Đón năm mới theo cách của cổ nhân

Thánh Ignatius hướng dẫn chúng ta làm chủ được các mục tiêu dài hạn để phát triển bản thân.

Các kế hoạch năm mới bị đổ bể là chuyện không ai mong muốn nhưng dường như xuất hiện khá phổ biến.

Một tình huống không thể tránh khỏi là chỉ trong một vài tuần ngắn ngủi, có thể là mới đây thôi, nhiều người nhận thấy họ không thể đạt được những mục tiêu cải thiện bản thân trong năm mới, như giữ thái độ tích cực, tăng cường sức khỏe hoặc tìm kiếm những điều tốt đẹp nhất ở mọi người. Một số thậm chí có thể cảm thấy kém phần nhiệt huyết do thất bại.

Tôi tin rằng vấn đề nằm ở chỗ hầu hết mọi người đặt ra mục tiêu nhưng không xác định một con đường thiết thực cho hành trình của mình.

Là một học giả về thần học hệ thống, tôi nghĩ Thánh Ignatius thành Loyola – một triều thần người Tây Ban Nha thế kỷ 16, đã để lại cho chúng ta chỉ dẫn sâu sắc. Ông đã đảo ngược hướng đi cuộc đời mình để theo đuổi con đường tâm linh.

Ignatius là ai?

Sinh năm 1491, Iñigo, sau này được gọi là Ignatius, là con trai út của một gia đình quý tộc nhỏ ở vùng Basque của Tây Ban Nha. Ông đã rời quê hương năm 18 tuổi và giành được một chức quan trong triều đình.

Hơn một thập kỷ sau, khi nằm trên giường bệnh để hồi phục khỏi vết thương trong trận Pamplona chống lại quân Pháp, ông mơ về những điều vĩ đại có thể xảy ra trong tương lai tại triều đình hoặc khi được phụng sự Chúa và nhân loại.

Đó là lúc ông bắt đầu nhận thấy sự phát triển tinh tế trong cảm xúc của bản thân. Khi nghĩ về chủ nghĩa anh hùng của triều đình, ông cảm thấy kiệt sức, nhưng khi suy ngẫm về việc phụng sự Đức Chúa Trời, ông cảm thấy một sự bình yên sâu lắng, bền lâu và tràn đầy năng lượng.

Ngày càng trở nên tỉnh thức đã khiến ông thay đổi căn bản hướng đi của cuộc đời. Ông đã gác việc tìm kiếm vinh quang lại để phục vụ Đức Chúa Trời và vạn vật, đặc biệt là đồng loại, dù là bạn bè hay người xa lạ.

Ông gặp một nhóm sinh viên đại học và họ trở thành bạn đồng hành của ông. Năm 1540, họ cùng nhau thành lập Hiệp hội Chúa Giêsu, thường được gọi là Tu sĩ Dòng Tên (Jesuits) – một cộng đồng gồm các linh mục và bằng hữu được biết đến trên toàn thế giới về phát triển tâm linh, giáo dục dự bị và đại học, và vận động cho công lý.

Những thách thức của Ignatius

Con đường này không suôn sẻ đối với Ignatius. Trong quá trình làm việc, ông chịu nhiều thất bại, chẳng hạn như chính quyền nhà thờ đã nghi ngờ và từ chối ông. Nhưng qua những thử thách đó, ông hiểu rõ hơn về bản thân và con đường của mình.

Một người đồng đạo Dòng Tên thúc giục Ignatius kể lại cuộc đời mình trong một bản tự thuật ngay trước khi ông qua đời. Ông nói rằng chìa khóa không phải là ngay lập tức trở nên hoàn hảo mà là học cách kiên nhẫn và thận trọng bước đi, để trưởng thành trong tình yêu và niềm vui phụng sự cho dù chúng ta không hoàn hảo.

Ignatius cho biết động lực cho sự quyết tâm của ông đến từ ước muốn thuyết giáo cho những người hành hương ở Jerusalem. Tuy nhiên, chính quyền nhà thờ không đón nhận ông, họ cho rằng ông chưa đủ khả năng. Sự từ chối này khiến ông phải học hỏi thêm và linh hoạt hơn trong việc thấu hiểu vai trò phụng sự Đức Chúa Trời.

Ông viết về việc ông đã từng dễ bị kích động đến mức tức giận và tự cho mình là đúng. Một lần ông đã xúc phạm một người bạn đồng hành khi người này xúc phạm Đức Mẹ Đồng trinh. May thay, con lừa cứng đầu mà ông cưỡi đã cứu ông khỏi việc truy đuổi người đồng hành kia và hành động theo cơn thịnh nộ sát nhân.

Ignatius không muốn tiểu sử của mình trở thành trung tâm của sự chú ý. Ông đưa ra một ví dụ về việc vượt ra ngoài những sự kiện riêng rẽ trong hành trình cuộc đời của mình và suy ngẫm về sự liên kết của chúng, từ đó có một cái nhìn sâu rộng hơn.

Học giả về thuật hùng biện thời kỳ Phục Hưng Marjorie O’Rourke Boyle cho rằng, Ignatius đang sử dụng câu chuyện cuộc đời ông để đưa sự chú ý của độc giả đến Chúa và một mục đích cao cả hơn. Không mặc cảm về lỗi lầm của bản thân, Ignatius khuyến khích các cá nhân suy ngẫm về những khát vọng, nguồn lực và những điểm yếu của họ như một cách để trưởng thành.

Hướng dẫn thực hành từ Ignatius

Trong “Linh Thao” (Spiritual Exercises) – sách hướng dẫn cầu nguyện – Ignatius gợi ý một quy trình hàng ngày gồm 5 bước, được gọi là “Examen” (Tự vấn lương tâm), để kể và thuật lại những câu chuyện thay đổi cuộc đời. Tôi tin rằng đây là những lời khuyên thiết thực có thể giúp mọi người hoàn thành các mục tiêu trong năm mới.

• Hãy bắt đầu với việc đánh giá một cách thực tế, chính xác và lạc quan về tình hình hiện tại của bạn. Ignatius sẽ luôn bắt đầu tự đánh giá bản thân bằng việc khẳng định lại lòng biết ơn với cuộc sống và cơ hội được cống hiến trong một dự án lớn lao hơn bản thân ông. Hãy học cách chấp nhận rằng điểm mạnh hay điểm yếu, cảm giác tích cực hay tiêu cực, sự khích lệ hay phản đối đều là những món quà.
• Hãy cởi mở với một viễn cảnh rộng lớn hơn. Tìm kiếm sự giúp đỡ từ một sức mạnh cao cả hơn để nhận ra bức tranh toàn cảnh gắn kết các mảnh ghép của cuộc hành trình lại với nhau. Hãy kỳ vọng những hiểu biết mới sẽ khiến chúng ta bất ngờ.
• Tập trung vào các sự kiện của ngày hôm nay. Viết ra một câu chuyện liên kết các sự kiện trong ngày với mục tiêu của bạn. Ignatius sẽ không chỉ liệt kê những điểm mạnh, điểm yếu và cảm xúc, ông sẽ khám phá cách chúng thúc đẩy hoặc cản trở mục tiêu hướng về Đức Chúa Trời và giúp đỡ những người khác của ông.
• Tự hỏi chuyện gì làm gián đoạn sự hiểu biết của bạn về bản thân và thế giới. Khám phá những tư duy và góc nhìn mới bằng cách cam kết sâu sắc với mục tiêu cao cả hơn.

Cũng giống như các tôn giáo khác, Ignatius hướng về đức tin để tìm kiếm một góc nhìn khác trong những thời khắc khó khăn. Cơ Đốc Giáo và các tôn giáo chính thống như Phật Giáo, Nho Giáo, Ấn Độ Giáo và Do Thái Giáo đều giúp chúng ta tìm thấy mục đích sống trong sự từ bi và bao dung, giúp truyền cảm hứng và chỉ dẫn hành vi của chúng ta mỗi ngày.

Là một tín đồ Cơ Đốc, Ignatius đặc biệt quan tâm đến tấm gương từ bi và hy sinh của Chúa Giêsu trên cây thập tự giá. Điều đó giúp ông trải qua những thời khắc đen tối với niềm tin kiên định. Khi đối mặt với thất bại hay sự phản đối của người khác, bằng cách cam kết chấp nhận cái giá phải trả cho hành động tích cực, Ignatius có thể vượt qua những trở ngại và tìm thấy sức mạnh để tiếp tục con đường của mình.

Cuối cùng, hãy suy ngẫm xem câu chuyện của bạn sẽ dẫn dắt và truyền năng lượng cho ngày hôm sau như thế nào. Khi biết lồng ghép những khoảnh khắc chán nản vào dòng chảy của một bức tranh lớn hơn, Ignatius đã chiến thắng sự xấu hổ và bối rối do thất bại và sai lầm gây ra; ông có thể cảm nhận sự đau buồn một cách bình thản. Nó đã giúp Ignatius tìm thấy mục đích cao cả của cuộc đời.

Giống như Ignatius, nhiều người trong chúng ta cần xem xét lại các mục tiêu trong năm mới và suy nghĩ nghiêm túc về cách chúng ta thực hiện giấc mơ của mình, ngay cả khi chúng ta muốn buông xuôi.

Gordon Rixon là giáo sư thần học hệ thống tại Trường Cao đẳng Regis ở Massachusetts và Đại học Toronto ở Canada. Bài báo này được xuất bản lần đầu trên The Conversation.