Đau đầu: hiểu được nguyên nhân gốc rễ là bước đầu tiên làm dịu cơn đau

COVID-19 có thể gây ra chứng đau đầu khi bạn ngồi ở bàn làm việc quá lâu và không ra khỏi nhà.

Khi cơn đau đầu ập đến, phản ứng của nhiều người là tìm thuốc giảm đau. Và thực sự là nó có hiệu quả. Nhưng giải pháp tốt hơn là tìm hiểu nguyên nhân đằng sau cơn đau – đặc biệt nếu bạn bị nhiều cơn đau đầu tương tự nhau lặp lại.

Mặc dù tất cả chúng đều kèm theo cơn đau, nhưng vị trí đau có thể cho chúng ta biết đó là loại đau đầu nào. Đau ở mặt và trán là dấu hiệu liên quan đến viêm xoang trong khi có cảm giác như mũi khoan vào trong sọ thường là triệu chứng đau nửa đầu.

Nhưng cuối cùng, tất cả các cơn đau đầu đều do sự giãn mạch – sự giãn rộng của các mạch máu cạnh não. Điều này làm căng thụ thể cảm giác trong thành mạch và chúng ta cảm thấy đau.

Để hiểu tại sao chúng ta cảm thấy đau như vậy, cần nghĩ về những điều mà não bộ phải chịu đựng. Máu như chất độc đối với mô não và do đó được cách biệt qua hàng rào máu-não. Nếu mạch máu bị rò rỉ hoặc bị vỡ, điều này dẫn đến xuất huyết và hoại tử các mô não mà máu thấm vào. Vì vậy, nếu mạch máu của chúng ta giãn vượt quá giới hạn, các thụ thể cảm giác sẽ truyền tín hiệu đến não mà chúng ta hiểu là cảm giác đau.

Nhức đầu là một hệ thống cảnh báo sớm. Cách tốt nhất là tìm ra những gì chúng đang cảnh báo chúng ta.

1. Nguyên nhân không chỉ ở trong sọ não

Vấn đề có hai chiều. Nguyên nhân gây ra chứng đau đầu đôi khi có thể xuất phát từ cơ thể hoặc hành vi của chúng ta. Và tất nhiên, đau đầu ảnh hưởng đến cả cơ thể và hành vi. Nếu chúng ta coi đau đầu như một thứ gì đó biệt lập với não của mình, chúng ta sẽ không bao giờ thực sự hiểu được nguyên nhân, hoặc cách chúng ta có thể giảm thiểu nó một cách tốt nhất. Có nghĩa là vấn đề không chỉ trong sọ não. Đúng vậy, cơn đau nhức đầu sinh ra ở đâu đó trong hộp sọ và chúng ta cảm thấy nó trong đầu nên nó được gọi là đau đầu.

Những người thường xuyên bị đau nửa đầu hiểu rõ điều này và thường theo dõi nghiêm ngặt lượng thức ăn, các hoạt động của họ và thời tiết để tìm ra nguyên nhân. Những người thỉnh thoảng có cơn đau đầu thường ít chú ý nguyên nhân gây ra cơn đau của họ.

Đau đầu căng cơ là một ví dụ. Cảm giác giống như một sợi dây siết chặt quanh đầu với một trọng lượng đè nặng trên đầu tạo nên áp lực mạnh. Tất cả chúng ta đều biết rằng chúng xuất hiện khi tinh thần căng thẳng. Nhưng chúng đều có thể do sự căng thẳng mà chúng ta gây ra đối với cơ thể, chẳng hạn như với tư thế xấu, hoặc phục hồi sau chấn thương.

Cả hai đều dẫn đến sự căng quá mức của cơ quanh đầu và cổ, tạo ra phản ứng viêm liên quan đến prostaglandin và oxit nitric, đều là những chất hóa học có tác dụng giãn mạch. Các chất hóa học gây viêm cũng trực tiếp kích hoạt dây thần kinh sinh ba – dây thần kinh phức tạp nhất trong số các dây thần kinh sọ và chịu trách nhiệm về cảm giác và cử động ở mặt.

Đảm nhận quá nhiều việc, vội vã cố gắng hoàn thành công việc trong thời gian ngắn và cố gắng hoàn tất mọi việc cho mọi người là những dấu hiệu hành vi phổ biến tạo ra cơn đau đầu căng cơ. Điều đó và những hành động chúng ta thực hiện khi cơn đau bắt đầu.

2. Thấu hiểu nỗi đau

Nếu chúng ta bị đau ở chân, chúng ta sẽ không thể chơi trong trận đấu quần vợt hoặc tham gia trận bóng đá mini. Chúng ta biết rằng nếu vẫn tham gia, chúng ta sẽ gây ra nhiều tổn thương hơn và quá trình hồi phục sẽ mất nhiều thời gian hơn. Nhưng chúng ta không làm vậy với cơn đau đầu. Chúng ta uống thuốc giảm đau hoặc kháng viêm và tiếp tục làm việc như bình thường mặc dù các cơ quan cảm nhận cảm giác đau đang la hét rằng có điều gì đó không ổn.

Dùng paracetamol hoặc ibuprofen sẽ có tác dụng ngăn chặn mối nguy, giảm viêm, giảm giãn mạch và giảm cảm giác đau, nhưng cơn đau đầu sẽ tái phát trừ khi chúng ta giải quyết được nguyên nhân. Đôi khi điều đó là hiển nhiên – nếu bạn bị đau đầu do viêm xoang, bạn sẽ phải đợi xoang thông thoáng, vì vậy, dùng thuốc giảm đau hoặc thuốc thông mũi có thể là một cách tiếp cận tốt – nhưng đôi khi chiến lược đối phó của chúng ta có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.

Chúng ta có thể quyết định rằng một chai rượu vang và một bữa tối mua về chỉ là cách mà chúng ta cần để thư giãn và giảm căng thẳng. Nhưng cả hai đều dẫn đến mất nước, một nguyên nhân phổ biến khác của đau đầu. Với bộ não được tạo thành từ hơn 70% nước, nếu thận của bạn cần một ít để pha loãng rượu hoặc muối và gia vị, nó thường bắt nguồn từ nơi này. Não mất nước đến mức nó teo lại theo đúng nghĩa đen

3. Sử dụng thuốc giảm đau tự nhiên của não bộ

Vậy chúng ta có thể làm gì khác? Đó là dựa vào hệ thống giảm đau tự nhiên của não và tăng cường các chất hóa học thần kinh liên quan đến hạnh phúc (chẳng hạn như serotonin và oxytocin) và phần thưởng (dopamine). Cười sảng khoái bằng một bộ phim hài, trò chuyện cùng một người bạn tốt hoặc tận hưởng cảm giác thân mật với người bạn đời đều sẽ thúc đẩy những hormone này ở nhiều mức độ khác nhau.

Từng khối tín hiệu cơn đau phát ra từ cơ thể, không chỉ giúp bạn giải quyết cơn đau đầu mà còn khôi phục sự cân bằng các hóa chất thần kinh vốn là cơ chế gây ra trạng thái khó chịu của bạn.

Điều chỉnh hành vi và cơ thể để duy trì sự cân bằng các hóa chất thần kinh của não cũng là cách để cắt cơn đau đầu. Vì vậy, lần tới nếu bạn bị đau đầu mà nguyên nhân không rõ ràng – bạn không bị bệnh và bạn đang uống đủ nước – hãy quan sát cuộc sống của bạn và xem bạn có thể thay đổi điều gì tích cực hơn không.

Suy cho cùng, cơn đau đến là vì đang muốn nói với bạn điều gì đó.

Amanda Ellison là giáo sư khoa học thần kinh tại Đại học Durham, Anh quốc. Bài báo này được xuất bản lần đầu tiên trên The Conversation.