CHIA SẺ
‘Điệu múa Diễn viên Hài kịch’: Nhạc phẩm khiến cảm xúc thăng hoa của nhà soạn nhạc Smetana
ARIANE TRIEBSWETTER
Âm nhạc truyền tải cảm xúc và sự thật, ngay cả khi không có ca từ. “Điệu múa Diễn viên Hài kịch”, một đoạn nhạc trong vở opera “The Bartered Bride” (“Hoán đổi Tân nương”) năm 1870 do nhà soạn nhạc người Czech Bedrich Smetana sáng tác, là một ví dụ điển hình.
Tác giả Smetana là một trong những nhà soạn nhạc đầu tiên sử dụng giai điệu và nhịp điệu đậm chất dân gian trong âm nhạc cổ điển nhờ sự ảnh hưởng của phong cách âm nhạc Lãng mạn, vốn hay sử dụng những hình thức và cách hòa âm mới. Ông học dòng nhạc dân gian này từ Bohemia, một vùng của quốc gia Czech, nơi ông lớn lên. Sau đó, ông đã định hình những giai điệu và nhịp điệu này thành một phong cách mới: Âm nhạc cổ điển Czech.
Vở nhạc kịch “The Bartered Bride” nói về hy vọng và tình yêu đích thực. Câu chuyện này kể về tình yêu của nàng Marenka và chàng Jenik, nhưng cha mẹ của nàng Marenka muốn nàng kết hôn với một người đàn ông mà nàng không quen biết. May mắn thay, sau muôn vàn trắc trở, cuối cùng hai người yêu nhau đã đoàn tụ và kết hôn với nhau. Toàn bộ vở opera tràn đầy năng lượng và niềm vui lan tỏa, đặc biệt là ở màn thứ ba.
‘Điệu múa Diễn viên Hài kịch’
Đoạn nhạc trong Màn 3 thường được gọi là “Điệu múa Diễn viên Hài kịch” và có lẽ là đoạn nổi tiếng nhất của vở opera “comic” này (một vở opera nhẹ với một kết thúc có hậu).
Tiết mục này mở đầu với cảnh một đoàn xiếc lưu động đến ngôi làng. Đoàn xiếc chạy qua ngôi làng, giới thiệu những nghệ sĩ biểu diễn và khuyến khích mọi người đến xem xiếc. Buổi biểu diễn sẽ gồm các nghệ sĩ nhào lộn, những chú hề, một diễn viên múa có tên là Esmeralda, và thậm chí là cả một chú gấu nhảy múa.
Lắng nghe đoạn nhạc này, người ta không thể không cảm thấy thăng hoa bởi nhịp độ “vivace” (nhịp sống động và nhanh) của bản nhạc. Cũng giống như những người dân trong làng, khán giả bị cuốn hút và mê hoặc bởi màn trình diễn này. Đoạn dàn nhạc có sự tương phản giữa âm thanh của các nhạc cụ khác nhau, từ đoạn bộ dây với tiết tấu nhanh đến bộ gõ với âm thanh lớn và đoạn solo kèn trumpet.
Chính điều này đã tạo ra một chủ đề tràn đầy năng lượng với những đoạn giai điệu đặc trưng cho mỗi nghệ sĩ biểu diễn. Esmeralda, ngôi sao của buổi biểu diễn, xuất hiện cùng với âm thanh bộ dây với tiết tấu nhanh và bộ gõ với âm thanh lớn. Càng về sau, sự hào hứng càng tăng lên khi càng có nhiều nhạc cụ tham gia để tạo ra đoạn “tutti” cuối cùng, đoạn kết thúc của cả dàn nhạc giao hưởng lớn nhằm biểu trưng cho màn kết thúc đầy ấn tượng của một buổi biểu diễn xiếc.
“Điệu múa Diễn viên Hài kịch” không chỉ là một vở opera hấp dẫn và vui tươi. Cấu trúc âm nhạc có sự kết nối nhuần nhuyễn với văn hóa truyền thống của Czech, nét độc đáo trong âm nhạc của nhà soạn nhạc Smetana.
Một phong cách âm nhạc mới
Nhạc sĩ Smetana đã sử dụng các nhạc tố Czech trong suốt phần đoạn nhạc này, với giai điệu vui tươi được nhấn mạnh bởi các nhịp điệu kịch tính. Vào thời điểm đó, không có nhà soạn nhạc nào khác sử dụng các yếu tố của âm nhạc dân gian truyền thống như thế này.
Đoạn nhạc giao hưởng này có nhịp đảo phách (nhịp 2/4), tạo ra “skocna” – một điệu múa dân gian có nhịp độ nhanh thể hiện tinh thần của âm nhạc và văn hóa Czech truyền thống. Nhịp điệu khiêu vũ cũng đóng vai trò quan trọng trong suốt đoạn, đặc biệt là điệu polka và điệu furiant (một điệu nhảy Bohemian nhanh và sôi động xen kẽ giữa nhịp 2/4 và nhịp 3/4).
Nhà soạn nhạc Smetana được xem là cha đẻ của âm nhạc Czech, vì ông đã giúp hình thành một phong cách âm nhạc mới vào thời điểm Cộng hòa Czech đang tạo dựng bản sắc dân tộc của mình. Thông qua âm nhạc của mình, nhà soạn nhạc Smetana cũng ảnh hưởng đến các nhà soạn nhạc Czech khác, trong đó có cả nhạc sĩ Antonin Dvorak.
Các yếu tố Czech xuyên suốt vở opera gồm có libretto, bằng tiếng Czech – vào thời điểm mà hầu hết các vở opera được trình diễn bằng tiếng Đức – cũng như trang phục truyền thống của Czech và khung cảnh đặc trưng của ngôi làng Bohemian.
Nhạc sĩ Smetana hiểu rằng âm nhạc có thể thăng hoa cảm xúc của chúng ta và truyền tải một thông điệp tuyệt vời về niềm hy vọng. “Điệu múa Diễn viên Hài kịch” là một ví dụ nổi bật về di sản của nhà soạn nhạc Smetana, di sản đã thay đổi thế giới âm nhạc cổ điển và tiếp tục nâng đỡ tinh thần các thính giả thời nay.
Mời quý vị thưởng thức “Điệu múa Diễn viên Hài kịch” do Dàn nhạc Giao hưởng Shen Yun biểu diễn trên trang shen yun zuo pin:
