‘Doanh nghiệp Trung Quốc, biến đi!’ Sự tức giận của Miến Điện đe dọa các kế hoạch đầu tư

“Đường ống dẫn khí đốt của Trung Quốc sẽ bị thiêu rụi”, một nhóm người biểu tình ở Miến Điện (Myanmar) hô vang tại tuyến đường ống dẫn khí đốt của Trung Quốc tuần ngày 8-12/03 vừa qua.

Được nhà cầm quyền Trung Cộng ca ngợi là biểu tượng của “sự hợp tác cùng có lợi”, đường ống này đã trở thành mục tiêu cho sự tức giận của công chúng vì nhìn nhận rằng Bắc Kinh đang hậu thuẫn cho “chính phủ” đã giành quyền lực trong cuộc đảo chính hôm 10/02.

Tâm lý bài Trung gia tăng đã dấy lên những nghi vấn trong giới kinh doanh Miến Điện và Trung Quốc, không chỉ về sự gia tăng đầu tư của Trung Quốc trong những năm gần đây mà còn về hàng tỷ USD dành cho một nước láng giềng chiến lược trong kế hoạch cơ sở hạ tầng “Vành đai và Con đường” của Bắc Kinh.

Trung Quốc là một quốc gia độc đảng do Trung Cộng cầm quyền. Chính các công dân Trung Quốc thường xuyên phản đối chính phủ do thiếu hệ thống pháp lý độc lập và các biện pháp để bảo vệ các quyền của họ. Tuy nhiên, do các mối đe dọa đến sự an toàn của gia đình họ, phần lớn thông tin về tình cảnh đau khổ của người dân Trung Quốc bị đảng cầm quyền này kiểm duyệt.

Khoảng hơn chục người biểu tình hét lên “Doanh nghiệp Trung Quốc, biến đi! biến đi!” ở thành phố Mandalay, một trạm kiểm soát trên các tuyến đường ống xuyên Miến Điện từ Ấn Độ Dương đến Trung Quốc. Trên các mạng xã hội còn truyền tải nhiều lời đe dọa hơn.

Đường ống dẫn khí đốt từ các mỏ ngoài khơi của Miến Điện được khai trương vào năm 2013, khi quân đội Miến Điện bắt đầu cải cách dân chủ. Đường ống dẫn dầu dài 770 km (480 dặm) trị giá 1.5 tỷ USD này chở dầu thô chủ yếu từ Trung Đông, đã bắt đầu hoạt động từ năm 2017 dưới thời chính phủ của nhà lãnh đạo đắc cử Aung San Suu Kyi, hiện đang bị giam giữ và đối mặt với một loạt các tội danh.

Một quan chức ẩn danh thuộc công ty PetroChina cho biết hoạt động của đường ống dẫn dầu này không gặp vấn đề gì cả – đây là nguồn cung cấp dầu thô duy nhất cho nhà máy lọc dầu của đại công ty năng lượng nhà nước ở Côn Minh, tỉnh Vân Nam.

Các cuộc biểu tình phản đối đường ống dẫn dầu này bùng phát sau khi một tài liệu của chính phủ Miến Điện bị rò rỉ từ một cuộc họp hôm 24/02, cho thấy các quan chức Trung Cộng đã yêu cầu chính phủ đang cầm quyền của Miến Điện bảo đảm an ninh tốt hơn và cung cấp thông tin tình báo về các nhóm vũ trang dân tộc thiểu số trên tuyến đường ống này.

Reuters đã không thể liên lạc với các quan chức ở Miến Điện để bình luận về tài liệu này.

Quan điểm ​​thù địch

Hàng tỷ USD đã được rót vào các dự án như vậy, bao gồm một hành lang kinh tế kết thúc tại một cảng nước sâu trị giá 1.3 tỷ USD, các khu công nghiệp, một thành phố mới bên cạnh trung tâm thương mại của Yangon, và một tuyến đường sắt tới biên giới.

Bà Yun Sun, giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson có trụ sở tại Hoa Thịnh Đốn, cho biết: “Dư luận thù địch sẽ gây ra các mối đe dọa lâu dài và thiệt hại cho kế hoạch của Trung Quốc.”

Bà đặc biệt chỉ ra những thiệt hại về danh tiếng của Bắc Kinh trong dự án đập Myitsone, vốn đã bị đình chỉ vào năm 2011 trong bối cảnh địa phương phản đối kịch liệt – điều này thúc đẩy Trung Cộng ra sức xây dựng mối liên hệ với công chúng cũng như các nhà lãnh đạo chính trị.

Bà nói: “Dư luận được xem là ưu tiên trong chính sách của Trung Quốc ở Myanmar.”

Những nỗ lực của Trung Quốc trong những năm gần đây không chừa bất kể thứ gì, từ tặng ba lô đi học đến tài trợ cho các quan chức Miến Điện trong các chuyến đi thị sát tới Trung Quốc – cho dù một cuộc khảo sát năm 2018 ở Miến Điện vẫn cho thấy một “thành kiến rõ ràng” đối với các khoản đầu tư của Trung Quốc.

Trung Cộng cũng đã cố gắng giữ mối quan hệ thân thiết với bà Suu Kyi, đồng thời duy trì liên hệ với quân đội đã lật đổ bà.

Hiện việc cân bằng mối liên hệ này lại càng trở nên bấp bênh.

Trong khi các nước phương Tây đã lên án cuộc đảo chính quân sự này, Trung Cộng thậm chí đã không mô tả đây là một cuộc đảo chính – để phù hợp với mong muốn của các tướng lĩnh đó. Lời kêu gọi của Trung Cộng nhắc nhở cả hai phía kiềm chế đã dấy lên sự khinh miệt từ những người phản đối cuộc đảo chính này, những người đã chỉ ra sự thiệt mạng của hơn 60 người biểu tình. Phía quân đội cho biết một cảnh sát đã thiệt mạng

“Trung Quốc thật đáng xấu hổ. Hãy ngừng ủng hộ hành vi cướp đoạt một quốc gia,” một biểu ngữ phản đối được giương cao bên ngoài đại sứ quán Trung Quốc, trước khi lực lượng an ninh Miến Điện quây rào xung quanh.

Những mối nghi ngờ

Dù kỳ quặc đến đâu, thì những cáo buộc về sự can thiệp của Trung Quốc đã gây xôn xao trên mạng xã hội.

Một số người nói rằng họ đã nhìn thấy những người lính mang đặc điểm người Trung Quốc hoặc nghe thấy một vài người nói tiếng Quan Thoại. Đã dấy lên những mối nghi ngờ khi các chuyến bay đến Trung Quốc vào ban đêm đã tăng lên – những chuyến bay mà hãng hàng không quốc gia cho biết là để chở hải sản phục vụ cho kỳ nghỉ Tết Nguyên đán.

Các tuyên bố chưa được kiểm chứng đã tiết lộ rằng các phi cơ này đã chở các binh lính hoặc các kỹ thuật viên đến để cài đặt tường lửa internet – một luận điểm bị chính phủ đang cầm quyền bác bỏ và bị đại sứ Trung Cộng mô tả là “vô lý”.

Những lo ngại rằng tâm lý bài Bắc Kinh có thể nhắm đến các doanh nghiệp Trung Quốc đã khiến một số người xem xét lại lập trường của họ – đặc biệt là khi các cuộc biểu tình và đình công chống đảo chính đang kìm hãm nền kinh tế.

“Họ chỉ có thể trút giận lên những người Trung Quốc ở Myanmar,” một doanh nhân Trung Quốc cho biết tên là Ran và hiện đang tìm kiếm một lối thoát – nói rằng anh chưa phải đối mặt với bất kỳ cuộc tấn công cá nhân nào.

Miến Điện cũng có một cộng đồng thiểu số đáng kể là người gốc Hoa, những thành viên lớn tuổi trong số họ vẫn còn nhớ các cuộc bạo động chống Trung Quốc năm 1967, trong đó ước tính 30 người đã thiệt mạng. Tuy nhiên, một số thành viên trẻ hơn đã đang có lập trường rõ ràng với những người biểu tình.

Anh Aung Aung, 23 tuổi, một sáng lập viên của Hiệp hội người Myanmar gốc Hoa trẻ tuổi cho biết: “Những người lớn tuổi của chúng tôi lo lắng về các bài đăng kiểu Trung Quốc – những thứ trên Facebook kiểu như ‘Người Trung Quốc sẽ là những kẻ đầu tiên bị đánh bại’ – nhưng đó chỉ là một số ít người đăng.”

“Người dân ở đây biết lập trường của chúng tôi là gì. Chúng tôi muốn giành lại nền dân chủ.”