Duy trì hệ vi sinh vật khỏe mạnh cho con trẻ

Ngoài sự trợ giúp từ sữa mẹ và vi khuẩn qua đường âm đạo của mẹ khi được sinh thường, trẻ sơ sinh cần thời gian để phát triển hệ vi sinh của mình. Bên cạnh đó, sử dụng kháng sinh và chất sát khuẩn cho bé cũng cần được xem xét để bảo vệ hệ sinh vật này. 

Hiện nay thế giới khoa học và y học đang chú ý nhiều hơn đến hệ vi sinh vật tồn tại trong cơ thể của con người. Đó là một thế giới gồm hàng tỉ tỉ vi khuẩn, virus, và nấm trong và trên cơ thể chúng ta. 

Martin Blaser, người tiên phong trong lĩnh vực này và là giám đốc của Trung tâm Công nghệ Sinh học và Y học Tiên tiến tại Đại học Rutgers, cho biết, “Có rất nhiều cuộc thảo luận về biến đổi khí hậu trên thế giới nhưng rất ít sự quan tâm đến một hệ sinh thái thầm lặng và bị lối sống hiện đại gây ảnh hưởng. Đó chính là hệ vi sinh vật bên trong chúng ta.”

Tại đây, Blaser thảo luận về cách sẽ giúp các nhà nghiên cứu và bác sĩ lâm sàng hiểu rõ hơn về lợi ích của hệ vi sinh vật cũng như cách nó có thể được khai thác và bảo vệ để nâng cao sức khỏe con người.

Hỏi: Tại sao mọi người nên quan tâm đến hệ vi sinh vật?

Đáp: Tất cả chúng ta đều có một hệ vi sinh vật, chúng tồn tại trong một thời gian rất dài. Chúng thực hiện nhiều chức năng, bao gồm hướng dẫn hệ miễn dịch thực hiện chức năng miễn dịch, hướng dẫn bộ não suy nghĩ, hỗ trợ hệ tiêu hóa thực hiện tiêu hóa và hấp thụ vitamin, bảo vệ chúng ta chống lại những vật thể lạ xâm nhập vào cơ thể.

Trong thế kỷ qua, hệ vi sinh vật của chúng ta đã cạn kiệt, mất đi một số vi sinh vật tổ tiên, và tôi đã giả định rằng đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý như béo phì, hen suyễn, dị ứng thực phẩm, tiểu đường, bệnh viêm ruột và ung thư…

Hỏi: Điều gì đang đe dọa hệ vi sinh vật khiến nó thay đổi nhiều như vậy?

Đáp: Nhìn chung thì mọi người sẽ cố gắng làm bất cứ điều gì để đạt được và duy trì lối sống lành mạnh, nhưng một số phương pháp hiện đại nhằm cải thiện sức khỏe đang được sử dụng quá mức và thực sự có thể gây hại nhiều hơn lợi. Những mối đe dọa này bao gồm việc dùng quá mức thuốc kháng sinh, sinh mổ, tiêu thụ sữa bột trẻ em thay thế sữa mẹ và các sản phẩm kháng khuẩn.

Thuốc kháng sinh là mối đe dọa số một đối với hệ vi sinh vật của chúng ta, nhưng đó lại là trụ cột của cuộc sống hiện đại. Hầu hết trẻ em đều được kê đơn thuốc kháng sinh vài lần trong những năm đầu đời. Mỗi khi trẻ em dùng một liều thuốc kháng sinh, các bác sĩ cần tính đến lợi ích đem lại cũng như khả năng nó có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác. Chúng ta cần nói rõ với các chuyên gia y tế để họ hiểu rằng mọi đơn thuốc đều có cái giá của nó, và đặt câu hỏi liệu có thực sự cần thiết hay không. 

Hệ vi sinh vật của trẻ sơ sinh bị đe dọa khi chúng được sinh mổ hoặc uống sữa bột thay vì sữa mẹ. Mỗi thế hệ đều chuyển giao hệ vi sinh vật của mình cho thế hệ tiếp theo khi đứa trẻ đi qua âm đạo người mẹ. Những đứa trẻ sinh ra bằng phương pháp mổ bị thiếu hụt sự chuyển giao đó. 

Vào một số thời điểm đầu đời, trẻ sơ sinh sẽ được sử dụng đợt thuốc kháng sinh đầu tiên. Phải mất một thời gian để hệ vi sinh vật của những đứa trẻ sinh ra bằng cách sinh mổ có thể bình thường hóa hệ vi sinh của chúng trở lại. Trong thời gian đó, khi não và hệ thống miễn dịch phát triển, chúng có nhiều nguy cơ mắc bệnh béo phì, bệnh celiac, và bệnh tiểu đường ở tuổi vị thành niên.

Tiếp theo, trẻ sơ sinh bú sữa bột nhận được các chất dinh dưỡng quan trọng như calo và canxi, nhưng chúng thiếu vi chất dinh dưỡng chỉ có trong sữa mẹ. Kết quả là, hệ vi sinh vật bị thay đổi theo những cách có thể làm tăng nguy cơ béo phì, hen suyễn và dị ứng sau này.

Mối đe dọa lớn cuối cùng là việc sử dụng các chất kháng vi khuẩn – cho dù đó là xà bông hay gel rửa tay – vì chúng loại bỏ cả vi khuẩn “tốt” lẫn vi khuẩn “xấu”. Chúng ta cần vi khuẩn tốt để giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh, nhưng chúng ta đang rửa sạch mọi thứ. 

Hỏi: Chúng ta có thể làm gì để duy trì sức khỏe và hệ vi sinh vật?

Đáp: Mỗi người, đặc biệt là các bậc cha mẹ có con nhỏ, nên suy xét những lợi ích và rủi ro liên quan đến việc dùng thuốc kháng sinh, sinh mổ, sữa bột cho trẻ em và các chất kháng khuẩn. Chúng ta hãy đặt câu hỏi liệu chúng có thực sự cần thiết hay không. Ví dụ, hỏi bác sĩ nếu bạn được kê đơn thuốc kháng sinh. Bệnh có thể tự khỏi mà không cần đến nó.

Đôi khi, sinh mổ và nuôi con bằng sữa bột là cần thiết về mặt y tế, nhưng nếu có sự lựa chọn, phụ nữ nên chọn sinh thường và nuôi con bằng sữa mẹ.

Cuối cùng, thay vì mua xà bông diệt khuẩn, hãy cân nhắc rửa bằng xà bông thông thường và nước. Bất kỳ lợi ích nào từ xà bông diệt khuẩn vẫn chưa được chứng minh, mặc dù chúng được tiếp thị rộng rãi.