• NGÔN NGỮ KHÁC
    • UNITED STATES
    • CANADA
    • AUSTRALIA
    • UK, EUROPE
    • Chinese
    • Czech
    • Dutch
    • English
    • French
    • German
    • Hebrew
    • Indonesian
    • Italian
    • Japanese
    • Korean
    • Persian
    • Polish
    • Portuguese
    • Romanian
    • Russian
    • Slovak
    • Spanish
    • Swedish
    • Turkish
    • Ukrainian
  • GIỚI THIỆU
Epoch Times Tiếng Việt
Chủ nhật, 22/06/2025
EPOCH TIMES Tiếng Việt
EPOCH TIMES Tiếng Việt
EPOCH TIMES Tiếng Việt
  • Home
  • Premium
  • Hoa Kỳ
  • Trung Quốc
  • Việt Nam
  • Đông Dương
  • Tây Dương
  • Bình luận
  • Sức Khỏe
  • ETV Video
  • Tài Chính – Kinh Tế
  • Văn Hóa & Nghệ Thuật
  • Đời Sống
  • Khoa học
  • Công nghệ
  • More
ETV Rao vặt Premium Podcast Facebook Youtube
  • BÌNH LUẬN
  • HOA KỲ
  • MỸ - TRUNG
  • TRUNG QUỐC
  • ĐÔNG DƯƠNG
    • Á Châu
    • Úc Châu
    • Việt Nam
  • TÂY DƯƠNG
  • TÀI CHÍNH
  • VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
  • ĐỜI SỐNG
  • SỨC KHOẺ
  • KHOA HỌC
  • VIDEO
  • TIN MỚI NHẤT
  • TIN TIÊU ĐIỂM
  • TIN CHỌN LỌC
  • BẢN TIN ĐẶC BIỆT
  • ETV VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
  • ETV SỨC KHỎE
  • NGHỆ THUẬT SHEN YUN
  • SHEN YUN ZUO PIN new
  • Google connect icon
ĐẶT MUA BÁO IN
Mới nhất Tiêu điểm  Bình luận Share Email

Đoàn Thị Điểm

BTV Epoch Times Tiếng Việt
BTV Epoch Times Tiếng Việt
Thứ hai, 08/3/2021
bigger smaller Báo lỗi

Bà Đoàn-thị-Điểm biệt hiệu là Hồng-hà nữ sử, em gái Tiến-sĩ Đoàn-trác-Luân, người xã Giai-phạm, huyện Yên-mỹ (Hưng Yên).

Bà sinh dưới triều Lê-đế-Duy-Phương (1729-1732) cùng thời với ông Đặng-Trần-Côn người làng Nhân-Mục, huyện Thanh Trì (Hà-đông), tác giả Chinh-phụ-ngâm-khúc (nguyên văn chữ nho).

Thông-minh vốn sẵn tự trời, bà học một biết mười, lúc nhỏ đã nổi tiếng trên văn-đàn. Thường nhật, làm văn bài, bà vẫn thường cùng anh liên – đối.

Khi mới năm tuổi, bà học sách Hán-Cao-Tổ, Đoàn-Trác-Luân ra câu đối rằng :

“Bạch sà đương đạo, Quỷ bạt kiến nhi chảm chi”

(Rắn trắng ngang đường, ông Quý (tên vua Hán-Cao-Tổ) tuốt gươm mà chém đấy)

Bà đối ngay:

“Hoàng long phụ chu, Vũ ngưỡng thiên nhi thán viết…”

Ad

(Rồng vàng đội thuyền, vua Vũ trông trời mà than rằng…)

Xem hai câu đối trên, đủ tỏ bà có thiên-tài lỗi lạc, ngay lúc thiếu-thời.

Năm 15 tuổi, văn đã uẩn-súc lắm. Mấy câu ứng-khẩu sau này đã làm cho người đương thời phải phục bà là một bực kỳ- tài trong nữ-giới.

Một hôm, Luân xuống ao rửa chân, thấy bà đương đứng soi gương bèn ngâm rằng:

“Đối kính hoạ my, nhất điểm phiên thành nhị điểm”. (Soi gương,

đánh lông mày, một nét hoá ra hai nét).

Điểm là nét vẽ lại là tên bà, có ý nói soi gương, một nàng Điểm thành hai nàng Điểm.

Bà ứng-khẩu đối ngay:

“Lâm trì ngoạn nguyệt, trích luân chuyển tác song luân”. (Tới ao ngắm mặt trăng, một vừng hoá ra hai vừng)

Luân là ví mặt trăng tròn như bánh xe, lại là tên ông Luân. Ý nói nhìn xuống ao một ông Luân hoá ra hai ông Luân.

Một đêm vợ Luân sắp đẻ, Luân hỏi bà: “Độ bao giờ thì chị sinh?”

Bà trả nhời:

Ad

“Bán dạ sinh hài, “Hợi, Tý” nhị thời vị định” . (Tí 子 Hợi 亥 ghép lại thành chữ Hài 孩). Nghĩa là nửa đêm thì đẻ , giờ Hợi hay giờ Tý chưa biết giờ nào.

Luân tiếp:

“Lưỡng tinh lương phối, “Tị, Dậu”, tam hợp nãi thành”. (Tị 巳, Dậu 酉  lại thành chữ Phối 配 ).  Nghĩa là hai bên lấy nhau, tuổi Tị tuổi Dậu mới hợp tuổi nhau.

Thời bấy giờ, có mấy danh – sĩ ở đất kinh – đô thường được tôn là Tràng-an:

Ad

1. Nguyễn-huy-Kỳ, quán huyện Thuỷ-nguyên Kiến-an.

2. Trần-danh-Tân, người Cổ-am, huyện Vĩnh-bảo Hải- dương;

3. Nguyễn-Bá-Lân, người Cổ-đô ?;

4. Vũ-Toại, người Thiên-lộc ?.

Nghe tiếng bà có văn-tài, họ rủ nhau tới nhà để cùng bà ngâm họa xem tài hơn kém ra sao.

Bà ra một câu đối:

“Đình tiền thiếu-nữ động Tân-lang”. (Gió hưu trước cửa động buồng cau). Thiếu nữ là người con gái nhỏ, tân-lang vừa có nghĩa chàng rể vừa có nghĩa cau, thực ra khó đối, khiến bốn nhà danh-sĩ phải ôm hận ra về.

Một ngày kia, bà gặp ông Nguyễn-Công-Hàng ở giữa đường. Ông Hàng bào bà vịnh thơ “Độc-hành” (đi một mình) bà ứng khẩu đọc luôn:

“Đàm-luận cổ kim tâm-phúc hữu,

Trung-tuỳ tả hữu cổ quăng thần”

(Đàm-luận đời xưa, đời nay thì có bạn tâm phúc. Theo đuổi mình, bên trái, bên phải thì có bầy tôi chân tay).

Niên hiệu Long-đức (1732 – 1735), đời Lê Thuần-Tôn, vua Tàu sai sứ sang tuyên-phong cho vua ta, bà dùng văn-chương mà triết phục được sứ Tàu. 

Từ đấy, bà càng nổi tiếng trên văn đàn; các danh-sĩ trong nước đều thán-phục.

Thái-học-sinh Đặng-Trần-Côn soạn một bài thơ, đưa cho bà xem, bà trả lại, cười, nói rằng: “Trẻ con mới cắp sách đi học, đã biết gì !”

Đặng giận lắm, ra về, thề quyết chí học cho thành tài. Gặp lúc chúa Uy-nam-vương Trịnh-Giang cấm cửa rất ngặt trong kinh- thành ban đêm, Đặng phải đào hầm xuống đất, để đêm có thể dùng đèn xem sách. Chăm-chỉ dùi mài kinh-sử, sau Đặng trở nên một danh-sĩ đương-thời. Đặng soạn quyển “Chinh phụ ngâm khúc” bằng chữ nho, trao cho bà xem. Bà khen hay, bèn dịch ra quốc-âm. Bản quốc- âm lưu-truyền tới ngày nay thực là áng văn tuyệt diệu có một không hai trong nền quốc văn đời Lê mạt.

Bà là người có biệt-tài trong văn-giới, song chữ tài chữ mệnh thường hay ghen ghét, cho nên bà không sao tránh được cái công lệ của tạo hoá :”Khách má hồng nhiều nỗi truân-chiên !”

Gần 30 tuổi, bà mới kết duyên cùng quan Thượng-thư Nguyễn-Kiều, tự là Hạo-Hiên, người huyện Từ-Liêm (Hà-đông). Tuy là phận tiểu-tinh, nhưng hai vợ chồng yêu nhau vì nết, trọng nhau vì tài, nên trong gia đình có nhiều lạc-thú.

Năm 70 tuổi, bà tới kinh-thành mở trường dạy học, môn sinh rất đông mà thành-đạt cũng nhiều.

Tác phẩm của bag bằng chữ nho thì có Tục Truyền Kỳ, vân vân. Còn văn nôm rất hiếm, trong số ấy có Chinh phụ ngâm khúc bản quốc âm.

Ngoài 80 tuổi, bà mất, để lại cho nữ – giới một tấm gương sáng trên văn đàn…

NHẬT NAM

(Theo TRI TÂN TẠP CHÍ 1941)

share iconCHIA SẺ
Chia sẻ bài viết này tới bạn bè của bạn
Tin chọn lọc
Bút pháp nghệ thuật và Tu dưỡng tinh thần: Đông-Tây tương phùng

Bút pháp nghệ thuật và Tu dưỡng tinh thần: Đông-Tây tương phùng

  • 04/8/2024
6 bài tập đơn giản chữa chứng gù lưng

6 bài tập đơn giản chữa chứng gù lưng

  • 04/8/2024
Chữa táo bón và bệnh trĩ: 1 huyệt vị + 1 bài tập + 2 loại trái cây

Chữa táo bón và bệnh trĩ: 1 huyệt vị + 1 bài tập + 2 loại trái cây

  • 03/8/2024
Bác sĩ Nhật Bản giảm 10kg trong 2 tháng nhờ bỏ bánh mì ra khỏi bữa sáng

Bác sĩ Nhật Bản giảm 10kg trong 2 tháng nhờ bỏ bánh mì ra khỏi bữa sáng

  • 03/8/2024
Ăn trứng như thế nào để tốt cho sức khỏe?

Ăn trứng như thế nào để tốt cho sức khỏe?

  • 02/8/2024
Nghiên cứu mới bác bỏ quan niệm uống rượu giúp kéo dài tuổi thọ

Nghiên cứu mới bác bỏ quan niệm uống rượu giúp kéo dài tuổi thọ

  • 02/8/2024
Bức tranh ‘Carnation, Lily, Lily, Rose’: Hành trình họa sỹ John Singer Sargent tìm lại chính mình

Bức tranh ‘Carnation, Lily, Lily, Rose’: Hành trình họa sỹ John Singer...

  • 01/8/2024
Không phải các loại mỡ trong cơ thể đều như nhau

Không phải các loại mỡ trong cơ thể đều như nhau

  • 01/8/2024
Ngủ trưa nhiều làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và Alzheimer

Ngủ trưa nhiều làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và Alzheimer

  • 01/8/2024
Hỏa Diệm Sơn

Hỏa Diệm Sơn

  • 01/8/2024
6 bài tập thể dục có tác dụng chống trầm cảm

6 bài tập thể dục có tác dụng chống trầm cảm

  • 31/7/2024
7 vấn đề an toàn cần lưu ý khi nhuộm tóc

7 vấn đề an toàn cần lưu ý khi nhuộm tóc

  • 31/7/2024
Cách ăn uống của người cha ảnh hưởng sức khỏe của con cháu như thế nào?

Cách ăn uống của người cha ảnh hưởng sức khỏe của con cháu như thế nào?

  • 30/7/2024
Từ nền Cộng hòa đến Chế độ độc tài: Sự trỗi dậy của Sulla

Từ nền Cộng hòa đến Chế độ độc tài: Sự trỗi dậy của Sulla

  • 30/7/2024
Thiếu vitamin D liên quan đến bệnh sâu răng ở người cao tuổi

Thiếu vitamin D liên quan đến bệnh sâu răng ở người cao tuổi

  • 30/7/2024
5 bài tập đơn giản giúp bạn quản lý bệnh tiểu đường

5 bài tập đơn giản giúp bạn quản lý bệnh tiểu đường

  • 29/7/2024
Vẽ tranh: Nghệ thuật của sự lắng nghe và khám phá

Vẽ tranh: Nghệ thuật của sự lắng nghe và khám phá

  • 29/7/2024
Nghiên cứu: Bên trong sao neutron tồn tại vật chất lạ siêu đặc

Nghiên cứu: Bên trong sao neutron tồn tại vật chất lạ siêu đặc

  • 29/7/2024
Bạn dễ ngất xỉu khi đi xét nghiệm máu?

Bạn dễ ngất xỉu khi đi xét nghiệm máu?

  • 29/7/2024
Ăn chay và ăn trái cây mà vẫn bị gan nhiễm mỡ? Một loại trà có thể hữu ích

Ăn chay và ăn trái cây mà vẫn bị gan nhiễm mỡ? Một loại trà có thể hữu ích

  • 28/7/2024
Xem thêm
CHIA SẺ
Gửi mail Copy
Shen Yun Zuo Pin
Tin Mới Nhất

    Tin nổi bật

    • Cập nhật giá vàng mới nhất hôm nay

      Cập nhật giá vàng mới nhất hôm nay
    • Bệnh bạch hầu: Nguyên nhân và cách nhận biết

      Bệnh bạch hầu: Nguyên nhân và cách nhận biết
    • VF 5 bắt đầu được bán tại Indonesia, giá quy đổi thấp hơn tại Việt Nam

      VF 5 bắt đầu được bán tại Indonesia, giá quy đổi thấp hơn tại Việt Nam
    • Thành tâm hướng Phật, được bảo hộ biến nguy thành an

      Thành tâm hướng Phật, được bảo hộ biến nguy thành an
    • Tại sao người xưa treo ngải cứu và xương bồ trước cửa nhà vào ngày Tết Đoan ngọ?

      Tại sao người xưa treo ngải cứu và xương bồ trước cửa nhà vào ngày Tết Đoan ngọ?
    AdAds by ETV
    AdAds by ETV
    KẾT NỐI VỚI CHÚNG TÔI
    • Google connect icon
    Epoch Times Tiếng Việt
    Premium Podcast Facebook Youtube
    • TIN MỚI NHẤT
    • TIN TIÊU ĐIỂM
    • TIN CHỌN LỌC
    • ETV VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
    • ETV SỨC KHỎE
    • NGHỆ THUẬT SHEN YUN
    • SHEN YUN ZUO PIN
    36 QUỐC GIA, 22 NGÔN NGỮ
    • English
    • Chinese
    • Spanish
    • Hebrew
    • Japanese
    • Korean
    • Indonesian
    • French
    • German
    • Italian
    • Portuguese
    • Swedish
    • Dutch
    • Russian
    • Ukrainian
    • Romanian
    • Czech
    • Slovak
    • Polish
    • Turkish
    • Persian
    • Vietnamese
    TẢI APP CỦA CHÚNG TÔI
    app-store app-store
    • BÌNH LUẬN
    • HOA KỲ
    • MỸ - TRUNG
    • TRUNG QUỐC
    • ĐÔNG DƯƠNG
      • Á Châu
      • Úc Châu
      • Việt Nam
    • TÂY DƯƠNG
    • TÀI CHÍNH - KINH TẾ
    • VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
    • ĐỜI SỐNG
    • SỨC KHỎE
    • KHOA HỌC
    • Liên lạc
    • Giới thiệu
    • Rss Feeds
    • Điều khoản dịch vụ
    • Chính sách bảo mật
    • Chính sách bản quyền
    KẾT NỐI VỚI CHÚNG TÔI
    • Google connect icon
    Copyright © 2020 - 2025 Epoch Times Tiếng Việt
    share iconCHIA SẺ
    Chia sẻ bài viết này tới bạn bè của bạn
    Form Newsletter Subscription

    Đăng ký nhận tin