Hoa Kỳ có đang tách rời khỏi Trung Quốc không?
Đại dịch và sự gián đoạn chuỗi cung ứng đã làm lộ rõ mức độ phụ thuộc của các quốc gia trên thế giới vào trung tâm sản xuất hàng đầu thế giới – Trung Quốc. Và kể từ năm 2020, đã có nhiều cuộc tranh luận về việc tách khỏi Trung Quốc để giảm bớt sự phụ thuộc vào một quốc gia duy nhất.
Nhưng liệu sự tách rời có đang thực sự xảy ra?
Cho đến nay, dữ liệu cho thấy các quốc gia và công ty tiếp tục đầu tư lớn vào Trung Quốc. Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, đầu tư trực tiếp của ngoại quốc (FDI) vào nước này đã tăng 19.6% trong 9 tháng đầu năm 2021 so với năm 2020. Đầu tư từ Đông Nam Á cũng như các nước thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc đóng góp phần lớn vào dòng vốn FDI đổ vào Trung Quốc.
Trong khi đó, thương mại Hoa Kỳ–Trung Quốc đang bùng nổ. Trong 9 tháng đầu năm 2021, hàng hóa nhập cảng từ Trung Quốc tăng 19% và thâm hụt thương mại tăng 15% so với cùng thời kỳ năm 2020.
Tuy nhiên, các công ty công nghệ ngoại quốc đang lần lượt rút khỏi Trung Quốc. Yahoo Inc. là công ty Hoa Kỳ mới nhất đã dừng cung cấp dịch vụ do “môi trường kinh doanh và pháp lý ngày càng thách thức.”
Thông báo của Yahoo được đưa ra sau khi Microsoft tuyên bố vào tháng Mười rằng họ sẽ đóng cửa nền tảng mạng lưới chuyên nghiệp LinkedIn ở Trung Quốc. LinkedIn trước đó đã bị chỉ trích vì kiểm duyệt các nhà báo Mỹ, các học giả quốc tế, và các nhà hoạt động nhân quyền trên ứng dụng Trung Quốc của mình.
Twitter và Facebook đã bị cấm tại quốc gia này hơn một thập kỷ trước và Google đã rút lui vào năm 2010.
Ông Dexter Roberts, thành viên cao cấp tại Hội đồng Đại Tây Dương cho biết: “Trung Quốc ngày nay kén chọn về vốn và đầu tư của toàn cầu hơn nhiều.”
Nói chuyện tại Diễn đàn Trung Quốc năm nay, do Tổ chức Tưởng niệm Nạn nhân Chủ nghĩa Cộng sản tổ chức, ông Roberts lưu ý rằng sau khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2001, Trung Cộng dang rộng tay chào đón đầu tư ngoại quốc nhằm giúp phát triển các ngành công nghiệp trong nước.
Ông nói thêm rằng, giờ đây Trung Quốc không cần bí quyết và vốn của phương Tây như đã từng cần.
Vì vậy, Trung Quốc dễ dàng “quay lưng” với các quốc gia khác hơn là các quốc gia khác “quay lưng” với Trung Quốc. Và điều này là do chiến lược “lưu thông kép” của Trung Cộng, tham vọng về một Trung Quốc tự lực trong khi khiến các nước khác phụ thuộc nhiều hơn vào thị trường Trung Quốc.
Theo ông Stephen Ezell, Phó chủ tịch Quỹ Sáng tạo và Công nghệ Thông tin Hoa Kỳ, một cơ quan nghiên cứu chính sách, Trung Quốc đang ép buộc các công ty ngoại quốc phải rời bỏ lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông “nơi đã có các đối thủ cạnh tranh mạnh trong nước.”
Ông nói: “Nhưng ở các lĩnh vực họ vẫn đang cố gắng để bắt kịp, như chất bán dẫn và thiết bị sản xuất chất bán dẫn, họ vẫn hoan nghênh đầu tư ngoại quốc.”
Trong khi một số siêu sao công nghệ Mỹ không cảm thấy được chào đón ở Trung Quốc nữa, các công ty chất bán dẫn của Hoa Kỳ vẫn đang mở rộng quy mô tại quốc gia này. Sự phụ thuộc của Trung Quốc vào nguồn cung ứng hàng hóa bán dẫn của Hoa Kỳ đã tăng lên đáng kể trong 5 năm qua.
Gần 73% sản lượng vi mạch bán dẫn ở Trung Quốc đến từ các công ty không phải của Trung Quốc đang hoạt động tại nước này. Trung Quốc phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ của các công ty ngoại quốc vì chúng tân tiến hơn so với các nhà sản xuất vi mạch bán dẫn của Trung Quốc.
Trung Quốc cũng mở rộng vòng tay chào đón các ngân hàng và quỹ đầu tư lớn của Hoa Kỳ. Các công ty của Wall Street tăng dần hoạt động của họ tại Trung Quốc kể từ khi Bắc Kinh đồng ý mở cửa thị trường cho các tổ chức tài chính Hoa Kỳ vào năm 2020.
Ví dụ, BlackRock đã trở thành nhà quản trị tài sản toàn cầu đầu tiên được cấp giấy phép về thành lập mutual fund nội địa tại Trung Quốc trong năm nay. Và Goldman Sachs gần đây đã được chấp thuận để có toàn quyền sở hữu hoạt động kinh doanh chứng khoán của mình tại quốc gia này.
Trong khi đó, nỗ lực quốc gia để đẩy mạnh chuỗi cung ứng của Hoa Kỳ trong lĩnh vực sản xuất đang dần dần đơm hoa kết trái. Tổ chức bất vụ lợi Reshoring Initiative ước tính rằng vào cuối năm 2021, khi đưa sản xuất về lại trong nước và đầu tư trực tiếp tại nội địa đem lại hơn 220,000 việc làm cho Hoa Kỳ, là con số hàng năm cao nhất được ghi nhận cho đến nay.
Nhiều nhà máy đã và đang thay thế hàng công nghiệp nhập cảng bằng các sản phẩm do Hoa Kỳ sản xuất.
Bà Nicole Wolter, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của HM Manufacturing có trụ sở tại Illinois, là một người được hưởng lợi từ xu thế chuyển sản xuất về trong nước gần đây. Bà nhận thấy nhu cầu gia tăng mạnh mẽ đối với các sản phẩm linh kiện truyền tải điện của công ty bà, khi ngày càng có nhiều khách hàng cố gắng đưa đơn đặt hàng của họ trở lại Hoa Kỳ.
Trong một cuộc phỏng vấn với chương trình NTD Business, bà Wolter nói rằng công ty của bà đã ghi nhận đơn hàng tăng từ 50% đến 75% nhờ các sáng kiến dịch chuyển sản xuất về trong nước đang diễn ra. Tuy nhiên, giống như nhiều nhà sản xuất Hoa Kỳ, bà đang bị thiếu hụt lao động và nguyên liệu thô trầm trọng.
Bà nói: “Thật tuyệt vời khi có rất nhiều sáng kiến nhằm đưa sản xuất trở lại quê hương. Nhưng hiện tại, chúng tôi đang phải làm việc rất nhiều giờ chỉ để cố gắng theo kịp.”