Hoa Kỳ cứu Ecuador khỏi bẫy nợ của Trung Quốc

Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (DFC) đã ký một thỏa thuận với chính phủ Ecuador vào ngày 14/01 để tái cấp vốn cho khoản nợ hiện tại được vay từ Trung Quốc, và hỗ trợ các dự án phát triển của quốc gia này trong tương lai. Đây được xem như một phần nỗ lực chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Bắc Kinh ở khu vực Mỹ Latin.

DFC là một cơ quan chính phủ liên bang được thành lập vào tháng 12/2019 để thúc đẩy các lợi ích chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ, như tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng ở các nước đang phát triển hầu cạnh tranh với Trung Quốc.

Tổng thống Lenín Moreno của Ecuador cho biết trong cuộc họp báo sau khi ký kết: “Thỏa thuận này là để giải ngân khoản tiền lên tới 3.5 tỷ USD dùng vào việc trả khoản nợ đắt đỏ trước kỳ hạn và kích hoạt lại khu vực sản xuất.”

Một phần của thỏa thuận là Ecuador đồng ý tham gia “Mạng lưới sạch” (“Clean Network”) để loại bỏ các công ty Trung Quốc khỏi cơ sở hạ tầng viễn thông của họ.

Năm 2020, Bộ Ngoại giao đã khởi động một chiến dịch có tên Clean Network để đẩy Huawei và các hãng viễn thông Trung Quốc khác ra khỏi lĩnh vực mạng không dây thế hệ thứ năm (5G) trên khắp thế giới. Cho đến nay, khoảng 60 quốc gia, đại diện cho hơn 2/3 nền kinh tế thế giới và 200 công ty viễn thông đã tham gia liên minh.

“Thỏa thuận này cho phép DFC hỗ trợ cho các dự án tái cấp vốn để trả nợ trước kỳ hạn các khoản nợ của Trung Quốc và giúp các tài sản chiến lược của Ecuador tăng giá trị,” Giám đốc điều hành của DFC, ông Adam Boehler, cho biết trong một tuyên bố hôm 14/01.

Quan hệ thương mại và đầu tư giữa Trung Quốc và Mỹ Latin đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ trong thập kỷ qua.

Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, Trung Quốc đã tiếp cận nhiều chính phủ Mỹ Latin với lời đề nghị xây dựng và cấp vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng để đổi lấy việc cắt đứt quan hệ với Hoa Kỳ. Nhiều quốc gia đã đồng ý, và hiện đang phải gánh các khoản vay lãi suất cao của Trung Quốc.

Trong những năm gần đây, các đại công ty công nghệ Trung Quốc cũng đã gia tăng dấu ấn của họ trong khu vực.

“Các công ty Trung Quốc như Huawei, Xiaomi, Alibaba và BYD đang nhanh chóng mở rộng ở khu vực Mỹ Latin và Caribe, đại công ty Trung Quốc Tencent đang trở thành nguồn tài chính mới nổi cho các công ty khởi nghiệp địa phương,” báo cáo của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại cho biết hôm 19/01.

Báo cáo nêu rõ, Bắc Kinh cũng đang cố gắng gia tăng ảnh hưởng bằng cách hợp tác với các hãng thông tấn địa phương đưa câu chuyện của Bắc Kinh vào nội dung của họ.

Thời báo New York đưa tin vào năm 2018, Ecuador đang cố gắng xoay sở trả các khoản vay trị giá 19 tỷ USD từ Trung Quốc để xây dựng một con đập gây nhiều tranh cãi, cũng như các dự án xây dựng cầu, đường cao tốc, thủy lợi, và các dự án khác.

Bất chấp số nợ lên cao tới mức nguy hiểm, Ecuador cũng đã tham gia Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc vào tháng 12/2018. Nước này ngay lập tức vay thêm 900 triệu USD từ Trung Quốc và nhận được hơn 69 triệu USD để tái thiết và 30 triệu USD hỗ trợ không hoàn lại.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã lôi kéo nhiều quốc gia vào bẫy nợ thông qua BRI, một trong những chương trình phát triển gây tranh cãi và tham vọng nhất thế giới. Kể từ khi ra mắt vào năm 2013, BRI đã rót hàng tỷ USD vào các quốc gia mới nổi để giúp xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng lớn. Cho đến nay, 18 quốc gia ở Mỹ Latin và Caribe đã tham gia BRI.

Bắc Kinh có kế hoạch tăng gấp đôi thương mại song phương với các nước Nam Mỹ lên 500 tỷ USD vào năm 2025 và tăng đầu tư BRI vào khu vực này lên 250 tỷ USD.

Năm ngoái, Hoa Thịnh Đốn đã chỉ trích Bắc Kinh lợi dụng đại dịch để mở rộng hơn nữa ảnh hưởng địa chính trị của mình thông qua các hoạt động cho vay bóc lột.

Hầu hết các dự án BRI được tài trợ thông qua các tổ chức cho vay do nhà nước Trung Quốc kiểm soát với sự thiếu minh bạch, khiến các quốc gia đi vay gặp khó khăn bởi gánh nặng nợ lớn. Trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã bị chỉ trích vì đặt “bẫy nợ” để chiếm quyền kiểm soát các tài sản chiến lược ở các nước mới nổi.

Ông Boehler mô tả Thỏa thuận này là một “mô hình mới” nhằm loại bỏ Trung Quốc khỏi các nước Nam Mỹ.

Theo thỏa thuận, DFC sẽ hợp tác với các tổ chức tài chính tư nhân khác để giúp tạo ra một sản phẩm tài chính đặc biệt chuyên dùng cho việc mua dầu và các tài sản cơ sở hạ tầng của chính phủ Ecuador. Theo Financial Times, với số tiền thu được, chính phủ sẽ trả nợ cho Trung Quốc sớm hơn thỏa thuận trước đó.

DFC thông báo rằng họ sẽ xem xét tài trợ cho các dự án phát triển trong tương lai ở Ecuador sau một “quá trình xem xét sâu rộng.”

“Theo khuôn khổ, có tới 2.8 tỷ USD sẵn sàng cho các dự án,” DFC tuyên bố.

Trong lời khai trước Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Hoa Kỳ – Trung Quốc vào tháng 02/2020, bà Cynthia Watson, trưởng khoa về các vấn đề học thuật tại Đại học Chiến tranh Quốc gia, cho rằng “lợi ích của Trung Quốc ở khu vực Mỹ Latin là bảo đảm khả năng tiếp cận lâu dài với năng lượng, tài nguyên thiên nhiên và lương thực,” cũng như “gia tăng các liên kết ngoại giao để hỗ trợ vai trò là nhà lãnh đạo toàn cầu đang nổi lên của Trung Quốc.”

Bắc Kinh cũng muốn xóa bỏ “sự công nhận ngoại giao còn lại đối với Đài Loan” trong khu vực và tiếp tục “tham vọng của Trung Quốc trong việc thay thế Hoa Kỳ trở thành quốc gia bên ngoài thống trị trong các mối quan hệ lâu dài,” bà nói.