cuộc tấn công của người Vandal. Vua Gaiseric của người Vandal từng lập ước với Hoàng đế Valentinian, theo đó, con trai của Vua Gaiseric sẽ kết hôn với Công chúa Eudocia. Trong cơn tức giận vì hiệp ước bị phá vỡ, Vua Gaiseric đã hiệp lực với Hoàng hậu Eudoxia – người cũng đang phẫn nộ [vì chồng bị sát hại] – tấn công La Mã. Vua Gaiseric lên đường băng qua đại dương từ Bắc Phi đến Ostia, hải cảng của La Mã.

Một khái niệm minh họa về những người Vandal thế kỷ thứ 6, những kẻ cướp phá La Mã (bên phải), năm 1575, của họa sỹ Lucas d’Heere. Đại học Ghent. (Ảnh: Tư liệu công cộng)
Một khái niệm minh họa về những người Vandal thế kỷ thứ 6, những kẻ cướp phá La Mã (bên phải), năm 1575, của họa sỹ Lucas d’Heere. Đại học Ghent. (Ảnh: Tư liệu công cộng)
Ad

Hoàng đế Maximus nhận được tin tức về cuộc xâm lược này quá muộn. Ông bị những binh lính bỏ rơi vì họ không có lý do gì để chiến đấu cho ông, và Vua Maximus bị sát hại khi đang cố gắng chạy trốn. La Mã mất đi chính phủ và chỉ còn lại tuyến phòng thủ yếu ớt vì quân đội có quá ít người La Mã.

Dẫu vậy, La Mã vẫn tránh được sự diệt vong hoàn toàn. Dù không có người lãnh đạo và thất thế, nhưng chính nền văn hóa của La Mã đã trỗi dậy để bảo vệ mình. Những tín đồ Cơ Đốc Giáo, dù bị Đế chế La Mã liên tục bức hại suốt nhiều thế kỷ, đã phát triển trong bối cảnh văn hóa và xã hội của La Mã. Trong khi đó, những người Vandal đánh bại Đế chế La Mã ở Bắc Phi, nhưng trong quá trình chinh phạt họ đã chấp nhận Cơ Đốc Giáo – một tôn giáo sử dụng triết học, ngôn ngữ, và quan điểm của Hy Lạp và La Mã để định nghĩa quyền hạn và bảo vệ chính mình.

Hơn nữa, vì La Mã không còn người cai trị, nên Giáo hoàng Leo I đảm nhận việc thương lượng với Vua Gaiseric. Mục đích duy nhất của Giáo hoàng Leo là ngăn chặn đổ máu, và ông đã thành công. Bản thân Vua Gaiseric cũng là một tín đồ Cơ Đốc Giáo, ông đồng ý rằng sẽ không tàn sát người dân nếu La Mã quy hàng. Ngay lập tức, cổng thành La Mã mở ra cho quân xâm lược tiến vào, và một tổ hợp các tình huống kỳ lạ đã xảy ra sau đó: Trong khi các kho báu của La Mã bị cướp bóc suốt hai tuần với quy mô chưa từng thấy (cuộc cướp bóc này chính là nguồn gốc của từ “vandalism” (cướp phá) trong tiếng Anh) – thì phần lớn tính mạng của người dân La Mã được bảo toàn.

Giáo hoàng Leo Đệ Nhất thuyết phục Vua của người Vandal là Gaiseric, tránh tàn phá thành Rome. Tranh minh họa của họa sỹ Maître François trong cuốn sách của nhà thần học Augustine “The City of God” (Thành phố của Thiên Chúa) (Tập I). (Ảnh: Tư liệu công cộng)
Giáo hoàng Leo Đệ Nhất thuyết phục Vua của người Vandal là Gaiseric, tránh tàn phá thành Rome. Tranh minh họa của họa sỹ Maître François trong cuốn sách của nhà thần học Augustine “The City of God” (Thành phố của Thiên Chúa) (Tập I). (Ảnh: Tư liệu công cộng)

Các giá trị của Cơ Đốc Giáo – tránh đổ máu vì nhân mạng quan trọng hơn của cải – rõ ràng đã đóng một vai trò [nhất định] trong sự kiện này. Mặc dù, cũng có thể có những yếu tố khác ảnh hưởng đến quyết định của Vua Gaiseric, nhưng những lý tưởng La Mã cao đẹp nhất cũng có góp phần quan trọng. Nhà thơ La Mã ngoại giáo vĩ đại Virgil từng miêu tả một trong những sứ mệnh của La Mã là “tha cho kẻ bại trận, và hạ gục kẻ kiêu ngạo.” Quan điểm này của người La Mã là độc nhất vô nhị trong thế giới cổ đại. Từ thời kỳ đầu thành lập La Mã, dù trong truyền thuyết hay trong lịch sử, thì người La Mã đã thường tìm cách biến kẻ thù thành đồng minh thay vì tiêu diệt họ. Vua Gaiseric cướp bóc thành La Mã, nhưng ông không hoàn toàn phá hủy nó.

Một sự khởi đầu

Cuộc cướp phá thành Rome của người Vandal là dấu hiệu rõ ràng cho thấy Đế chế La Mã – với vị thế là một chính quyền thống nhất dưới sự cai trị của các hoàng đế – gần như đã kết thúc. Bất chấp sự tàn phá, nhiều thể chế và lý tưởng La Mã vẫn tồn tại. Giống như một chú chim đang thay lông, ý tưởng về “lợi ích chung” vẫn được duy trì dưới sự cai trị đang sụp đổ. Ví dụ như, các tu viện Benedict cũng sớm xuất hiện sau sự kiện này.

Cuộc cướp phá thành Rome: Đế chế diệt vong, di sản trường tồn
Thánh Benedict (480–547) thành lập 12 cộng đoàn tu sĩ tại Subiaco, nước Ý (nay là vùng Lazio, cách Rome 40 dặm), trước khi đi về phía đông nam để đến Monte Cassino, vùng núi trung tâm của nước Ý. Bức tranh “Saint Benedict and Saint Scholastica and Two Companions in a Landscape” (Thánh Benedict và Thánh Scholastica cùng Hai Đồng Môn trong một Thắng Cảnh), từ 1651 đến 1681, của họa sĩ Jean Baptiste de Champaigne. Sơn dầu trên vải canvas. Tổ chức Bảo tồn Di tích Lịch sử, Calke Abbey, Anh Quốc. (Ảnh: Tư liệu công cộng)

Các tu viện này đã giúp bảo tồn di sản triết học và văn học của La Mã. Trong khi chính quyền La Mã tách phúc lợi cá nhân ra khỏi phúc lợi đế chế, thì các tu viện Benedict lại là những cộng đồng mà các cá nhân tự nguyện tham gia và tất cả tài sản đều thuộc sở hữu chung. Lợi ích chung được đặt lên hàng đầu, còn lợi ích của từng cá nhân sẽ được bảo đảm bằng lợi ích chung.

Bên cạnh đó, tinh thần của hệ thống pháp luật La Mã vẫn tồn tại sau sự sụp đổ của Viện Nguyên Lão và Hoàng đế theo hai cách: như một truyền thống ở các làng quê và lãnh địa, và như các tài liệu được ghi lại trong các tu viện. Cuối cùng thì, La Mã vẫn trường tồn nhờ ngôn ngữ của mình, chuyển từ tiếng Latin cổ sang các ngôn ngữ Roman ở Âu Châu.

Theo một cách nào đó, sự suy tàn của thành La Mã là một câu chuyện về hy vọng. Sự sụp đổ, thậm chí là tự hủy diệt của một xã hội – không có nghĩa là xã hội đó sẽ tuyệt diệt hoàn toàn. Thảm họa thậm chí có thể mang đến cơ hội để loại bỏ cái ác và giúp cái thiện tỏa sáng rực rỡ hơn trước.

Hữu Minh biên dịch

share iconCHIA SẺ
Chia sẻ bài viết này tới bạn bè của bạn
Tin chọn lọc
Bút pháp nghệ thuật và Tu dưỡng tinh thần: Đông-Tây tương phùng

Bút pháp nghệ thuật và Tu dưỡng tinh thần: Đông-Tây tương phùng

  • 04/8/2024
6 bài tập đơn giản chữa chứng gù lưng

6 bài tập đơn giản chữa chứng gù lưng

  • 04/8/2024
Chữa táo bón và bệnh trĩ: 1 huyệt vị + 1 bài tập + 2 loại trái cây

Chữa táo bón và bệnh trĩ: 1 huyệt vị + 1 bài tập + 2 loại trái cây

  • 03/8/2024
Bác sĩ Nhật Bản giảm 10kg trong 2 tháng nhờ bỏ bánh mì ra khỏi bữa sáng

Bác sĩ Nhật Bản giảm 10kg trong 2 tháng nhờ bỏ bánh mì ra khỏi bữa sáng

  • 03/8/2024
Ăn trứng như thế nào để tốt cho sức khỏe?

Ăn trứng như thế nào để tốt cho sức khỏe?

  • 02/8/2024
Nghiên cứu mới bác bỏ quan niệm uống rượu giúp kéo dài tuổi thọ

Nghiên cứu mới bác bỏ quan niệm uống rượu giúp kéo dài tuổi thọ

  • 02/8/2024
Bức tranh ‘Carnation, Lily, Lily, Rose’: Hành trình họa sỹ John Singer Sargent tìm lại chính mình

Bức tranh ‘Carnation, Lily, Lily, Rose’: Hành trình họa sỹ John Singer...

  • 01/8/2024
Không phải các loại mỡ trong cơ thể đều như nhau

Không phải các loại mỡ trong cơ thể đều như nhau

  • 01/8/2024
Ngủ trưa nhiều làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và Alzheimer

Ngủ trưa nhiều làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và Alzheimer

  • 01/8/2024
Hỏa Diệm Sơn

Hỏa Diệm Sơn

  • 01/8/2024
6 bài tập thể dục có tác dụng chống trầm cảm

6 bài tập thể dục có tác dụng chống trầm cảm

  • 31/7/2024
7 vấn đề an toàn cần lưu ý khi nhuộm tóc

7 vấn đề an toàn cần lưu ý khi nhuộm tóc

  • 31/7/2024
Cách ăn uống của người cha ảnh hưởng sức khỏe của con cháu như thế nào?

Cách ăn uống của người cha ảnh hưởng sức khỏe của con cháu như thế nào?

  • 30/7/2024
Từ nền Cộng hòa đến Chế độ độc tài: Sự trỗi dậy của Sulla

Từ nền Cộng hòa đến Chế độ độc tài: Sự trỗi dậy của Sulla

  • 30/7/2024
Thiếu vitamin D liên quan đến bệnh sâu răng ở người cao tuổi

Thiếu vitamin D liên quan đến bệnh sâu răng ở người cao tuổi

  • 30/7/2024
5 bài tập đơn giản giúp bạn quản lý bệnh tiểu đường

5 bài tập đơn giản giúp bạn quản lý bệnh tiểu đường

  • 29/7/2024
Vẽ tranh: Nghệ thuật của sự lắng nghe và khám phá

Vẽ tranh: Nghệ thuật của sự lắng nghe và khám phá

  • 29/7/2024
Nghiên cứu: Bên trong sao neutron tồn tại vật chất lạ siêu đặc

Nghiên cứu: Bên trong sao neutron tồn tại vật chất lạ siêu đặc

  • 29/7/2024
Bạn dễ ngất xỉu khi đi xét nghiệm máu?

Bạn dễ ngất xỉu khi đi xét nghiệm máu?

  • 29/7/2024
Ăn chay và ăn trái cây mà vẫn bị gan nhiễm mỡ? Một loại trà có thể hữu ích

Ăn chay và ăn trái cây mà vẫn bị gan nhiễm mỡ? Một loại trà có thể hữu ích

  • 28/7/2024
Xem thêm
CHIA SẺ
Gửi mail Copy
Shen Yun Zuo Pin
Tin Mới Nhất

    Tin nổi bật

    • Cập nhật giá vàng mới nhất hôm nay

      Cập nhật giá vàng mới nhất hôm nay
    • Bệnh bạch hầu: Nguyên nhân và cách nhận biết

      Bệnh bạch hầu: Nguyên nhân và cách nhận biết
    • VF 5 bắt đầu được bán tại Indonesia, giá quy đổi thấp hơn tại Việt Nam

      VF 5 bắt đầu được bán tại Indonesia, giá quy đổi thấp hơn tại Việt Nam
    • Thành tâm hướng Phật, được bảo hộ biến nguy thành an

      Thành tâm hướng Phật, được bảo hộ biến nguy thành an
    • Tại sao người xưa treo ngải cứu và xương bồ trước cửa nhà vào ngày Tết Đoan ngọ?

      Tại sao người xưa treo ngải cứu và xương bồ trước cửa nhà vào ngày Tết Đoan ngọ?
    AdAds by ETV
    AdAds by ETV
    KẾT NỐI VỚI CHÚNG TÔI
    • Google connect icon
    Epoch Times Tiếng Việt
    Premium Podcast Facebook Youtube
    • TIN MỚI NHẤT
    • TIN TIÊU ĐIỂM
    • TIN CHỌN LỌC
    • ETV VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
    • ETV SỨC KHỎE
    • NGHỆ THUẬT SHEN YUN
    • SHEN YUN ZUO PIN
    36 QUỐC GIA, 22 NGÔN NGỮ
    • English
    • Chinese
    • Spanish
    • Hebrew
    • Japanese
    • Korean
    • Indonesian
    • French
    • German
    • Italian
    • Portuguese
    • Swedish
    • Dutch
    • Russian
    • Ukrainian
    • Romanian
    • Czech
    • Slovak
    • Polish
    • Turkish
    • Persian
    • Vietnamese
    TẢI APP CỦA CHÚNG TÔI
    app-store app-store
    • BÌNH LUẬN
    • HOA KỲ
    • MỸ - TRUNG
    • TRUNG QUỐC
    • ĐÔNG DƯƠNG
      • Á Châu
      • Úc Châu
      • Việt Nam
    • TÂY DƯƠNG
    • TÀI CHÍNH - KINH TẾ
    • VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
    • ĐỜI SỐNG
    • SỨC KHỎE
    • KHOA HỌC
    • Liên lạc
    • Giới thiệu
    • Rss Feeds
    • Điều khoản dịch vụ
    • Chính sách bảo mật
    • Chính sách bản quyền
    KẾT NỐI VỚI CHÚNG TÔI
    • Google connect icon
    Copyright © 2020 - 2025 Epoch Times Tiếng Việt
    share iconCHIA SẺ
    Chia sẻ bài viết này tới bạn bè của bạn
    Form Newsletter Subscription

    Đăng ký nhận tin