Di sản của Tình yêu: Những kỷ niệm chúng ta để lại

“Cái chết để lại một nỗi đau không ai có thể chữa lành,

Tình yêu để lại một vùng ký ức không ai có thể đánh cắp.”

—Từ một bia đá cổ của người Ailen

Trong cuốn tiểu thuyết của Carlos Ruiz Zafón “Mê Cung của Các Linh Hồn” (The Labyrinth of the Spirits), một nhà văn bí ẩn, Julian Carax, đã viết những dòng này trong lời nhắn cuối cùng cho một người bạn: “Đừng bao giờ quên rằng chúng ta vẫn tồn tại khi ai đó còn nhớ đến chúng ta.”

Khi từ giã cõi đời, chúng ta để lại gì cho những người thân yêu – tài sản, tiền bạc, một chiếc trâm cài, chiếc xe Mercedes cổ; là một ngôi nhà nơi có nhiều thế hệ tiếp nối sinh sống, những album ảnh, căn gác chứa đầy đồ chơi hỏng của thời thơ ấu và trang phục lỗi lời đến 40 năm. Ngoại trừ những người nghèo khổ, vô gia cư và neo đơn, chúng ta để lại cho người thân thiết nhất những vật dụng riêng và một đống lộn xộn; vài thứ trong đó có giá trị, một số không quan trọng nhưng mang đậm dấu ấn cá nhân, một số chuẩn bị đến cửa hàng từ thiện hoặc bị bỏ lại ở bãi rác.

Thực ra món quà quý giá nhất mà chúng ta có thể để lại cho người còn sống chính là những kỷ niệm.

Trong nhiều năm, tôi đã lo lắng rằng tuổi già có thể biến tôi thành một người hà tiện, đa nghi, bi quan, chán nản, và rằng sau khi tôi qua đời, những người khác sẽ nhớ đến tôi như một ông già khó tính, chua cay. Ông của tôi đã trở thành một ông già như vậy, dễ dàng đưa ra những lời nhận xét cụt lủn, những lời nói chặn ngang để lại vết thương lòng. Một người đàn ông lớn tuổi khác mà tôi quen biết, về hưu sau thời gian cống hiến cho quân đội, lại tỏ ra khó chịu với những người khác, kể cả với vợ mình. Nghe có vẻ vô lý, nhưng khả năng được nhớ đến như hai người này hoặc như những người già khác mà tôi đã gặp khiến tôi sợ hãi.

Vào một buổi sáng sớm, tôi đang uống cà phê trước hiên nhà thì sự lo lắng quen thuộc lại ghé thăm. Nghiền ngẫm về khả năng liệu tuổi già có thể biến mình thành ông già khó tính khó nết không, tâm trạng u ám bao trùm lấy tôi. Sau đó, một ý nghĩ chợt đến: “Này, ông đã hơn 60 tuổi. Ông già rồi, và ông không phải là một kẻ cằn nhằn khó ưa.” Các bạn có thể bật cười, nhưng suy nghĩ đó đem lại cho tôi niềm vui và sự nhẹ nhõm suốt ngày. Tôi lâng lâng như trên mây vậy.

Tất nhiên, giống như nhiều người, tôi cũng có lúc đã làm tổn thương ai đó, đôi khi phạm những sai lầm không thể bù đắp, một số hành động mà không cách nào khắc phục. Trong trường hợp đó, tôi chỉ có thể rút kinh nghiệm từ những sai lầm, tìm cách trở lại con đường đúng đắn, và cố gắng trở thành một người tốt hơn.

Vì vậy, sau khi tôi qua đời, có thể một số người ghét tôi, một số có thể nhớ đến tôi với những việc làm sai lầm, nhưng tôi nghĩ hình ảnh tôi trong tâm trí người khác sẽ không bao giờ là một kẻ gắt gỏng.

Điều này dẫn đến câu hỏi: Làm thế nào chúng ta có thể chúc phúc cho những người thân yêu, nhất là những người trẻ, bằng cách để lại những kỷ niệm đẹp? Làm thế nào chúng ta có thể tặng họ những món quà, ví như: sự thoải mái khi họ cần được an ủi, hay khi họ cần tiếng cười? Làm thế nào chúng ta có thể khắc ghi những dấu ấn của bản thân trong người khác để truyền cảm hứng và dẫn dắt họ?

Theo tôi, có ba yếu tố quan trọng: thái độ, sự hiện diện, và nỗ lực là đáp án cho những câu hỏi này.

Thái độ của chúng ta đối với thế giới nói chung có thể lưu lại dấu ấn không thể xóa nhòa trong ký ức của những người khác. Tất cả chúng ta đều biết có những người già luôn lạc quan yêu đời và lan tỏa năng lượng tích cực cho mọi người. Và cũng có những người già mà sự bi quan của họ có vị đắng và đen như một tách cà phê dở.

Đối với tôi, điều tệ nhất là câu nói: “Tôi sẽ không bao giờ muốn nuôi dạy một đứa trẻ thời đại bây giờ.” Đó là thái độ mà tôi không thể chấp nhận được, không phải với bốn đứa con, vợ chồng của chúng và một trung đội cháu chắt đang lớn của tôi.

Không – đối với những đứa trẻ này, đối với những sinh viên mà tôi đã từng giảng dạy, và đối với những người phục vụ trẻ tuổi trong quán cà phê địa phương, tôi muốn bác bỏ chủ nghĩa bi quan quá phổ biến trong văn hóa của chúng ta, đặc biệt là trên các phương tiện truyền thông, bằng cách khích lệ sự can đảm, tinh thần lạc quan, đặc biệt là về tương lai. 

Khi phải đối mặt với những cơn tê nhức và nỗi buồn chán của tuổi già, từ việc các khớp xương xơ cứng đến việc mất đi những người bạn yêu quý và các thành viên trong gia đình, chúng ta có thể cảm thấy nguồn dự trữ niềm vui tích cực trong mình đôi khi cạn kiệt. Đó là những dịp chúng ta cần giấu đi cảm xúc buồn thương, mang đến cho mọi người ánh sáng thay vì bóng tối, hy vọng thay vì tuyệt vọng; trong khi đó, chúng ta vẫn phải đối mặt với một nhiệm vụ khó khăn là nạp thêm năng lượng cho nội tâm đã cạn kiệt của mình.

Để lại dấu ấn tốt đẹp cần phải có sự hiện diện. Tôi biết một người phụ nữ dành một phần thời gian trong tuần để thăm người mẹ già trăm tuổi trong viện dưỡng lão và hai ngày khác trong tuần đến chơi cùng các cháu của bà ấy. Trong hành động đầu tiên, bà ấy trở thành kho lưu trữ ký ức của mẹ mình; còn với hành động thứ hai, cho dù có nhận ra điều đó hay không, bà ấy đã để lại những ký ức đẹp cho con cháu và cho chính mình. Những đứa trẻ chập chững biết đi khiến bà mệt nhoài, nhưng mỗi ngày khi về nhà, bà lưu lại một mảnh ký ức trong những đứa trẻ đó, âm nhạc sẽ vang vọng trong chúng rất lâu sau khi bà trở về với cát bụi.

Cuối cùng, chúng ta cần phải cố gắng tạo ra những kỷ niệm. Chúng tôi sống ở vùng Oregon và các con của chúng tôi ở Nam Carolina, nhưng chúng tôi vượt qua những trở ngại về địa lý thông qua các cuộc gọi điện thoại, email, tin nhắn và thư tay. Chúng tôi có thể gửi quà lúc chúng không hề mong đợi, lên kế hoạch cho những buổi gặp mặt hàng năm. Những hoạt động này giúp chúng tôi duy trì các sợi dây liên lạc để xây dựng ký ức.

Chúng ta có thể lưu lại một di sản là ký ức tình yêu nếu cố gắng làm như vậy; đó chính là một món quà  duy trì và gắn kết với những người chúng ta yêu thương.

Tác giả Jeff Minick dạy lịch sử, văn học và tiếng Latin tại Asheville, N.C. trong 20 năm. Hiện nay, ông sống và viết bài tại Front Royal, Virginia. Vui lòng truy cập JeffMinick.com để theo dõi blog của ông.