Hành trình văn hóa và ẩm thực của củ cải vàng

Ari Levaux 

Một trong những loại thức ăn dạng cứng đầu tiên mà con trai tôi nếm là bụi đất mà cháu liếm từ củ cải vàng mới đào lên. Mặc dù vẫn chưa mọc răng để có thể nhai phần rễ cái màu trắng ngà này, nhưng ý muốn đó thì không sai chạy đi đâu được. 

Đó là mùa đông ở tiểu bang New Mexico, cũng là mùa đông đầu tiên của cháu. Chúng tôi đến thăm một người bạn ở nông trại của anh, và tôi đã giúp anh đào củ cải vàng được trồng từ mùa hè năm ngoái và giữ trong đất suốt mùa đông bên dưới một lớp mùn dày. Anh ấy cũng trồng cà rốt, họ hàng gần của củ cải vàng, và giữ chúng bên dưới lớp mùn.

Khi mùa đông đến, cà rốt bắt đầu cứng như gỗ, nhưng những củ cải vàng này vẫn mềm – và ngày càng ngọt hơn – cho tới tháng Ba, khi chúng tôi đào củ cuối cùng lên. Trước đó, tôi đã thử chế biến nhiều món với củ cải vàng. Tôi đã chế biến món củ cải vàng chiên bằng lò nướng và bánh pudding củ cải vàng chiên bằng chảo. Tôi đã trộn củ cải vàng với hỗn hợp rau củ thái hạt lựu (mirepoix), cơm chiên, và bánh khoai tây chiên (hash brown). Tôi đã thêm củ cải vàng vào hỗn hợp củ xếp dưới món chim nướng, và nước súp chế biến từ phần xương còn dư. 

Nếu bạn chưa biết nấu món gì với củ cải vàng, thì có một kinh nghiệm là hãy chế biến củ cải giống với cách bạn chế biến cà rốt. Tại đây có thể kể đến vài món như luộc và phết bơ, nấu với đậu Hà Lan, hoặc thái nhỏ đem hầm. Cà rốt và củ cải vàng cũng thích hợp để chế biến cùng nhau

Trở lại khoảng thời gian trước khi mía và củ cải đường được sử dụng rộng rãi, thì người ta đã dùng củ cải vàng để tạo vị ngọt. Củ cải vàng được thu hoạch vào mùa đông như củ cải mà chúng tôi đã đào có thể rất ngọt, vì một số tinh bột đã phân hủy thành đường. Cuối cùng, tôi đã thêm thức ăn cho bé vào danh mục các món chế biến từ củ cải vàng của mình.

Vào thời trung cổ, người ta đã sinh tồn qua mùa đông ở miền bắc Âu Châu bằng củ cải vàng. Hoàng đế La Mã Tiberius là một người yêu thích củ cải vàng đến mức ông đã chấp nhận củ cải làm cống phẩm từ khu vực thuộc nước Đức thời nay.

Dần dần, củ cải vàng đã thất thế trước khoai tây mà các nhà thám hiểm Tân Thế Giới mang về châu Âu. Khoai tây không có mùi vị của nhục đậu khấu, và không có đầy đủ dưỡng chất đa dạng của củ cải vàng như acid folic, chất xơ, calcium, và caroten. Nhưng so với củ cải vàng, khoai tây cho sản lượng cao hơn trên mỗi mẫu đất, và nhiều calo hơn trên mỗi pound. Và khi sinh tồn là ưu tiên hàng đầu, thì việc tính từng calorie bạn có thể nhận được là điều rất cần thiết.

Nhưng khi bạn không ở trước nguy cơ đói kém, vì sao bạn không làm phong phú mùi vị và dinh dưỡng trong bữa ăn của mình nhỉ? Đôi khi thêm củ cải vàng vào thực đơn của bạn sẽ làm tăng vị thơm ngọt tự nhiên.

Mặc dù củ cải vàng không phải là một nguyên liệu được ưa thích ở hầu hết các nơi tại Hoa Kỳ, nhưng văn hóa củ cải vàng vẫn duy trì mạnh mẽ ở Âu châu, đặc biệt là Anh quốc. The Guardian đã từng đăng tải một câu chuyện tuyên bố rằng rượu làm từ củ cải vàng là một trong những loại rượu hảo hạng nhất trên hành tinh này. Và “củ cải vàng” là một từ tiếng lóng của người Anh để chỉ những người đàn ông có vóc dáng cân đối với bờ vai rộng và vòng bụng thon – cậu con trai ăn củ cải vàng của tôi lớn lên sẽ có vóc dáng này. Trong phần bình luận trên các bài đăng trực tuyến về củ cải vàng, người Anh thường chớp cơ hội này để nhắc nhở thế giới rằng loại củ cải vàng lớn nhất là đến từ Anh quốc. 

Vì vậy tất cả chúng ta hãy cảm ơn người Anh vì đã giữ lấy văn hóa củ cải vàng này suốt quãng thời gian tăm tối. Và dưới đây là một công thức chế biến củ cải vàng đơn giản theo phong cách Anh để giúp bạn bắt đầu hành trình với củ cải vàng.

Củ cải vàng, cà rốt nghiền với nước sốt quế

Món ăn kèm có vị ngọt tự nhiên này sẽ thích hợp với bất kỳ bữa ăn nào. Để món ăn thơm ngon hơn, hãy thay quế bằng một loại thảo mộc như cỏ xạ hương. Bạn cũng có thể bỏ qua cà rốt và lấy gấp đôi lượng củ cải vàng, hoặc thay cà rốt bằng khoai tây. Để món ăn đậm đà hơn, hãy thêm một ít kem vào lúc cuối.

1 củ cải vàng cỡ lớn (khoảng 227 gram), gọt vỏ và xắt lát tròn dày 1.27 cm

Khoảng 227 gram cà rốt, gọt vỏ và xắt lát tròn dày 1.27 cm

2 cup nước hoặc nước dùng

1 tép tỏi lớn, băm nhuyễn

1 củ hành cỡ vừa, băm nhuyễn

2 muỗng canh bơ hoặc dầu ô liu

2 muỗng cà phê quế

Muối và tiêu để nêm nếm

Cho củ cải vàng, cà rốt, và nước dùng hoặc nước vào nồi hoặc chảo nhỏ có nắp đậy kín. Ninh hỗn hợp này cho tới khi nước sắp cạn.

Trong lúc ấy, phi hành tây với bơ hoặc dầu ô liu trong một chảo khác cho tới khi hành tây ngả sang trong mờ.

Trở lại với chảo đầu tiên, khi nước sắp cạn, hãy cho thêm một tép tỏi, nghiền củ cải vàng và cà rốt bằng dụng cụ nghiền khoai tây hay phần đáy của một chiếc tách – hay bất cứ kỹ thuật nào bạn có thể dùng để làm khoai tây nghiền.

Thêm củ cải vàng và cà rốt đã nghiền vào chảo hành tây, nấu với lửa nhỏ, và cho thêm quế. Khuấy đều, nêm nếm với muối và tiêu.

Ông Ari LeVaux là tác giả viết về ẩm thực tại thành phố Missoula, tiểu bang Montana.