Hoa Kỳ, Canada, và Mexico công bố kế hoạch sản xuất chất bán dẫn

JEFF LOUDERBACK 

Trước thềm Hội nghị thượng đỉnh Các nhà lãnh đạo Bắc Mỹ giữa Tổng thống (TT) Joe Biden, Thủ tướng Canada Justin Trudeau, và TT Mexico Andrés Manuel López Obrador, sáng 09/01, Tòa Bạch Ốc đã đưa ra một tuyên bố cho biết ba quốc gia sẽ thực hiện các bước để củng cố ngành công nghiệp bán dẫn của lục địa này.

Tòa Bạch Ốc cho biết, Hoa Kỳ, Canada, và Mexico sẽ gia tăng “hợp tác kinh tế, thúc đẩy đầu tư, và làm mạnh hơn khả năng cạnh tranh, đổi mới, và khả năng phục hồi bằng cách tổ chức diễn đàn về chất bán dẫn ba bên lần đầu tiên – để điều chỉnh các chính sách của chính phủ và tăng đầu tư vào chuỗi cung ứng bán dẫn trên khắp Bắc Mỹ.”

Tuyên bố này cho biết các quốc gia cũng sẽ làm việc cùng nhau để điều phối việc lập bản đồ chuỗi cung ứng chất bán dẫn và xác định “các cơ hội đầu tư bổ khuyết cho nhau”.

Vi mạch bán dẫn được sử dụng cho nhiều mục đích, trong đó có sản xuất xe hơi, viễn thông, và quốc phòng. Ngành công nghiệp này đã do Á Châu thống trị trong nhiều năm, và sự gián đoạn trong đại dịch virus corona đã tạo ra các vấn đề trong chuỗi cung ứng ở Bắc Mỹ.

Theo các quan chức Mỹ, các công ty bán dẫn đang xây dựng các cơ sở sản xuất mới ở Hoa Kỳ muốn có các nhà cung cấp linh kiện ở Mexico.

Ông Scott Jones, giám đốc điều hành của công ty Alvarez & Marshal, đã từng là cố vấn cho các công ty bán dẫn quan tâm đến việc khai triển hoạt động ở Mỹ Latinh.

Ông Jones nói với tờ Wall Street Journal rằng, “Việc chuyển sản xuất về gần quê nhà (nearshoring) là một suy tính đặc biệt vì các hiệp định thương mại đang có hiệu lực. Điều đó cộng thêm phần thưởng về mức lương lao động thấp hơn… khiến Mexico trở thành một lựa chọn rất hấp dẫn cho việc đặt một số bộ phận của chuỗi cung ứng chất bán dẫn [tại đây].”

Nhập cư, năng lượng sạch, và an ninh là những chủ đề khác mà các nhà lãnh đạo dự kiến ​​sẽ thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh này.

Tranh chấp về chính sách năng lượng của Mexico đã tác động tiêu cực đến sản lượng chất bán dẫn của nước này.

Theo Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, việc ông López Obrador tập trung vào công ty dầu mỏ quốc doanh và công ty điện lực công cộng của Mexico đã cản trở đầu tư tư nhân và ngoại quốc. Chính sách năng lượng của Mexico đang khiến hàng tỷ USD đầu tư vào Mỹ gặp rủi ro. Canada cũng đồng tình với khiếu nại này.

Ngoại trưởng Mexico Marcelo Ebrard cho biết tranh chấp về chính sách năng lượng sẽ không được thảo luận một cách rõ ràng tại hội nghị thượng đỉnh này. Ông lưu ý rằng một tiến trình giải quyết đã bắt đầu và các quốc gia không muốn biến cuộc họp này thành tập trung vào tranh chấp đó.

Ông Ebrard nói với một đài phát thanh Mexico, “Tôi không nghĩ đó là vấn đề lớn trong hội nghị thượng đỉnh hôm nay,” đồng thời cho biết thêm rằng ông Trudeau có thể sẽ đề cập đến chủ đề này trong cuộc nói chuyện trực tiếp với ông López Obrador hôm 11/01.

Các ông Biden, ông Trudeau, và ông López Obrador đã cùng ăn tối hôm 09/01.

Sáng hôm 10/01, ông Biden đã gặp ông Trudeau trước hội nghị thượng đỉnh. Họ đã thảo luận về năng lượng sạch, tiếp tục hỗ trợ cho Ukraine, và các cách giúp ổn định Haiti, Tòa Bạch Ốc thông báo.

Ông Biden nói: “Có rất nhiều điều chúng ta sẽ nói đến, trong đó có năng lượng sạch. Chúng ta nên là nơi sản xuất năng lượng sạch của thế giới. Và không phải là cường điệu; tôi thực sự có ý đó.”  

Ông Biden nói thêm: “Và chúng tôi cũng đang tiến hành ở trong nước – và nước ông cũng vậy, và chúng ta đã nói về điều này – kiện toàn chuỗi cung ứng của mình để không ai có thể tùy tiện cản trở chúng ta, hoặc một đại dịch ở Á Châu khiến chúng ta không thể tiếp cận các thành phần then chốt mà chúng ta cần để làm mọi thứ, từ chế tạo xe hơi cho đến rất nhiều thứ khác.” 

TT Biden đã ca ngợi Thủ tướng Trudeau, nói rằng “Ông đã luôn ở đó. Bất cứ khi nào tôi gọi, ông đã bắt máy. Rõ ràng là, phía tôi đây cũng vậy.”

Tổng thống Hoa Kỳ tiếp tục bằng cách đề cập đến cuộc trò chuyện giữa ông với một nhà lãnh đạo ngoại quốc khác.

Ông nói: “Tôi đã nói với ông ấy – tôi nói, ‘Chà, tôi thật may mắn. Tôi có Canada ở phía bắc và Mexico ở phía nam và hai đại dương ở hai bên. Ông thì có… và sau đó tôi đã mô tả hoàn cảnh của ông ấy. Và ông ấy chỉ nhìn tôi kiểu ‘Ừ nhỉ.’”

Canada đã bày tỏ lo ngại về một điều khoản dành cho xe điện trong Đạo luật Giảm Lạm Phát mà TT Biden đã ký hồi năm ngoái. Ông Trudeau đã tránh chủ đề đó khi bình luận về cuộc họp với ông Biden.

“Bắc Mỹ là khối thương mại tự do lớn nhất thế giới, thậm chí còn lớn hơn cả Liên minh Âu Châu,” ông Trudeau nói. “Chúng ta có rất nhiều thứ để đóng góp cho thế giới về hàng hóa và dịch vụ cũng như về công nghệ và giải pháp mà thế giới thực sự cần.”

Ông nói thêm, “Khả năng làm việc cùng nhau của chúng ta đã đưa chúng ta đến những mốc thành công phi thường. Nhưng tại thời điểm toàn thế giới đang có sự gián đoạn, thời điểm có những thách thức rất thực, chúng ta có thể và phải làm nhiều hơn nữa.”

Hôm 09/01, ông Biden đã có cuộc gặp riêng với ông López Obrador và thúc giục người đồng cấp Mexico tạo ra các chính sách mới để tận dụng các sáng kiến ​​của Hoa Kỳ nhằm tăng sản xuất chất bán dẫn trong nước.

Theo các quan chức biết về những gì diễn ra trong cuộc họp, ông Biden và ông López Obrador đã đồng ý thành lập các nhóm cao cấp để tạo ra sự hợp tác kinh tế trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn và các lĩnh vực khác.

Tháng Chín năm ngoái, Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Gina Raimondo đã đến thăm Mexico City và nói rằng Mexico sẽ được hưởng lợi cả từ các cơ sở sản xuất chất bán dẫn và từ việc thử nghiệm, đóng gói, và lắp ráp vi mạch bán dẫn.

Bà nói thêm rằng Đạo luật CHIPS được Quốc hội thông qua và ông Biden ký vào năm ngoái sẽ tạo ra việc làm và cơ hội cho Hoa Kỳ và Mexico.

Cuộc gặp đã diễn ra căng thẳng trong giai đoạn đầu.

Các nhà lãnh đạo đã bắt tay và mỉm cười trước ống kính trước khi bước vào một căn phòng tại Palacio National để bắt đầu cuộc thảo luận.

Ông López Obrador đã đề nghị ông Biden giúp cải thiện cuộc sống ở đất nước ông và chỉ trích Hoa Kỳ đã không làm nhiều hơn nữa.

Ông López Obrador nói: “Tôi cho rằng đây là thời điểm để chúng ta quyết tâm loại bỏ sự bỏ rơi, thái độ xem thường, và lãng quên này đối với Châu Mỹ Latinh và Caribe, điều đi ngược lại chính sách ‘láng giềng tốt’ về tự do và tự chủ của ông FDR – Franklin Delano Roosevelt.”

Ông nói thêm: “TT Biden, ông đang nắm giữ chiếc chìa khóa trong tay để mở ra và cải thiện về thực chất mối bang giao giữa tất cả các quốc gia trên lục địa Mỹ Châu.”

Lãnh đạo Mexico cũng phàn nàn rằng có quá nhiều sản phẩm được sản xuất ở Á Châu so với Bắc Mỹ.

Ông López Obrador nói: “Chúng tôi tự hỏi, chúng ta không thể sản xuất ở Mỹ những gì chúng ta tiêu dùng sao? Tất nhiên là có.”

Ông Biden đã bảo vệ Hoa Kỳ bằng cách nói rằng “chỉ trong 15 năm qua, chúng tôi đã chi hàng tỷ USD ở bán cầu này – hàng chục tỷ USD ở bán cầu này. Chúng ta phải tiếp tục trợ giúp và xây dựng các thể chế dân chủ ở bán cầu này.”

Ông Biden nói thêm rằng “Hoa Kỳ cung cấp nhiều viện trợ cho ngoại quốc hơn mọi quốc gia khác, gần như tất cả cộng lại, trên thế giới… không chỉ ở bán cầu mà trên toàn thế giới.”

Ông Biden nói tiếp, “Thật không may, trách nhiệm của chúng tôi không chỉ dừng lại ở Tây Bán Cầu. Đó còn là ở Trung Âu. Đó còn là ở Á Châu. Đó còn là ở Trung Đông. Đó còn là ở Phi Châu. Đó còn là ở Tây Nam Á.”

Ông Biden nói thêm, “Tôi ước chúng tôi có thể chỉ tập trung vào một mục tiêu duy nhất – chỉ một mục tiêu mà thôi. Chúng tôi có nhiều tiêu điểm. Và đó là những việc chúng tôi phải làm. Và tôi tin rằng chúng ta có thể làm được nhiều điều hơn nữa cùng nhau.”

Các ông Biden, ông Trudeau, và ông López Obrador dự kiến​ sẽ có bài diễn văn trước giới truyền thông sau cuộc họp chung vào chiều ngày 10/01.